Journal of Garmian University

ناوی ئامێر له‌شیعری كوردیدا

عاطف عبدالله فه‌رهادی

خول 9، ژماره‌ 4 ، ڕه‌شه‌مێ 2022، ، لاپه‌ڕه‌ 195-210

https://doi.org/10.24271/jgu.2022.166522

پوخته‌

ناو له‌ زمانی كوردیدا، وه‌ك هه‌موو زمانه‌كانی دیكه‌ به‌شێكی گرنگ له‌ به‌شه‌كانی ئاخاوتن پێكده‌هێنێت، ... Read More ناو له‌ زمانی كوردیدا، وه‌ك هه‌موو زمانه‌كانی دیكه‌ به‌شێكی گرنگ له‌ به‌شه‌كانی ئاخاوتن پێكده‌هێنێت، ده‌كرێ به‌چه‌ند شێوه‌ و له‌چه‌ند ڕویێكه‌وه‌ ناو به‌سه‌ر چه‌ند جۆرێك دابه‌شبكرێت، وه‌ك: ناو له‌ڕووی ناوه‌ڕۆكه‌وه‌، له‌ڕووی هه‌بوونه‌وه‌، له‌ڕووی ڕۆنانه‌وه‌، له‌ڕووی ڕه‌گه‌زه‌وه‌، ...هتد. ئه‌وه‌ی ئێمه‌ له‌م لێكۆڵینه‌وه‌یه‌دا كاری له‌سه‌ر ده‌كه‌ین (ناوی ئامێر)ه‌، كه‌ ناوێكی به‌رجه‌سته‌یه‌ و له‌و كه‌ره‌سته‌ و ئامێرانه‌ ده‌نرێت كه‌ مرۆڤ له‌كاروباری ڕۆژانه‌ی خۆیان به‌كاریان ده‌هێنن، هه‌ندێك له‌ توێژه‌ران ناوی كه‌ره‌سته‌(اداة‌) یان له‌ ناوی ئامێر(الة‌)یان جیاكردوه‌ته‌وه‌، به‌وه‌ی ناوی كه‌ره‌سته‌ به‌و شتانه‌ ده‌گوترێت كه‌ به‌شێك له‌ ئامێرێك پێكده‌هێنن و ناوی ئامێریش به‌و شتانه‌ ده‌گوترێت كه‌ له‌ كۆمه‌ڵه‌ كه‌ره‌سته‌یه‌ك پێكدێت و له‌بوارێكی تایبه‌تدا له‌لایه‌ن مرۆڤه‌وه‌ به‌كارده‌هێندرێت، بۆ نموونه‌: (مۆبایل) ناوی ئامێرێكه‌ بۆ په‌یوه‌ندیكردن به‌كارده‌هێندرێت كه‌ له‌ چه‌ندین كه‌ره‌سته‌ی جیاواز پێكهاتووه‌، وه‌ك: شاشه‌، سه‌ماعه‌، پاتری، ...هتد. ئێمه‌ له‌م لێكۆڵینه‌وه‌یه‌دا كه‌ به‌ناونیشانی (ناوی ئامێر له‌ شیعری كوردیدا)یه‌، ناوی كه‌ره‌سته‌ و ئامێرمان به‌یه‌كه‌وه‌ له‌ژیرناوی (ناوی ئامێر) به‌كارهێناوه‌، چونكه‌ كه‌ گوتت ئامێر خۆی له‌خۆیدا ئه‌و كه‌ره‌ستانه‌ش ده‌گرێته‌وه‌ كه‌ لێی پیكهاتووه‌. له‌م لێكۆڵینه‌وه‌یدا باسمان له‌ ناوی ئامێر و جۆره‌كانی و ناوی هه‌ندێ له‌ و ئامێرانه‌ی وه‌ك خۆی یان به‌ده‌ستكارییه‌وه‌ له‌ زمانانی بێگانه‌ هاتوونه‌ته‌ ناو زمانی كوردی کردووە، هه‌روه‌ها به‌شیوه‌یه‌كی گشتی له‌م لێكۆڵینه‌وه‌یەدا ڕۆشناییمان خستووه‌ته‌ سه‌ر ناوی ئامێر لای شاعیرانی كورد به‌تایبه‌ت شاعیرانی كۆتایی سه‌ده‌ی نۆزده‌ و سه‌ره‌تا و ناوه‌ڕاستی سه‌ده‌ی بیسته‌م، شیعری چه‌ند شاعیرێكمان به‌نموونه‌ هێناوه‌ته‌وه‌، وه‌ك: (نالی، وەفایی، قانع، پیرەمێرد، گۆران و هێمن).

