Journal of Garmian University - پێڕستی بابه‌ته‌كان

Original Article

تعديلات تطبيق قانون الأحوال الشخصية العراقي في إقليم كوردستان وأثرها على حياة الأسرة دراسة تحليلية مقارنة

نوري حمه سعيد حيدر الهموندي

خول 9، special issue 2 ، خه‌رمانان 2022، لاپه‌ڕه‌ 1-26

https://doi.org/10.24271/jgu.2022.150074

پوخته‌

يتناول هذا البحث موضوع المسائل المتعلقة بالمرأة في التعديلات التي أدخلت على قانون الأحوال الشخصية ... Read More يتناول هذا البحث موضوع المسائل المتعلقة بالمرأة في التعديلات التي أدخلت على قانون الأحوال الشخصية العراقي في إقليم كوردستان رقم (15) لسنة (2008)م، وما لها من أثر على حياة الأسرة، وذلك من خلال إجراء مقارنة مختصرة بين نصوص القانونين في المواضيع التي تخص حقوق المرأة وانعكاساتها على الأسرة، وذكر الجوانب الإيجابية في القانونين بحياد تام، وما يعتريهما من نقص وقصور. وقد ركزنا في دراستنا على المسائل المتعلقة بالزواج وما يتفرع عنها، حيث خصصت لها مبحثا، ثم انتقلت في مبحث آخر إلى المسائل المتعلقة بالطلاق والخلع والتفريق. وتوصلت في نهاية البحث إلى جملة من النتائج المهمة، وقدمت عددا من التوصيات، على أمل أن تساهم في إعطاء فكرة واضحة عن الجوانب التي طالتها التعديلات المثيرة للجدل في بعض موادها. وقد سعى الباحث إلى سلوك الطريق السوي في المحافظة على الوسطية في الحكم على القوانين، فلم يمجد قانون تعديل التطبيق كما يفعل البعض، ولم يدفعه جملة وتفصيلا، فهناك مواد فيه ساهمت بشكل كبير في تخفيف معاناة المرأة في المجتمع الكوردستاني، وجعلته أحسن حالا من مثيلاتها في العراق. وجدير بالذكر أن قانون الأحوال الشخصية من القوانين المهمة، لكونه ينظم أحوال الأسرة التي هي عماد المجتمع، ولكن الكثيرون من أفراد المجتمع لا يعلمون طبيعة هذه القوانين، ولا يملكون الثقافة القانونية حولها، لذا حاولت من خلال دراستي أن أقدم الموضوع بشكل مختصر يتناسب مع طبيعة البحث.

Original Article

ڕۆڵى پەروەردە لە كەمكردنەوەى بەكارهێنانى ئەو دەربڕاوە زمانییانەى،كە توندوتیژى كۆمەڵایەتیيان لێدەكەوێتەوە

پێشكه‌وت مجید

خول 9، special issue 2 ، خه‌رمانان 2022، لاپه‌ڕه‌ 27-48

https://doi.org/10.24271/jgu.2022.150078

پوخته‌

ئەم توێژینەوەیە بە ناونیشانى (ڕۆڵى پەروەردە لە كەمكردنەوەى بەكارهێنانى ئەو دەربڕاوە زمانییانەى، ... Read More ئەم توێژینەوەیە بە ناونیشانى (ڕۆڵى پەروەردە لە كەمكردنەوەى بەكارهێنانى ئەو دەربڕاوە زمانییانەى، كە توندوتیژى كۆمەڵایەتییان لێدەكەوێتەوە)، تیشكدەخاتە سەر گرنگى پڕۆسەى پەروەردە و فێركردن لە فێركردنى زمان و پاراستى پەیوەندییە كۆمەڵایەتییەكان و گواستنەوەى كەلتوور و بەها و یاسا كۆمەڵایەتییەكان لە نەوەیەكەوە بۆ نەوەیەكى تر، بە ئامانجى بونیادنانى كۆمەڵگایەكى زمان تۆكمە و باڵاى پڕ لە ڕێز و خۆشەویستى دوو له‌ به‌كارهێنانی ئه‌و ده‌ربڕاوه‌ زمانییانه‌ی، كه‌ توندوتیژی كۆمه‌ڵایه‌تی به‌رهه‌م‌ده‌هێنن، چونكه‌ زمان دیاریدەیەكى كۆمەڵایەتى و كەلتوورییه‌، تاكەكان ناچارن بكەونە ژێر بەكارهێنانییەوە و سەرجەم تاكەكانى ئەندامى كۆمەڵێكى دیاریكراو دەبێت بە پێی یاسا كۆمەڵایەتییەكانى ئەو كۆمەڵ ڕەفتار بكەن و شێوازى قسەكردنیشیان بە پێی یاسا كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كانی زمانی ئه‌و كۆمه‌ڵه‌یه‌ بێت، بۆ ئه‌وه‌ی دووربن له‌ توندوتیژی سزا كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان. توێژینه‌وه‌كه‌ له‌ سێ ته‌وه‌ر پێكهاتووه‌ و له‌ ته‌وه‌ری یه‌كه‌مدا باس له‌ په‌یوه‌ندی نێوان زمان و كۆمه‌ڵ كراوه‌ و یاسا كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كانی زمانیش و زمانی په‌روه‌رده‌یش تیشكی خراوه‌ته‌سه‌ر، له‌ ته‌وه‌ری دووه‌میشدا ئه‌و ده‌ربڕاوه‌ زمانییانه‌ و سه‌رچاوه‌كانی وه‌رگرتنیان له‌لایه‌ن قوتابییه‌وه‌ دیاریكراوه‌، كه‌ توندوتیژی كۆمه‌ڵایه‌تییان لێده‌كه‌وێته‌وه‌. له‌ ته‌وه‌ری سێیه‌میشدا ڕێگاكانی كه‌مكردنه‌وه‌ی به‌كارهێنانی ئه‌و ده‌ربڕاوه‌ زمانییانه‌‌ دیاریكراوه‌.

