جۆری توێژینه‌وه : Original Article
نوسه‌ران
1 Department of geography< College of Education , University of Garmian
2 koya university
پوخته
ناحیەی ئاوەسپی یەكێكە لە ناحیەكانی قەزای كفری ،دەكەوێتە بەشی باشوری رۆژئاوای پارێزگای سلێمانی و باكوری رۆژئاوای ئیدارەی گەرمیان ، ژمارەی گوندەكانی (31) گوندە،كۆی گشتی رووبەری ئەم ناحیەیە (629,7كم2) ،بەوەش (22,45%) رووبەری گشتی قەزای كفری پێك دەهێنێت . وشكەساڵی دیاردەیەكی سروشتی ئاووهەواییە كەرۆڵی راستەوخۆو كاریگەری هەبوو لەسەر كەمبوونەوەو دابەزینی ئاستی ئاوی ژێر زەوی ناوچەی لێكۆڵینەوەكە.
مەبەستمان لەكێشەی لێكۆڵینەوەكە دەرخستنی رادەی كاریگەری دیاردەی ووشكەساڵی لەسەر دابەزینی ئاستی ئاوی ژێرزەوی وە وشكبوونی شێوەكانی ئاوی ژێر زەوی لە ناوچەی لێكۆڵینەوەكە. ،بۆیە ئامانجمان لەم توێژینەوەیە شیكردنەوەی مەودای كاریگەری (ووشكە ساڵی ) لەسەردابەزین و وشكبوونی شێوەكانی ئاوی ژێر زەوی لە ناوچەكەدا .وە ئەژماركردنی زیادبوون و كەمبوونی خۆراكدەری ئاوی بیرەكان كە دابارینە بە پێی ساڵە جیاوازەكان ودەرخستنی جیاوازی ئاستی ئاوی ژێر زەوی و كەمبوونەوەی بری بەرهەمی سەرچاوەكانی ئاوی ژێر زەوی (بیر-كانیاوەكان) بەپێی ساڵە جیاوازەكان. ، لە كاتی شیكردنەوەی داتاكانی تایبەت بەبیرەكان بۆمان دەركەوت كەجیاوازییەكی زۆر لە ئاستی ئاوی ژێر زەوی ناوچەكە بەدی دەكرێت وەئاستەكەی و بری بەرهەمەكەی بەردەوام لە دابەزین دایە لە ژێر كاریگەری كەمبوونەوەو دابەزینی بری باران بارین لەلایەك و بەرزبوونەوەی پلەكانی گەرمی لە لایەكی ترەوە بەجۆرێك كەلەماوەی (21) ساڵدا (11) ساڵ بری باران كەمتر بووە لە تێكرای ئاسایی ناوچەكە ،كەئەمەش بوەتە هۆی دابەزینی ئاستی ئاوی ژێر زەوی لە (5- 10م) ەوە بۆ (38-63م) بەپێی بەرزی ناوچەكە لە ئاستی رووی دەریاوە بەجۆرێك ئاستی ئاوی ژێر زەوی لەبەشەكانی باكوری ناوچەكە زیاتر دابەزیووە بەبەراورد بە بەشەكانی باشووری ناوچەكە، بەوەش قوڵی بیرەكان لە (3-5م) زیادی كردووە بۆ قوڵی (60-170م) ، وەئاستی ئاوی جێگیری بیرەكان لە (1,5-2م) دابەزیووە بۆ (10-76م) بەجیاوازی (74م)، وەئاستی گۆراوی بیرەكانیش بەتێكرایی(55م) دابەزیوە ، تێكرای بەرهەمی بیرەكانیش لە (4-5لتر/چركە) كەمی كردووە بۆ (3-3,5لتر/چركە) لەساڵی (2021) دا. كانیاوەكانیش یان بەتەواوی وشكبونە یان ئەوەندە كەمیان كردووە لە وشكبوون نزیك بوەتەوە، لەدەرئەنجامی ئەم توێژینەوەبۆمان دەركەوت كە ژمارەی بیرەكانی ئەم ناحیەیە دەگاتە (218) بیری ئامێری و (11) بیری دەستكرد (40) كانیاو ، بەجۆرێك بەهۆی ووشكەساڵیەوە (2) بیری ئامێری و (67) بیری دەستكردو (233) كانیاو بەتەواوی وشكیان كردووەو هیچ بەرهەمێكیان نیە لەئێستادا قوڵی ئاستی ئاوی ژێر زەوی لە رووی زەوییەوە لە نێوان (38-130م) دایە ، كۆی گشتی بەرهەمی ئاوی ژێرزەوی ناوچەكە لە ساڵی (2021) دا دەگاتە (84,32 لتر/چركە ) كەیەكسانە بە (2659115,52م3/ساڵ)
وشه بنچینه‌ییه‌كان
ناونیشانی توێژینه‌وه [English]
Drought and its effect on the underground water level in the Awaspi sub-district
نوسه‌ران [English]
- Azdeen Darwesh 1
- samad Salih 2
1 Department of geography< College of Education , University of Garmian
2 koya universty
پوخته [English]
The Awaspi is a sub-district and small town of Kfri district, which is located in the southwestern part of Sulaymaniyah province and the northwest of Garmian administration. Awaspi is consist of 31 villages with an area of (629.7 km2), which consist of (22.45%) of the total area of Kfrri district. Drought is a natural phenomenon which has a direct impact on the decline and decrease of the underground water level in the case study area. The study aimed to analyze the effect of drought on the fluctuation of the underground