شامى كرماشانى له‌ دیدى نووسه‌ران و لێكۆڵه‌رانه‌وه‌

فه‌رهاد قادر كه‌ریم؛ عومه‌ر عه‌بدولكه‌ریم قادر

خول 9، ژماره‌ 1 ، جۆزه‌ردان 2022، ، لاپه‌ڕه‌ 71-86

https://doi.org/10.24271/jgu.2022.150694

پوخته‌

ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌، كه‌ سه‌باره‌ت به‌ (شامی كرماشانی له‌ دیدی نووسه‌ران و لێكۆڵه‌رانه‌وه‌)یه‌، ... Read More

بینینی توێژینه‌وه‌

شێوازە خوازەییەکانى داڕشتن بە نموونەى شیعرەکانى (کامیلى ئیمامى)

ئیدریس عبدالله مصطفى؛ Zhwan Abdulsalam Gardi

خول 8، ژماره‌ 4 ، ڕه‌شه‌مێ 2021، ، لاپه‌ڕه‌ 33-41

https://doi.org/10.24271/jgu.2021.143150

پوخته‌

ئەم توێژینەوەیە لە ژێر ناونیشانى (شێوازە خوازەییەکانى دارشتن بە نموونەى شیعرەکانى (کامیلى ئیمامى)دایە، ... Read More

بینینی توێژینه‌وه‌

خوێندنەوەیەكی سۆسیۆلۆجی بۆ ململانێی سیاسی لە هزری كۆمەڵایەتیدا

ئاسۆ ئیبراهیم عبدللە؛ شۆخان محمود حسێن

خول 8، ژماره‌ 4 ، ڕه‌شه‌مێ 2021، ، لاپه‌ڕه‌ 42-51

https://doi.org/10.24271/jgu.2021.143151

پوخته‌

ئەم توێژینەوەیە هەوڵێكە بەئاراستەی دیاریكردنی هێڵە گشتیەكانی مێژووی ململانێی سیاسی لە هزری كۆمەڵایەتیدا ... Read More ئەم توێژینەوەیە هەوڵێكە بەئاراستەی دیاریكردنی هێڵە گشتیەكانی مێژووی ململانێی سیاسی لە هزری كۆمەڵایەتیدا لەسەردەمی یۆنانی كۆنەوە تاوەكو سەردەمی نوێ‌، چونكە ئاشنابوون بەمێژووی هزری كۆمەڵایەتی بەهایەكی گرنگی هەیە بۆ تێگەیشتن لە پرسە كۆمەڵایەتی و سیاسیەكانی سەردەم . لەم توێژینەوەیەدا سود لە میتۆدی وەسفی و مێژوویی وەرگیراوە، بەئامانجی زانینی هۆكارو دەرهاویشتەكانی ململانێی سیاسی بە جیاوازی قۆناغ و سەردەمە جیاوازەكانی مێژووی مرۆڤایەتی. لەماوەی ئەم توێژینەوەیەدا بەشێوەیەكی گشتی توێژەر گەیشتوە بە كۆمەڵێك دەرئەنجام لەوانە هۆكاری ململانێی سیاسی بەجیاوازی سەردەم و قۆناغە جیاوازەكان لە مێژووی مرۆڤایەتیدا لە پێناو بە دەستهێنانی دەسەڵات، گۆڕینی سیستەمی سیاسی و كۆمەڵایەتی، كۆتایی هێنان بە كۆیلایەتی، چەوساندنەوە، دەرەبەگایەتی، زوڵم و ستەم، نایەكسانی، نادادپەروەری، قۆرخكاری ئەنجامدراوە، لەئەنجامیشدا بە گۆڕانی كۆمەڵایەتی و بەدیهێنانی ئازادی و سەربەستی و یەكسانی و خۆشگوزەرانی و نوێ‌ بونەوە كۆتایی پێهاتووە. هەروەها لەدەرئەنجامێكی تردا توێژەر گەیشتوە بەوەی كە تێروانینی بیرمەندو فەیلەسوفەكان زادەی رەوشی سیاسی وكۆمەڵایەتی و ئابووری كۆمەڵگە و سەردەمی تایبەتی خۆیان بوون و ئامانجیان چارەسەرو رێكخستنی پەیوەندی نێوان تاك و دەسەڵاتی سیاسی و گۆڕانكاری بووە لە سیستەمی سیاسی و كۆمەڵایەتی كۆمەڵگەكانیاندا