Original Article

رۆڵی خێزان لە پێگەیاندنی منداڵ لە مامەڵەکردن لەگەڵ تەکنۆلۆژیادا لەژێر رۆشنایی مەقاسیدی شەریعەت

شکار حمەاغا قادر؛ عارف علی عارف

خول 9، special issue 2 ، خه‌رمانان 2022، لاپه‌ڕه‌ 49-61

https://doi.org/10.24271/jgu.2022.150083

پوخته‌

لە ئێستادا تەکنۆلۆژیای سەردەم پانتاییەکی گەورە لە ژیانی منداڵان پێکدەهێنێت، بەجۆرێک بووەتە بەشێکی ... Read More

Original Article

ڕۆڵى ڕێکخراوە ناحکومییەکان لە پەروەردەکردنی تاکدا دەزگاى نورى حیکمە بۆ پەروەردە و ڕۆشنبیرى وەک نمونە

زانا محمد أمین سعید؛ أمید محمد نجمە محمد

خول 9، special issue 2 ، خه‌رمانان 2022، لاپه‌ڕه‌ 62-78

https://doi.org/10.24271/jgu.2022.150100

پوخته‌

ئەم توێژینەوەیە لە ڕۆڵی ئەو ڕێکخراوە ناحکومییانە دەکۆڵێتەوە کە ڕاستەوخۆ کار لەسەر پەروەردەی تاک دەکەن، ... Read More ئەم توێژینەوەیە لە ڕۆڵی ئەو ڕێکخراوە ناحکومییانە دەکۆڵێتەوە کە ڕاستەوخۆ کار لەسەر پەروەردەی تاک دەکەن، لەوانەش دەزگای نوری حیکمە بە نموونە. ئامانج لەم توێژینەوەیە ناسینی ڕۆڵی دەزگای نوری حیکمەیە لەبواری پەروەردەیدا لەدیدی فێرخوازان و هەڵسوڕاوانی دەزگا، هەروەها دەرکەوتنی خاڵی بەهێز و لاوازی ئەو دەزگایەیە لەوبوارەیەوە، لە پێناو دەرکەوتنی ڕۆڵی زیاتری لە کۆمەڵگەدا هەردوو توێژەر پەیڕەویان لەوەرگرتنی نموونەی مەیدانی کردووە و پشتیان بە پێشنیار و فۆڕمی ڕاپرسی بەستووە، فۆڕمی ڕاپرسیش لە سێ( ٣ ) ڕووانگە پێک هاتووە(فێربوون، پەروەردە، چالاکی و گشتی). لە گرنگترین دەرئەنجامەکانی ئەم توێژینەوەیە: دەزگای نوری حیکمە بەیەکێک لە دەزگا ناحکومییەکان ئەژمار ئەکرێت کە بە پێی یاسای دیاری کراو کاردەکات، تێکڕای فێرخوازان و هەڵسوڕاوانیشی گرنگی و پێویستی ئەم دەزگایە بۆ کۆمەڵگە بەباش دەزانن، لەگەڵ هەموو ئەمانەدا ڕۆڵی ناوبراو لە دروستکردنی تاک و خانەوادە و کۆمەڵگەدا بەڕۆڵێکی ئەرێنی گەورە دادەنرێت. هەروەها ئەم توێژینەوەیە چەند ڕاسپاردەیەکی گرنگی ئاشکراکردووە، لەوانە: پێویستی گرنگی دانی زیاتری دەزگا بە پەروەردەکردنی تاک بە بیری میانڕەوی و دوورخستنەوەی تاک لە توندووتیژی لە هەموو بوارەکاندا، هەروەها زاڵکردنی زمانی لێک تێگەیشتن لە نێوان تاکەکانی کۆمەڵگەدا