water level in the research area and also aimed to display the decreasing and increasing the main source of wells water in years which is rainfall and then demonstrate a different level of groundwater and declining the water harvesting from springs and wells according to several years. The results revealed that there is a big difference in the level of the underground water in the area. Groundwater harvesting and its level are dropped continuously in the region because of declining rainfall and increasing air temperature. The rainfall was less than its average in the study area of 11 years out of 21, which caused the level of underground water to drop from (5-10m) to (38-63m). The level of groundwater in the northern parts of the area is declined slightly compared to its southern parts. This resulted in increasing wells' depth from (3-5m) to (60-170m). The average level of water wells stability is declined from (1.5-2m) to (10-76m) by (74m) and the average changeable water wells level is dropped on average by (55m). The wells' water harvest declined from (4-5 liter/second) to (3-3.5 liter/second) in 2021. The springs in the region are either out of use or are in tiny harvest. The record shows that the number of wells in the region is (218 machine wells) and (11 hand wells) and the springs are 40. The drought was caused to the 2 machine wells, 67 hand wells and the 233 springs being drying. Now, the depth of the groundwater level is between (38-130 M) in the region. The total average of underground water in the area in 2021 reaches (84.32 liter/second) which is equal to (2659115.52 m3/year).
وشه بنچینه‌ییه‌كان [English]
- Drought
- Hydrological Drought
- Depth Well
- Static Water Level
- Dynamic Water Level
- Discharge
- Qualitative Water
یەكەم/ پەرتوك
1-تالەبانی وبەرزنجی، ناهیدە جمال وخالد ، فەرهەنگی زاراوەكانی ئاو ، چاپخانەی حاجی هاشم ، هەولێر،2010.
1-الجبوری ، سلام هاتف احمد ، المواردالمائیە، الگبعە الاولی ،مگبعە مكتبە دلیر،بغداد، 2018.
2-الدزه یی، سالار علی خچر،الجفاف المناخی فی العراق الماچی والحاچر ،الگبعە الاولی ، مگبعە دار الاداب للنشر والتوزیع ،بغداد، 2021.
4-عبدالرحمن ، محمود حسان ، اساسیات الهیدرولوجیا، گ 1 ، مگبعە جامعە الملك السعود ،1982.
1-الجبوری ،حمد عگیە صالح ، تقییم كفا‌وە المیاه الجوفیە فی منگقە العلم ، رسالە ماجستیر (غ.م) ، كلیە التربیە ، جامعە تكریت ، 2013.
2- صالح ، صمد عبدالله، شیكردنە وەی جوگرافی بۆ بەكارهێنانی ئاوی ژێر زەوی لە قەزای چەمچەماڵ ،نامەی ماستەر ، فاكەڵتی پەروەردە ، زانكۆی كۆیە ،2015.
3- الگائی ,اسما‌و خالد جرجیس حمادە ،مشكلات تمپیل اعماق المیاه الجوفیە فی برمجیات نڤم المعلومات الجغرافیە (GIS) لقچا‌و تلكیف ،رسالە ماجستیر (غ.م) ،كلیە التربیە ، جامعە الموصل ،2005.
4-علا‌و الدین ،عگا محمد ،التحلیل الجغرافی لواقع واستخدام الموارد المائیە فی محافڤە السلیمانیە وافاقها المستقبلیە ،اگروحە دكتوراه ،كلیە العلوم اڵانسانیە ،جامعە السلیمانیە ،2012.
1-حكومەتی هەرێمی كوردستان ،وەزارەتی گواستنەوە و گەیاندن،بەرێوەبەرایەتی كەشناسی سلێمانی ،بەشی ئامار،2020، تۆماری بڵاو نەكراوە.
2-حكومەتی هەرێمی كوردستان،وەزارەتی پلان دانان، بەرێوەبەرایەتی ئاماری سلێمانی ، بەشی (GIS).
David .k. Todd.ground water hydrology,U.S.A,1950. (1)
( 2) Nahida J.Talabani and Nermin H.A.Ridha,Geomorphological and Hydromorphological studies for selected Watersheds in Iraqi Kurdistan ,politaknic university sulaymani,2021.
)