بینینی توێژینه‌وه‌

هـەنـدێـک هـونـەری ڕەوانـبـێـژی لـە شـیـعـرەکـانی "شـێـخ ڕەزای تـاڵـەبـانـی"دا

khoshnaw Azeez Hama Ameen؛ مستەفا سەید مینە سەید

خول 8، ژماره‌ 4 ، ڕه‌شه‌مێ 2021، ، لاپه‌ڕه‌ 52-70

https://doi.org/10.24271/jgu.2021.143313

پوخته‌

ئەدەب بەشێکی سەرەکییە لە کەلتور و ڕۆشنبیری و ناسنامە و بەرەوپێشچوونی زۆربەی گەلانی سەر ... Read More ئەدەب بەشێکی سەرەکییە لە کەلتور و ڕۆشنبیری و ناسنامە و بەرەوپێشچوونی زۆربەی گەلانی سەر ڕووی ئەم زەمینە، بە گوتەیەکی دیکە ئەدەبیاتی كۆن و بەرهەمی شاعیرانی هەر گەل و میللەتێك، بەشێكی دانەبڕاوە لە مێژووەكەی، و گرنگیپێدان و لێتوێژینەوەی ئەم سامانەش، مایەی ڕووناككردنەوەی ڕێگە تاریكەكانی ئەمڕۆ و هەنگاونانە بەرەو ئایندەیەكی گەش... توێژینەوەش دەربارەی هەر بابەت و لایەنێکی ئەدەب نرخ و بەهای خۆی دەبێت، تایبەت لە چوارچێوەی شاعیرێکی دیاریکراودا، بۆیە ئەم باسە بۆ (هەندێک هونەری ڕەوانبێژی لە شیعرەکانی "شێخ ڕەزای تاڵەبانی"دا) تەرخانكراوە، چونکە کارێكی سەربەخۆی لەبارەوەنەكراوە، ئەوەی هەیە لە چوارچێوەی کتێبە ئەدەبییەکاندایە و کورتە، لە لایەکی دیکەوە شێخ ڕەزا یەکێک لەو شاعیرە سەرکەوتووانەیە، زۆر لە هونەرەکانی ڕەوانبێژی بەکارهێناوە و وەستایانە ئەسپی خۆی لەم بوارەدا تاوداوە. هێڵە سەرەکییەکانی ئەنجامدانی ئەم توێژینەوەیە سوودوەرگرتن لە میتۆد و توێژینەوەی شیکەرەوەی پەسنکەرانەی پراکتیکییە. هێنانەدی ئامانجەکانیش وایخواستووە جگە لە پێشەکی، کە سەرەتایەکە بۆ چوونە باسەکەوە، بە پێی پلانێک بۆ دوو بەش دابەشبکرێت، بە جۆرێک: بەشی یەكەم لایەنی تیۆری توێژینەوەكەیە، کە ڕەوانبێژی و ئامانج و مێژووەکەی لەگەڵ زانستەکانی لە دوو تەوەرەدا باسکراون، بەشى دووەمیش لایەنی پراکتیکی کارەکەیە، و تەوەرەی یەکەم بۆ ناساندنی شاعیر و شیعرەکانی تەرخانکراوە، تەوەرەی دوومیش چۆنیەتیی بەکارهێنان و دەرکەوتنی هونەرە ڕەوانبێژییەکان لە شیعری شاعیردا دەگرێتەوە، و هەوڵدراوە بە شێوەی شیكاری و نموونەهێنانەوە بابەتەكان بخرێنەڕوو. ئەنجامە بەدەستهاتووەکان لە چەند خاڵێکدا، و ڕیزکردنی سەرچاوە سوودلێوەرگیراوەکان لە کۆتاییدا، لەگەڵ ئەم پوختەیە بوونە کۆتایی ئەم هەوڵە.

بینینی توێژینه‌وه‌

مێژووى گۆران و سەرهەڵدانى شیعر بە زارى گۆران

سامان عیزەدین سەعدوون؛ دیار مەردان محەمەد

خول 8، ژماره‌ 3 ، ڕێبه‌ندان 2021، ، لاپه‌ڕه‌ 204-214

https://doi.org/10.24271/jgu.2021.140995

پوخته‌

توێژینەوەکە بەشێکە لە بەشەکانى نامەى ماستەرەکەمان بە ناوى (پێگەى مەلاى جەبارى لە شیعرى کوردیدا)، ئەم ... Read More

بینینی توێژینه‌وه‌

شیکردنەوەی پڕاگماتیکی چەند دەقێکی شیعری "فەرەیدون عەبدول بەرزنجی" بە پێی تیۆری کردەقسەییەکان