Original Article

کاریگەری دراما تەلەفزیۆنییەکان لە وێناکردنی ژن لە کۆمەڵگەی کوردیدا

هەتاو حەمەساڵح حسێن

خول 9، special issue 2 ، خه‌رمانان 2022، لاپه‌ڕه‌ 79-91

https://doi.org/10.24271/jgu.2022.150117

پوخته‌

لەگەڵ پێشکەوتنی میدیا لە جیهانی ئەمرۆدا دەرکەوتنی ژن زیادیکردووە، زۆرجاریش رۆڵی سەرەکی ... Read More لەگەڵ پێشکەوتنی میدیا لە جیهانی ئەمرۆدا دەرکەوتنی ژن زیادیکردووە، زۆرجاریش رۆڵی سەرەکی هەبووە بەتایبەت لەناو فیلم و دراماکاندا، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا رۆڵی ژن هەمیشە جێگەی مشتومرێکی زۆری لێکۆلەرانی بواری میدیا و رەخنەگران و نوسەران بووە، بۆ ئەم مەبەستە ئەم توێژینەوەیە هەڵسەنگاندن و شیکردنەوە بۆ رۆڵ و دەرکەوتنی ژن لە میدیایی کوردیدا دەکات. ئامانج لەم توێژینەوەیە خستنەروی پێگە و رۆڵی ژنە لە دراماکاندا و زانینی کاریگەرییەکانی میدیایە لەسەر جەماوەر، دەپرسیت لەوەی ژن چ کەرەستە و بابەتێکی راگەیاندنە و هەروەها لە چۆنێتی وێناکردنی ژن لە دراما تەلەفزیۆنییەکاکدا دەکۆڵێتەوە، پاشان باس لە کاریگەرییەکانی میدیا دەکات لەسەر کەسایەتی ژن کە زۆرجار بوونی وەک مرۆڤێکی سەربەست و سەربەخۆ لە کۆمەڵگادا دەخاتە ژێر پرسیارەوە. ئەم توێژینەوەیە لە جۆری وەسفیە پشتبەستێت بە میتۆدی روپێوی، چونکە دەیەوێت کاریگەری دراما لە وێناکردنی کەسایەتی ژن لە میدیادا بخاتەروو، بۆ ئەم مەبەستە فۆرمی راپرسی لەناو جەماوەری گشتیدا بەکارهێنراوە، لە دەرئەنجامدا ئەم توێژینەوەیە گەیشتوەتە بەوەی کەوا میدیا کاریگەری لەسەر کۆمەڵگا زۆرەو ئەو وێنەیەی لە هزری خەڵکدا بۆ ژن درووستبووە وێنەیەکی نێگەتیفە.

Original Article

ڕاگرتنی هەستی بەرامبەر هۆکارێک بۆ بەهێزبوونی پەیوەندی هاوسەرگیری

ئاسۆ ڕەزا ئەحمەد

خول 9، special issue 2 ، خه‌رمانان 2022، لاپه‌ڕه‌ 92-104

https://doi.org/10.24271/jgu.2022.150118

پوخته‌

ئەم توێژینەوەیە تیشک دەخاتە سەر هۆکارێکی گرنگی بەهێزکردنی ژیانی هاوسەری، کە بریتیە لە ڕاگرتنی هەستی ... Read More

Original Article

أثر خطبة الجمعة في تقليل مشاكل الأسرة من وجهة نظر حاضريها في إقليم كردستان العراق دراسة ميدانية

عثمان محمود سعيدالله؛ جبار أحمد عبدالرحمن؛ ئاراس حمه أمين عثمان

خول 9، special issue 2 ، خه‌رمانان 2022، لاپه‌ڕه‌ 105-113

https://doi.org/10.24271/jgu.1999.157985

پوخته‌

إهتمت جميع الشرائع السماوية والدساتير الوضعية بالأسرة كأهم دعامة من دعائمالمجتمع الإنساني، وكما أن ... Read More

Original Article

گرنگترین هۆكارەكانی دروستبونی ناكۆكی لە نێوان ژن و مێردو چارەسەركردنیان لە فیقهی ئیسلامیدا ژن و مێردی كورد بە نمونە

عطا أحمد مولود

خول 9، special issue 2 ، خه‌رمانان 2022، لاپه‌ڕه‌ 114-135

https://doi.org/10.24271/jgu.1999.157984

پوخته‌

لەم توێژينەوەيەدا باسى گرنگترین هۆكارەكانی دروستبونیناكۆكی لە نێوان ژن و مێردو چارەسەركردنیان دەكەين ... Read More

Original Article

مەرج و ئامانجەكانى هاوسەرگیرى لە ئاینە ئاسمانیەكانداو كاریگەریان لەسەر بەختەوەرى خێزان

زانا محمد أمین سعید

خول 9، special issue 2 ، خه‌رمانان 2022، لاپه‌ڕه‌ 136-149

https://doi.org/10.24271/jgu.1999.157986

پوخته‌

ئەم توێژینەوەیە تێروانینى هەرسێ ئاینی ئاسمانى (جولەكە،مەسیحى، ئیسلام) دەردەخات سەبارەت بە پرۆسەی هاوسەرگیرىوەك ... Read More ئەم توێژینەوەیە تێروانینى هەرسێ ئاینی ئاسمانى (جولەكە،مەسیحى، ئیسلام) دەردەخات سەبارەت بە پرۆسەی هاوسەرگیرىوەك یەكەم هەنگاو لەدروستكردنى خێزان و باسى مەرج وئامانجەكانى ئەو پرۆسەیە دەكات لاى هەر یەكێك لەو ئاینانە.ئامانج لەم توێژینەوەیە ئاشكراكردنى یەكێتى مەبەست وئامانجەكانى هاوسەرگیریە لە ئاینە ئاسمانیەكاندا بەو پێیەی كە یەكسەرچاوەیان هەیە. لە توێژینەوەکەوە دەردەکەوێت زۆربەى یاسابەركارەكانى جیهانى هاوچەرخ ڕەچاوى ئەو مەرج و ئامانجانەیاننەكردووەو بەپێچەوانەشەوە بەناوى بانگەشەى ئازادیەوە لەمەبەست و ئامانجەكانى هاوسەرگیرى دەدرێت كە ئاینى زۆرینەىهاونیشتمانیان دانیپێداناوە، لەم توێژینەوەیەدا گرنگیدانى ئاینەئاسمانیەكان بەپرسى هاوسەرگیرى وەك خشتى یەكەمى خێزان وتا ڕادەیەک یەکدەنگیى ئەو ئاینانە لە مەرج و ئامانجەکاندادەردەكەوێت. لە باسەكەدا میتۆدى هەڵێنجان و شیكردنەوەى دەقەئایینیەكان و بەراووردكردنیان لەكاتى پێویستدا گیراوەتەبەر. لەئەنجامەكانى ئەم توێژینەوەیە گەیشتنە بەو ڕاستیەی کە مەرج وئامانجە ئاینیەکان هۆکارى بەختەوەرى خێزان و نەهێشتنى کێشە وئاریشەن و ئاینە ئاسمانیەكانیش لە بنەڕەتدا یەك سەرچاوەیان هەیەلە باس و بابەتە گرنگەكاندا بۆ یەك مەبەست هاتوون.