دەریا سابیر حەمەد؛ ڕۆژان نوری عەبدوڵا

خول 7، ژماره‌ 3 ، ڕه‌شه‌مێ 2020، ، لاپه‌ڕه‌ 110-131

https://doi.org/10.24271/garmian.2070307

پوخته‌

ئەم توێژینەوەیە بە ناونیشانی (شیکردنەوەی پڕاگماتیکی چەند دەقێکی شیعری فەرەیدون عەبدول بەرزنجی بە پێی ... Read More ئەم توێژینەوەیە بە ناونیشانی (شیکردنەوەی پڕاگماتیکی چەند دەقێکی شیعری فەرەیدون عەبدول بەرزنجی بە پێی تیۆری کردەقسەییەکان)ە، لەم توێژینەوەیەدا شیکردنەوە بۆ چەند شیعرێکی شاعیر کراوە، بەپێی ڕێبازی وەسفی شیکاری، کە وەکو ڕێباز و بابەتێکی گرنگ و پێویست لە ئاست و بوارە جیاجیاکانی لێکۆڵینەوەی زمانی و ئەدەبیدا بەرجەستە دەکرێت، هەروەها نوسینی ئەم توێژینەوەیە گرنگییەکەی لەوەدایە کە لایەنێکی پڕاکتیکی شیکردنەوەی دەقە و هەردو لایەنی زمان و ئەدەب بە یەکترەوە پەیوەستدەکات و ڕەنگدانەوەیان لەسەر یەکتری دەخاتەڕو، توێژینەوەکە جگە لە پێشەکی، لە سێ بەش پێکهاتووە: لە بەشی یەکەمدا باسمان لە دەق و گوتار و شیکردنەوەی گوتار لەگەڵ توخمەکانی گوتار کردووە، لە بەشی دووەمیشدا بەکورتی باس لە زانستی پڕاگماتیک کراوە و دواتر پەیوەندی نێوان دەق و شیکردنەوەی پڕاگماتیکی خراوەتەڕو، هەروەها تیۆری کردە قسەییەکان و قۆناغەکانی و جۆرەکانی باسکراوە لەگەڵ پەیوەندی کردەی قسەیی بە ئەدەبەوە، لە بەشی سێیەمیشدا کە بەشێکی پراکتیکییە، کارکردنە لەسەر ئەو کردە قسەییانەی کە لەنێو دێرەکانی دەقە شیعرییە وەرگیراوەکانی شاعیردا هاتووە، واتە لەم بەشەدا هەوڵدراوە تەواوی کردەقسەییەکانی نێو دێرەکانی دەقە شیعرییە وەرگیراوەکان دیاریبکرێت و ئاراستەی کردەکان و کاریگەری گوتارەکە ڕونبکرێتەوە، لە کۆتاییشدا ئەنجام و لیستی سەرچاوەکان خراوەتەڕو

ڤایرۆسی کۆرۆنا و ڕەنگدانەوەی لە ئەدەبی کوردیدا

Mahdi Fatih Omar

خول 7، ژماره‌ 3 ، ڕه‌شه‌مێ 2020، ، لاپه‌ڕه‌ 132-146

https://doi.org/10.24271/garmian.2070308

پوخته‌

(ڤایرۆسی کۆرۆنا و ڕەنگدانەوەی لە ئەدەبی کوردیدا)، لەم لێکۆڵینەوەیەدا ئاوڕ لەو شیعرانە دەدرێتەوە، ... Read More (ڤایرۆسی کۆرۆنا و ڕەنگدانەوەی لە ئەدەبی کوردیدا)، لەم لێکۆڵینەوەیەدا ئاوڕ لەو شیعرانە دەدرێتەوە، کە دوای هاتنی ڤایرۆسی کۆرۆنا بۆ ناو کۆمەڵگەی کوردی لە لایەن شاعیرانەوە نووسراون، هەروەها هەندێ نوکتەش بەسەر دەکاتەوە کە بۆ هەمان مەبەست نووسراون ، ئەم ئاوڕدانەوەیەیش بۆ ئەوەیە، کە دەقی ئەو شیعر و نوکتانە بە هۆی چاپنەبوونیان تا ڕادەیەک لە چوارچێوەی لێکۆڵینەوەیەکی ئەکادیمیدا ئەرشیف بکات. ئەم لێکۆڵینەوەیە جگە لە پێشەکی، لە دەروازەیەک کە تایبەتمان کردووە بە ناساندنێکی زانستی ڤایرۆسی کۆرۆنا، لە دوو بەشی سەرەکی پێکدێت بەم جۆرە: بەشی یەکەم: بە ناونیشانی (ڕەنگدانەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا لە شیعری کوردیدا) لەم بەشەدا جگە لە باسکردنی پەیوەندیی نێوان ئەدەب و تراژیدیا، ئەو دەقە شیعرانە بەسەر دەکەینەوە، کە بۆ هاتن و بڵاوبوونەوەی ئەم ڤایرۆسە و ئەو لێکەوتانەی، کە لەگەڵ خۆیدا هێناونی نووسراون. بەشی دووەم: بە ناونیشانی (ڕەنگدانەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا لە نوکتەی کوردیدا). لەم بەشەدا جگە لە باسکردنی پەیوەندیی نێوان ئەدەب و ساتیر و نوکتە و قسەی خۆش، باسی ئەوەیش کراوە، کە تا چەند پێکەنین هۆکارێکە بۆ کەمکردنەوەی ئازارەکانی کۆمەڵگە، لە هەمان کاتدا دەقی چەند نوکتەیەکیشمان بە نموونە وەرگرتووە. لە کۆتاییشدا ئەنجامی توێژینەوەکەمان خستوەتەڕوو لەگەڵ لیستی سەرچاوەکان و کورتەی باسەکە بە هەردوو زمانی عەرەبی و ئینگلیزی.

((پابه‌ندو هاوڕییه‌تى وسیمانتیکى سیمبول له‌ زمانى کوردیدا))

سه‌باح موسا عه‌لى

خول 7، ژماره‌ 3 ، ڕه‌شه‌مێ 2020، ، لاپه‌ڕه‌ 178-188

https://doi.org/10.24271/garmian.2070311

پوخته‌

لةم باسةدا رِؤشنایى دةخریَتة سةر بابةتیَکى زؤر طرنط وثر بایةخ کة کةم لة تویَذةر و زمانناسان ... Read More

شیعر و ناسنامەى نەتەوەیی بە نموونەى (نالى و گۆران)

Dilman Qadir Ahmed

خول 7، ژماره‌ 1 ، پوشپه‌ڕ 2020، ، لاپه‌ڕه‌ 118-132

https://doi.org/10.24271/garmian.20718

پوخته‌

ناسنامە وەکو پرسێک، ئەمڕۆ لە چوارچێوەى تیۆریای جیاوازاوە گرنگى پێدراوە و قسەى زۆرى لەسەرکراوە، بە ... Read More ناسنامە وەکو پرسێک، ئەمڕۆ لە چوارچێوەى تیۆریای جیاوازاوە گرنگى پێدراوە و قسەى زۆرى لەسەرکراوە، بە شیوەیەکى گشتیش ئەو تیۆریایانە جەختدەکەنەوە لەسەر ئەوەى کە ناسنامە لە ئەنجامى جیاوازى تاکایەتى و پێگەو پەیوەندى تاکەوە بە کۆمەڵگەوە پێناسە دەکرێت، چونکە (کێیەتى؟) پرسیارێکە و لەسەرەتاى هۆشیارى مرۆڤایەتیدا لەگەڵ مرۆڤدا هەبووە. واتە لەو کاتەوەى کە بۆ مرۆڤ گرنگ بووە خۆى بناسێت و ناسنامەیەکیش بەخۆی و کارەکانیشى ببەخشێت.ةئه‌م توێژینه‌وه‌یه لە چوارچێوەى‌ ڕه‌خنه‌ى ئه‌ده‌بى کوردیدا پرسى ناسنامە باس ده‌کات، که‌ بۆ ئه‌و کاته ‌و ئێستاش بابه‌تێکى گرنگ بووه‌، یاخود گرنگه‌. چونکه‌ له‌ دیارترین ئه‌و گرفاته‌نەى که‌ ڕووبه‌ڕووى ئه‌ده‌بى کوردى بۆته‌وه‌، ئه‌وه‌یه‌ ناتوانرێت به‌ ئاسانى ناسنامه‌ى شیعرى کوردى دیاری بکرێت، که‌ ئه‌مه‌ش که‌لێنێکى دیاری له‌نێو ڕه‌خنه‌ى ئه‌ده‌بى کوردیدا به‌جێهێشتووه‌. ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌ له‌ ڕێگه‌ى دەستپێکێک و دوو به‌شه‌وه، به‌ شێوه‌یه‌کى زانستى و ورد ئه‌و بابه‌ته‌ گه‌نگه‌شه‌ ده‌کات. له‌ بەشى یەکەمى توێژینه‌وه‌که‌دا به‌ پوختى باسى پرسى ناسنامه‌مان کردووه‌. دواتر و لەبەشى دووەمدا به‌جیا ئه‌م بابه‌ته‌مان‌ له‌لاى (نالى و گۆران) خستۆته‌ڕوو، به‌شێوه‌یه‌ک به‌پێى پێویستى توێژینه‌وه‌که‌ ئاوڕمان له‌ تێڕوانینه‌ ڕه‌خنه‌ییه‌کانى کە له‌سه‌ر (نالى) هەبوون داوه‌ته‌وه ‌و، دووباره‌ له‌ چوارچێوه‌ى پێویستیدا و به‌ ئامانجى گه‌یشتنه‌ بڕیارێکى زانستى، پشتمان به‌ ده‌قى شیعرى (نالى) خۆى به‌ستووه‌. بەهەمان شێوە به‌ پشتبه‌ستن به‌ تێڕوانینى (گۆران)، پرسى ناسنامه‌ى شیعرى (گۆران)مان خستۆته‌ پێش چاو. له‌ کۆتایشدا گرنگترین ئه‌و ئه‌نجامانه‌مان‌ خستۆ‌ته‌ڕوو، که‌ به‌هۆى ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌وه‌ پێى گه‌یشتووین.