Original Article

ئەركەكانى دايك لەناو خێزاندا و رەنگدانەوەى لە خێزانى كوردا

طارق محمد جبار؛ لەنجە صديق محمد

خول 9، special issue 2 ، خه‌رمانان 2022، لاپه‌ڕه‌ 150-162

https://doi.org/10.24271/jgu.1999.157987

پوخته‌

الأم تلعب دورا هاما في المجتمع ولها دور في بناء شخصية الاجيالالقادمة، المحافظ على الهوية الوطنية والثقافية، ... Read More الأم تلعب دورا هاما في المجتمع ولها دور في بناء شخصية الاجيالالقادمة، المحافظ على الهوية الوطنية والثقافية، وللأم اسهمات كبيرة في انشاءجيل يتحمل المسؤولية، القادر على حفاظ المجتمع والأنسانية من الضياع.مع التقدم الملحوظ الذي تراه البشرية في كافة مجالات الحياة، هناكمحاولات جاهدة لتغيير مكانة المرأة وخاصة الأم في المجتمع، وتغيرمسارها عن مسار الصحيح. وهذه التغيرات اغلبها في ضرر الأم ومكانتها،والمشكلة الأكبر هي أنه في بعض الأحيان القوانين الوضعية وُضعت بشكلتسبب في تزايد مشاكل الأم، وتقلل من حقها بدلاً من الحفاظ عليها. وفيالمقابل عندما نعود للشريعة الأسلامية الغراء ترى الحقوق اعطيتْ وحددتلأصحابها بطريقة تناسب تماماً مع طبيعة البشرية.وأهمية هذا البحث في تحديد دور الأم وواجباتها في الأسرة، لأنجازاعمالهن على اتم الصورة، لأن عدم علم أغلب الأمهات بواجباتها وحقوقهايؤدي الى أهمال دورهن و اشعال الفوضى في الأسرة و سوء تربية الأطفال.وهذا البحث قد تناول عدة القضايا المهمة، المتعلقة بالأم من ناحية الحضانةوالرضاعة والولاية والنفقة والتربية، وعالج هذه القضايا وحدد مكانة المرأةوحقوقها فيها، وكذلك قارن البحث هذه المسائل مع القانون الوضعي في إقليمكردستان وحدد مشاكل عدة في قانون كردستان المتعلقه بدور الأم ومكانتها.

Original Article

هه‌ڵسه‌نگاندنی گه‌شه‌ی منداڵان له‌ باخچه‌كان له‌ دیدی به‌خێوكه‌رانیانه‌وه ‌( ناوه‌ندی قه‌زای كه‌لار به‌ نمونه )

کریم احمد عزیز

خول 9، special issue 2 ، خه‌رمانان 2022، لاپه‌ڕه‌ 163-177

https://doi.org/10.24271/jgu.1999.157988

پوخته‌

قۆناغی باخچه‌ی منداڵان گرنگترین قۆناغی ژیانی منداڵه‌ له‌ڕوویگه‌شه‌كردنی جه‌سته‌یی و هزری و كۆمه‌ڵایه‌تیه‌وه‌ ... Read More قۆناغی باخچه‌ی منداڵان گرنگترین قۆناغی ژیانی منداڵه‌ له‌ڕوویگه‌شه‌كردنی جه‌سته‌یی و هزری و كۆمه‌ڵایه‌تیه‌وه‌ ، بۆیه‌ هه‌رچه‌ندچاودێری و توێژینه‌وه‌ له‌و قۆناغه‌ی درووستبوونی كه‌سێتی منداڵ بكرێواته‌ ئه‌وه‌نده‌ گرنگی به‌ داهاتووی نه‌وه‌كانی وڵات ده‌درێت ، ئه‌متوێژینه‌وه‌ به‌ناونیشانی : (هه‌ڵسه‌نگاندنی گه‌شه‌ی منداڵان له‌باخچه‌كانی منداڵان له‌ڕوانگه‌ی دایك و باوكانه‌وه‌ (به‌خێوكه‌رانیان)له‌ناوه‌ندی قه‌زای كه‌لار )، توێژه‌ر له‌ڕێگه‌ی فۆرمێكی ڕاوه‌رگرییه‌وه‌كه‌ پێكهاتوه‌ له‌ (26) بڕگه‌ به‌سه‌ر (7) بووار گه‌شه‌ی منداڵله‌ڕوانگه‌ی دایك وباوك (به‌خێوكه‌ران) هه‌ڵسه‌نگاندنی بۆ كردوون ، له‌متوێژینه‌وه‌یه‌ كێشه‌ و گرنگی وئامانج وكۆمه‌ڵگا ونمونه‌ له‌گه‌ڵڕوونكردنه‌وه‌ی گرنگترین چه‌مكه‌كان و چوارچێوه‌یه‌كی تێوریخراوه‌ته‌ڕوو، له‌گه‌ڵ ڕێكارییه‌كان كەله ‌توێینه‌وه‌كه‌دا گیراوه‌ته‌به‌ر،گرنگترین ئه‌نجامه‌كانیش بریتی بوون له‌:(له‌ڕووی هزری و زمانه‌وانی و په‌یوه‌ندیه‌ كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كان وته‌ندرووستیه‌وه‌ گه‌شه‌ی پێویستیان كردوه‌ ، به‌ڵام له‌ڕووی ده‌روون-جووڵه‌ییه‌وه‌ گه‌شه‌ی پێویستیان نه‌كردوه‌). له‌به‌ر ڕۆشناییئه‌نجامه‌كانی توێژینه‌وه‌كه‌ توێژه‌ر ئه‌م ڕاسپاردانه‌ ده‌خاته‌ڕوو: (گرنگیدانی مامۆستایانی باخچه‌كانی منداڵان به‌ ئامانجه‌ په‌روه‌رده‌ییه‌كانله‌بووار ده‌روون-جوڵه‌یی، هه‌روه‌ها دابینكردنی مامۆستای پسپۆڕیهونه‌ر و ژووری تایبه‌ت به‌ میززیك و ئامێره‌كانی میوزیك ، له‌پێناوئاشناكردنی منداڵان وزیادكردنی ئاره‌زوو و خولیای هونه‌رییان له‌باخچه‌كانی منداڵان ) .

Original Article

شەریعەت‌ و یاسا وەك دوو ئامڕاز بۆ ئاسوودەیی خێزان

خالید موحەممەد صاڵح

خول 9، special issue 2 ، خه‌رمانان 2022، لاپه‌ڕه‌ 178-188

https://doi.org/10.24271/jgu.2022.159528

پوخته‌

بەو پێیەی خێزان یەکەمین فێرگەی ژیان و بەردی بناغەی کۆمەڵگەیە، ئاینی پیرۆزی ئیسلام گرنگی تەواوی پێداوە ... Read More بەو پێیەی خێزان یەکەمین فێرگەی ژیان و بەردی بناغەی کۆمەڵگەیە، ئاینی پیرۆزی ئیسلام گرنگی تەواوی پێداوە و بەچەندین شێوەو لەچەندین ڕێگاوە هەوڵی پاراستن و سەرخستن و پێشخستنی داوە، پاش ئەویش یاسادانەری عێراقی لەژێر ڕۆشنایی دەقە پیرۆزەکانی شەریعەتدا یاسایەکی تایبەتی بۆ ئەو پرۆسەیە و لێکەوتەکانی تەرخان کردوە لەژێر ناوی (یاسای باری کەسێتی عێراقی) دا. لەگرنگترینی ئەو ڕێکارو ئامڕازانەی لەشەریعەت و یاسادا باس کراون بەمەبەستی سەرخستنی پرۆسەی خێزان و پارێزگاریکردن ئامانج و دەستکەوتەکانی (بەستنەوەی گشت چەمکەکانی پرۆسەی هاوسەرگیری بە پرسی باوەڕ و خواناسیەوە بەمەبەستی پیرۆزکردن و بەرزڕاگرتنی، وێناکردنی هاوسەرەکان بۆ یەکتر بەجوانترین شێوە، هەڵنان بۆ گەران بەشوێن هاوسەری گونجاو و دیاری کردنی گرنگترینی ئەو خاڵانەی کە دەبێت هاوسەرەکان ڕەچاوی بکەن لە کاتی هەڵبژاردنی هاوسەرەکانیاندا، پێدانی ئازادی تەواو بەهاوسەرەکان بۆ هەڵبژاردنی هاوسەرەکانیان و شێوازی ژیان لەگەڵیاندا، دیاریکردن و دابەشکردنی ئەرک و مافەکان لە نێوان هاوسەرەکاندا، هەڵنان بۆ چاوپۆشی کردن لەهەڵەکانی یەکتر و هاندان بۆ زاڵکردنی گیانی لێبوردەیی، پێدانی مافی مەرج دانان بەهاوسەرەکان بۆ ئەوەی پرۆسەکە بەو شێوەیە ئەنجام بدەن کە خۆیان پێیان خۆشە و بۆیان گونجاوە، دیاریکردنی سەرجەم ڕێگەچارەکان بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی خێزان، دیاریکرنی ڕێگاکانی جیابوونەوە لەکاتی گەیشتنی هەوڵەکانی پێکەوەبوون بە بنبەست، دیاریکردنی ئەرک و مافەکانی سەرجەم لایەنەکانی گرێبەستەکە پاش جیابوونەوە). ئەمانە و چەندین ئامڕاز و ڕێکاری تر کە لە توێژینەوەکەدا باسکراون و بە مەبەستی پاراستنی پرۆسەی هاوسەرگیری وسەرخستنی لەلایەن شەریعەتی ئیسلامی و یاسای باری کەسێتییەوە دانراون.