دژواتا لە شیعرى کوردیدا (دیوانى قانع) بە نموونه

Dilman Qadir Ahmed؛ Trefa Mohamed Faraj

خول 6، ژماره‌ 4 ، نه‌ورۆز 2020، ، لاپه‌ڕه‌ 45-52

https://doi.org/10.24271/garmian.196403

پوخته‌

دژیەک یان (دژواتا) وەکو یەکێک لە هونەرەکانى کە زانستى ڕەوانبێژى بەگرنگییەوە لە جوانکردنى واتایی دەقدا ... Read More

(زانست و شیعر) لێکۆڵینەوەیەک لە هەوڵە ناکامەکانی موفتی پێنجوێنی بۆ هۆشیارکردنەوەی کۆمەڵگا) لێکۆڵینەوەیەکی ڕەخنەییی شیکارییە(

Mahdi Fatih Omar

خول 6، ژماره‌ 4 ، نه‌ورۆز 2020، ، لاپه‌ڕه‌ 117-126

https://doi.org/10.24271/garmian.196409

پوخته‌

لەم لێکۆڵینەوەیەدا ئاوڕلەو شیعرانەی موفتی پێنجوێنی دەدرێتەوە، کە پەیامن بۆ کۆمەڵگا و هەوڵی هۆشیارکردنەوەیان ... Read More لەم لێکۆڵینەوەیەدا ئاوڕلەو شیعرانەی موفتی پێنجوێنی دەدرێتەوە، کە پەیامن بۆ کۆمەڵگا و هەوڵی هۆشیارکردنەوەیان دەدات و داوایان لێ دەکات بایەخ بە زانست بدەن و چاو لە میللەتانی پێشکەوتوو بکەن و لە ژیانی هاوچەرخ و سەردەم دانەبڕێن، ئەم ئاوڕدانەوەیەیش بۆ ئەوەیە بزانین تا چەند ئەم پەیامانە بە کۆمەڵگا گەییشتوون، ئەگەر نەگەییشتوون هۆکاری ئەمە چییە. ئەم لێکۆڵینەوەیە بۆ دوو بەش پۆلێن دەکرێت: بەشی یەکەم: ئاستەکانی پێوەندیی زانست و شیعر, لەم بەشەدا پێوەندیی زانست و شیعر ڕوون دەکرێتەوە و ئەوە دەخرێتە بەر باس، کە تا چەند دەتوانن هاوکاریی یەک بکەن و پەیامی یەکتر بگەیەنن. بەشی دوەم: پەیوەندی شیعر و ئامۆژگاری, لەم بەشەدا ئەوە ڕوون دەکرێتەوە، ئایا کە شیعر دەبێتە ئامۆژگاری، دەتوانێت حەقیقەت بەرهەم بهێنێت، دەتوانێت فیکر بگەیەنێت؟ ئایا ئامۆژگاری کاریگەرییەکانی لە ڕووکار و سەرسامی و پەند و وتەیەکی بەنرخدا کە کاردانەوەکانی تەنها دەستخۆشی و ئافەرین و جوانت فەرمووە و ئەو جۆرە دەربڕینانەیە، یان کاریگەرییەکانی قوڵ و ڕیشەیین و کاردانەوەکانی بریتین لە گۆڕانی کۆمەڵگا؟ بە گشتی لەم لێکۆڵینەوەیەدا هەوڵ دەدرێت وەڵامی ئەم پرسیارانە بدرێتەوە: بۆچی موفتی پێنجوێنی هەوڵی هۆشیارکردنەوەی کۆمەڵگا دەدات؟ هەوڵەکانی موفتی پێنجوێنی ئامۆژگاریین یان تیۆرین؟ تا چەند پەیامی موفتی پێنجوێنی دەگاتە کۆمەڵگا؟ هۆکاری شکست یان سەرکەوتنی هەوڵەکانی موفتی پێنجوێنی چیین بۆ هۆشیارکردنەوەی کۆمەڵگا؟ زانست و شیعر چ پێوەندییەکیان لەگەڵ یەکدا هەیە؟ تەواوکەر یان پێچەوانەی یەکترن؟ ئەمانە و وەڵام بە چەند پرسیارێکی تر. لە کۆتایشدا ئەنجامی توێژینەوەکەمان خستوەتە ڕوو لەگەڵ لیستی سەرچاوەکان و کورتەی باسەکە بە هەردوو زمانی عەرەبی و ئینگلیزی.