Original Article

کاریگەری دراما بیانیەکان لەسەر گۆڕینی کلتوری خێزانی کوردی

نەزاکەت حسێن حەمەسەعید

خول 9، special issue 2 ، خه‌رمانان 2022، لاپه‌ڕه‌ 189-202

https://doi.org/10.24271/jgu.2022.159529

پوخته‌

پشت بەستنی دەزگاکان ڕاگەیاندنی هەرێمی کوردستان بە بەرهەمی میدیای دەرەوە بەتایبەتی بەرنامە بەزمە سات ... Read More

Original Article

دیارترین ئاڵەنگارییەکانی بەردەم خێزان لە کۆمەڵگەى کوردستان و دیدی ئیسلام بۆ چارەسەرکردنیان

خالید موحەممەد صاڵح؛ لقمان صمد خضر

خول 9، special issue 2 ، خه‌رمانان 2022، لاپه‌ڕه‌ 203-221

https://doi.org/10.24271/jgu.1999.158040

پوخته‌

خێزان قوتابخانەى پێگەیاندنی هەموو تاکەکانە و گەورەترینمەڵبەندی پەروەردەکردنیشە، بۆ ئەوەى تاکێکی ... Read More خێزان قوتابخانەى پێگەیاندنی هەموو تاکەکانە و گەورەترینمەڵبەندی پەروەردەکردنیشە، بۆ ئەوەى تاکێکی بەسوود و بەهرەمەند وکارامە بەرهەمبێت، دەبێت گرنگی بەخێزان بدرێت و ڕۆڵ وکاریگەرى بۆ بگەرێنرێتەوە و بکرێتە چەقی پەروەردە و پێگەیاندن لەناو کۆمەڵگەدا، ئەمەش لەپێناو پەروەردەکردنێکی دروستى تاک وپاراستنی کۆمەڵگە.لە ئێستادا خێزانى کوردی بەشێوەیەکی گشتی لە بوارێکی ناهەموارو شپرزەدایە و زۆرێک لە ئەرک و ڕۆڵی سەرەکى خۆی لەدەستداوە،کە بریتیە لە پەروەردە و پێگەیاندن و فێرکردن و پێشکەشکردنیتاکێکی باش بە کۆمەڵگە، لەدەستدانی ئەم ڕۆلەش مەترسی وقەیرانێکی گەورەیە و پێویستی بە چارەسەرکردن هەیە.لەم توێژینەوەیەدا تیشک خراوەتە سەر ئاڵەنگارییەکانی بەردەم خێزانلە کۆمەڵگەى کوردستانى، ئەو ئاڵەنگاریانەى پێویستە بۆڕووبەڕووبوونەوەیان خێزانەکان ئامادەبن و نەکەونەژێر شاڵاو وهەژموونییانەوە، هەروەها بەکورتی باس لە دیدی ئاینی پیرۆزى ئیسلامکراوە سەبارەت بەم ئاریشانە و دید و چارەسەرى پێویستیان بۆخراوەتە ڕوو. لە توێژینەوەکەدا ئاڵەنگارییەکان پۆلێن کراون بەسەرسێ ئاستی جیاوازدا، ئاستی جیهانی و هەرێمی، ئاستى کۆمەڵگەىکوردستانى، ئاستی ناو خودی خێزان لە کوردستاندا، ئەمەش لە پێناوباشتر ڕوونکردنەوە و شیتەڵکردنی زانستییانەى باس و بابەتەکانی ناوتوێژینەوەکەدایە.

Original Article

شوێنه‌واره‌ كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كانی ئاواره‌بوون ( توێژینه‌وه‌یه‌كی مه‌یدانی ناو خێزانه‌ ئاواره‌كانی شاری هه‌ولێر )

محمد حسین محمد شوانی

خول 9، special issue 2 ، خه‌رمانان 2022، لاپه‌ڕه‌ 222-238

https://doi.org/10.24271/jgu.1999.158043

پوخته‌

یه‌كێك له‌و دیاردانه‌ی ته‌واوی ژیانی خێزانه‌كان ده‌گرێته‌وه‌ ،كاره‌ساتی ئاواره‌بوونه‌، واته‌ ... Read More

Original Article

كاریگه‌ری گرووپه‌كانی خوێن له‌ دروستبوونی كێشه‌ خێزانی و كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كان