رۆڵى شیعرى سیاسى له‌ جوڵانه‌وه‌ى نه‌ته‌وه‌یى کورددا (1918 -1925 )

سامان عزالدین سعدون

خول 5، ژماره‌ 3 ، ڕه‌زبه‌ر 2018، ، لاپه‌ڕه‌ 383-404

https://doi.org/10.24271/garmian.378

پوخته‌

ته‌وه‌رى دووه‌مدا ,باسمان له‌پێگه‌ى شیعرى سیاسى له‌ناو ئه‌ده‌بى به‌ره‌نگاری کردووه‌ , له‌ سێیه‌م ... Read More

نامه‌ شیعرییه‌کانی مه‌وله‌وی تاووگۆزی

حسین محمود علی

خول 5، ژماره‌ 1 ، خه‌رمانان 2018، ، لاپه‌ڕه‌ 454-490

https://doi.org/10.24271/garmian.319

پوخته‌

سوکرات گه‌ر بکرێت؛ پێی ده‌ڵێین: باوکی رۆحیی هونه‌ر و فه‌لسه‌فه‌ی یۆنانی، چونکه‌ ئه‌رستۆ به‌ مامۆستاییه‌که‌م ... Read More سوکرات گه‌ر بکرێت؛ پێی ده‌ڵێین: باوکی رۆحیی هونه‌ر و فه‌لسه‌فه‌ی یۆنانی، چونکه‌ ئه‌رستۆ به‌ مامۆستاییه‌که‌م ناو ده‌برێت. ده‌ڵێت: (مرۆڤــ به‌ سروشت گیانله‌به‌رێکی گۆمه‌ڵگه‌ییه‌)، هه‌رچه‌نده‌ مێژوویه‌کی ووردنییه‌ بۆ ده‌ستنیشان کردنی دروست بوونی کۆمه‌لًگه‌ سه‌ره‌تاییه‌کان. به‌ڵام به‌ دروست بوونیان، کۆمه‌ڵگه‌پێویستیی پێوه‌ندیی کۆمه‌ڵایه‌تی لادروست بوو، دیاره‌ زمان به‌هێزترین پێوه‌ندی بووه‌، ئایا پێش زمان چیبووه‌؟ ئه‌م باسه‌ گریمانه‌ و بیردۆزه‌ی زۆری لێ که‌وته‌وه‌، یه‌کێک له‌وانه‌ ده‌ڵێت، پێوه‌ندی به‌ هۆی ئاماژه‌وه‌بووه‌، که‌ پێی ده‌ڵێن: (لغه‌ الإشارات)، دوایی بووه‌ته‌ زمانێکی بێ په‌یڕه‌و؛ پڕ له‌ قیژه‌ و هه‌را، که‌ زیاتر له‌لاسایی کردنه‌وه‌ی ده‌نگه‌ سروشتییه‌کانه‌وه‌ هاتووه‌؛ به‌گوێره‌ی گه‌شه‌ کردن و په‌ره‌سه‌ندنی قۆناغه‌ یه‌ک له‌دوای یه‌که‌کانی مێژوو، دواجار زمان گه‌شه‌ی کردووه‌، بووه‌ته‌ پێڕه‌و، تاگه‌یشتۆته‌ قۆناغی ئه‌مڕۆی، که‌کۆمه‌ڵه‌گه‌کان و هه‌ڵکه‌وته‌ جوغرافیاییه‌کانی نیشته‌ جێ بوون و جۆره‌کانیان زۆر بوون، نووسین داهێنرا،ئه‌وه‌ بووه‌ زمانی نووسین و هاته‌ پاڵ زمانی ئاخاوتن و ئه‌رکی که‌م کرده‌وه‌، دیاره‌ بۆ به‌رده‌وام بوونیپێوه‌ندیی مرۆڤایه‌تی و گه‌شه‌کردنی، نامه‌ نووسینیش وه‌کو زمان گۆڕانکاری زۆری به‌سه‌ردا هاتووه‌، تاگه‌یشتۆته‌ قۆناغی ئه‌مڕۆی.نامه‌ خزمه‌تێکی زۆری به‌ مرۆڤایه‌تی کردووه‌: وه‌کو له‌ پێشدا ئاماژه‌م پێداوه‌، که‌لێنی زۆری به‌ هه‌مووجۆره‌کانییه‌وه‌، پڕ کردۆته‌وه‌، کاریگه‌ریی پێشکه‌وتنی ته‌کنه‌لۆژیای که‌وتۆته‌ سه‌ر، له‌زوو گه‌یاندنیمه‌به‌سته‌کان، ئه‌مه‌ش ناراسته‌وخۆ کاریگه‌ریی گه‌وره‌ی بووه‌ له‌ پێشخستنی مرۆڤایه‌تیدا، نامه‌ نووسینئه‌وه‌نده‌ بایه‌خی پێدراوه‌، جێگه‌ی خۆی له‌ ئه‌ده‌ب و له‌ ره‌گه‌زی شیعری دا کردۆته‌وه‌، شاعیران زۆربایه‌خیان پێداوه‌، وه‌کو نامه‌شیعرییه‌کانی (چامه‌کانی) مه‌وله‌وی تاووگۆزی، بۆیه‌ ئه‌م بابه‌ته‌ گرنگه‌مهه‌ڵبژارد.

ئه‌و توێژینه‌وانه‌ی ئاماده‌ن بۆ بڵاوكردنه‌وه‌

ژماره‌ی ئێستا

خول 10 (2023)

خول 9 (2022)

خول 8 (2021)

خول 7 (2020)

خول 6 (2019)

خول 5 (2018)

خول 4 (2017)

خول 3 (2017)

وشه‌ بنچینه‌ییه‌كان = شیعر

ناوی ئامێر له‌شیعری كوردیدا

پوخته‌

شامى كرماشانى له‌ دیدى نووسه‌ران و لێكۆڵه‌رانه‌وه‌

پوخته‌

شێوازە خوازەییەکانى داڕشتن بە نموونەى شیعرەکانى (کامیلى ئیمامى)

پوخته‌

خوێندنەوەیەكی سۆسیۆلۆجی بۆ ململانێی سیاسی لە هزری كۆمەڵایەتیدا

پوخته‌

هـەنـدێـک هـونـەری ڕەوانـبـێـژی لـە شـیـعـرەکـانی "شـێـخ ڕەزای تـاڵـەبـانـی"دا

پوخته‌

مێژووى گۆران و سەرهەڵدانى شیعر بە زارى گۆران

پوخته‌

شیکردنەوەی پڕاگماتیکی چەند دەقێکی شیعری "فەرەیدون عەبدول بەرزنجی" بە پێی تیۆری کردەقسەییەکان

پوخته‌

ڤایرۆسی کۆرۆنا و ڕەنگدانەوەی لە ئەدەبی کوردیدا

پوخته‌

((پابه‌ندو هاوڕییه‌تى وسیمانتیکى سیمبول له‌ زمانى کوردیدا))

پوخته‌

شیعر و ناسنامەى نەتەوەیی بە نموونەى (نالى و گۆران)

پوخته‌

دژواتا لە شیعرى کوردیدا (دیوانى قانع) بە نموونه

پوخته‌

(زانست و شیعر) لێکۆڵینەوەیەک لە هەوڵە ناکامەکانی موفتی پێنجوێنی بۆ هۆشیارکردنەوەی کۆمەڵگا) لێکۆڵینەوەیەکی ڕەخنەییی شیکارییە(

پوخته‌

رۆڵى شیعرى سیاسى له‌ جوڵانه‌وه‌ى نه‌ته‌وه‌یى کورددا (1918 -1925 )

پوخته‌

نامه‌ شیعرییه‌کانی مه‌وله‌وی تاووگۆزی

پوخته‌