خاليد ئەحمد مستەفا

خول 9، special issue 2 ، خه‌رمانان 2022، لاپه‌ڕه‌ 239-258

https://doi.org/10.24271/jgu.1999.158046

پوخته‌

كاریگه‌ری گروپه‌كانی خوێن له‌ دروستبونی كێشه‌ خێزانی وكۆمه‌ڵایه‌تیه‌كان .بیرۆكه‌ی ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌ ... Read More كاریگه‌ری گروپه‌كانی خوێن له‌ دروستبونی كێشه‌ خێزانی وكۆمه‌ڵایه‌تیه‌كان .بیرۆكه‌ی ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌ ئەنجامیبه‌دواداچوونی زیاتر له‌ پێنج ساڵى تەمەنم و هه‌ڵسه‌نگاندن وبه‌راوردكرن گه‌ڵاڵه‌ بووه‌.بۆ سه‌رخستن و پشتراستكردنه‌وه‌ی ئه‌م بیرۆكه‌یه‌شم پشتمبه‌ستووه‌ به‌چە‌ندین ڕاپرسی و لێكۆڵينەوەى ده‌ره‌كی و ناوخۆییوهه‌روه‌ها چه‌ندین ساڵی مامۆستایه‌تى خۆم و دواجاریشڕاپرسیه‌كی مه‌یدانی كه‌ له‌زانكۆی سلێمانی وچه‌ند شوێنێكی ترسازمكردبوو گه‌یشتمه‌ ئە‌نجامێك كه‌ خۆم چاوه‌ڕێم ده‌كرد. دیاره‌لای هه‌موو تاكێكی ئیمه‌ كه‌ كێشه‌ خێزانی و كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كان ڕۆژدوای ڕۆژ له‌زیادبوون دایه‌ و هۆكاری به‌شێك له‌ گرفته‌كان بۆئه‌وه‌ ده‌گەڕێته‌وه‌ كه‌ هاوژینه‌كان ڕاو بۆچوون و بیركردنه‌وه‌یجیاوازیان هه‌یه‌ و كەمتر لەيەكدى تێ دەگەن، بۆیه‌ گرفت له‌نیوانیاندروست ده‌بیت و هه‌ر لایه‌ك هه‌وڵی ئه‌وه‌ ده‌داتبه‌رامبه‌ره‌كه‌ی وا لێبكات وه‌ك ئه‌و بیر بكاته‌وه‌و هه‌ڵوێست وبڕیارو حه‌زه‌كانی وه‌ك ئه‌و لێیكات، دیاره‌ ئه‌م هه‌وڵه‌ش كارێكیسه‌خته‌و كورد گوته‌نی ( خوی شیری هه‌تا پیری ). وه‌ ئه‌وه‌ی منده‌مه‌وێت له‌م توێژینه‌وه‌یه‌ پێی بگه‌م ئه‌م ڕاستیه‌یه‌ كه‌هاوژینه‌كان له‌وه‌ تێبگه‌ن ‌ گرووپه‌كانی خوێن گاریگه‌ریڕاسته‌وخۆی هه‌یه‌ به‌سه‌ر دروست بوونی كه‌سایه‌تی مرۆڤه‌كان وئه‌مه‌ش وا ده‌كات كه‌هه‌ر گروپێكمان بیركردنه‌وه‌وكه‌سایه‌تيەكمان هه‌بیت تا ڕاده‌یه‌ك جیاوازه‌ له‌وانی تر ، تێروانینو بیركردنه‌وه‌و هه‌ڵوێست و سروشتی ژیان به‌ڕێكردنمان جیاوازبیت له‌یه‌كتری، بۆیه‌ ده‌بێت هاوژینه‌كان یه‌كتریان قبوڵ بیت به‌وسیفاتانه‌ی كه‌ خوای گه‌وره‌ به‌هه‌ر یه‌كێكيانی به‌خشیوه‌.وه‌ده‌بێت مرۆڤه‌كان خۆیان باش بناسن وخاڵی به‌هێزو لاوازیپیكه‌وه‌ژیان له‌گه‌ڵ یه‌كتری بدۆزنەوە تا باشترین مامه‌ڵه‌هه‌ڵبژیرن و دوور بن له‌گرفت. ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌ ده‌روازه‌یه‌كده‌بیت بۆ زۆرێك له‌و كه‌سانه‌ی كه‌ به‌دوای خویندنه‌وه‌یسروشتی مرۆڤه‌كان دا ده‌گه‌ڕێن.

Original Article

أثر قانون مناهضة العنف الأسري في إقليم كوردستان العراق في تفكك الأسرة: دراسة تحليلية في ضوء مقاصد الشريعة الإسلامية

عمر حسن عمر

خول 9، special issue 2 ، خه‌رمانان 2022، لاپه‌ڕه‌ 259-286

https://doi.org/10.24271/jgu.1999.158050

پوخته‌

يتناول هذا البحث ظاهرة العنف الأسري ومناهضتها المتمثلة في "قانونمناهضة العنف الأسريّ في إقليم كوردستان ... Read More

Original Article

چاره‌سه‌ری كێشه‌ خێزانیه‌كان له‌ ژێر ڕۆشنایی فه‌رموده‌كانی پێغه‌مبه‌ر (درودی خوای لێ بێت)

خالد عمر قادر

خول 9، special issue 2 ، خه‌رمانان 2022، لاپه‌ڕه‌ 287-302

https://doi.org/10.24271/jgu.1999.158053

پوخته‌

چاره‌سه‌ری كێشه‌ خێزانیه‌كان له‌ ژێر ڕۆشنایی فه‌رموده‌كانی پێغه‌مبه‌ر (درودی خوای لێبێت)ئه‌م ... Read More چاره‌سه‌ری كێشه‌ خێزانیه‌كان له‌ ژێر ڕۆشنایی فه‌رموده‌كانی پێغه‌مبه‌ر (درودی خوای لێبێت)ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌ دانراوه‌ بۆ به‌دیار خستنی هه‌ندێك له‌و گرفتانه‌ی ئه‌مڕۆ له‌ ماڵیموسڵمانان ڕوو ده‌ده‌ن له‌گه‌ڵ چاره‌سه‌ری گرفته‌كان، ئه‌وه‌ش له‌ ژێر ڕۆشنایی ژیانیپێغه‌مبه‌ر (درودی خوای لێ بێت) له‌گه‌ڵ فه‌رموده‌كانی، ئه‌م توێژینه‌وه‌ش پێك دێت له‌ دووبه‌ش.به‌شی یه‌كه‌م تایبه‌ته‌ به‌ ژیانی پێغه‌مبه‌ر (درودی خوای لێ بێت) له‌گه‌ڵ خێزانه‌كانی وشێوازی هه‌ڵسو كه‌وتی ژیانی ڕۆژانه‌ی له‌ چه‌ند ڕوێكه‌وه‌، ئابوری، ئینسانی، یارمه‌تیدان، جوانی، دونیاوی، له‌گه‌ڵ هه‌موو ئه‌مانه‌ش نمونه‌ی زیندومان ئاماژه‌ پێ كردووه‌ بۆئه‌وه‌ی وێنه‌كه‌ به‌ جوانی ڕون بێته‌وه‌، له‌م ڕوانه‌وه‌ بۆت به‌دیار ده‌كه‌وێت وێنه‌ی ژیانیپێغه‌مبه‌ر (درودی خوای لێ بێت) چۆن ژیاوه‌ له‌گه‌ڵ خێزانه‌كانی له‌ كاتێكدا ئه‌و پێشه‌نگه‌لۆ ته‌واوی موسڵمانان، ئه‌گه‌ر ژیانی ئه‌و به‌راورد بكه‌ین له‌گه‌ڵ ژیانی موسڵمانانجیاوازی ڕون ده‌بێته‌وه‌ كه‌م ته‌رخه‌می به‌دیار ده‌كه‌وێت ئه‌و كات ده‌توانین بڵێن سه‌ره‌تایكێشه‌كان له‌و كاته‌ ده‌ست پێ ده‌كات كه‌ ده‌ستمان له‌ ژیانی پێشه‌نگی خۆمان به‌رداوه‌ به‌دوای ڕێگای تر كه‌وتوین.به‌شی دووه‌م: تایبه‌ته‌ به‌ چاره‌سه‌ری كۆتایی لۆ گرفته‌كان كه‌وا شانی موسڵمانانیقوڕس كردووه‌ له‌ ژێر ڕۆشنایی ئامۆژگاریه‌كانی پێغه‌مبه‌ر (درودی خوای لێ بێت) هه‌ركه‌س ده‌ست به‌و ئامۆژگاریانه‌ بگرێت ئه‌وه‌ ژیانی ئاسوده‌ ده‌بێت، هه‌ر كه‌س ده‌ستی لێبه‌ر بدات ئه‌وه‌ به‌ڕاستی زه‌ره‌ر مه‌ند ده‌بێت.چه‌ند خاڵێكمان لۆ چاره‌سه‌ركردنی ئه‌و گرفتانه‌ی ئاماژه‌ پێ كردووه‌ كه‌ توشیهه‌موو تاكێكی موسڵمان ده‌بێت له‌ ژیانی ڕۆژانه‌یدا، له‌وانه‌: چاره‌سه‌ری توڕه‌یی،چاره‌سه‌ر به‌ پێكه‌نین و زه‌رده‌خه‌نه‌، گفتوگۆ، ئامۆژگاری، وه‌ چۆن به‌ره‌نگاری كێشه‌گه‌وره‌كان ده‌بینه‌وه‌و مامه‌ڵیان له‌گه‌ڵ ده‌كه‌ین ئه‌مانه‌ هه‌ر هه‌مووی له‌ ژیّر ڕۆشناییفه‌رموده‌ ڕاسته‌كان و ئامۆژگاریه‌كانی پێغه‌مبه‌ر (درودی خوای لێ بێت) له‌ كۆتاییداكێشه‌ی بوختان كردن به‌ دایكی باوه‌ڕدارانمان ئاماژه‌ پێ كردووه‌ گرینگتر له‌ كێشه‌كه‌ششێوازی مامه‌ڵه‌ی پێغه‌مبه‌ر بوو (درودی خوای لێ بێت) له‌گه‌ڵ عائیشه‌ پێغه‌مبه‌ری خواهیچ كاردانه‌وه‌یه‌كی خراپی نه‌بوو هه‌تا یه‌ك وشه‌شی به‌كار نه‌هێنا كه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و شیاونه‌بێت، به‌ڵكو ئارامی گرت قسه‌ی نه‌كرد پرسیاری كرد هیچ شتێكی نه‌كرد پێش ئه‌وه‌یخوا فه‌رمانی پێ بكات هه‌تا هه‌موو شتێكی زۆر به‌ جوانی لۆ ڕون بۆوه‌ ئایه‌ته‌كان له‌قوڕئان دابه‌زی ئه‌ستۆ پاكی عائیشه‌ به‌دیار كه‌وت كێشه‌كه‌ كۆتایی هات پێغه‌مبه‌ریش(درودی خوای لێ بێت) دڵی ئاوی خوارده‌وه‌ له‌به‌ر ئه‌وه‌ی هیچ شتێكی نه‌كرد كه‌ دواییلێی په‌شیمان بێته‌وه‌ چۆن وا نابێ له‌ كاتێك ئه‌و هه‌ڵ بژارده‌یه‌ له‌ نێو هه‌موو مرۆڤه‌كان.

خول 9 (2022)

خول 8 (2021)

خول 7 (2020)

خول 6 (2019)

خول 5 (2018)

خول 4 (2017)

خول 3 (2017)

خول و ژماره‌: خول 9، special issue 2، خه‌رمانان 2022 (حەوتەمین کۆنفرانسی زانستی)

پوخته‌

پوخته‌

پوخته‌

پوخته‌

پوخته‌

پوخته‌

پوخته‌

پوخته‌

پوخته‌

پوخته‌

پوخته‌

پوخته‌

پوخته‌

پوخته‌

پوخته‌

پوخته‌

پوخته‌

پوخته‌