جۆری توێژینه‌وه‌ : Original Article

نوسه‌ر

• یادگار ڕه‌سوول باڵه‌كی

بەشی كوردی // فەكەڵتی ئاداب // زانكۆی سۆران

پوخته‌

        سەرواداری(السجع) ھونەرێکە لە ھونەرەکانی ڕەوانبێژی و جوانکاریی وشەیی و زیاتر پەیوەستە بە پەخشانەوە، سەجع (ھاوشێوەی سەروا لە شیعردا) بریتییە لە چەند دەنگ و ئاوازێکی ھاوبەش لە کۆتایی ڕستە و دەستەواژەی پەخشاندا، ئەو دەنگە ھاوبەشەی کۆتایی ڕستە ودەستەواژەکان ڕیتم و ئاوازێکی ھونەری دەبەخشێتە دەقە پەخشانیەکە.
عەلائەدین سەجادی وەکو نووسەر و ئەدیبێکی بە سەلیقە، وێڕای کارکردنی لە کۆمەڵێک بواری ئەدەبی و ڕەخنەیی و مێژوویی و زمان و ئایین، دەستێکی باڵای ئەدەبیی لە نووسینی دەقی پەخشانیی شیعرئامێزیش ھەبووە. لە کتێبی مێژووی ئەدەبی کوردیدا، وێڕای ئەوەی کە تا ئێستاش بە یەکێک لە سەرچاوە گرنگەکانی بواری مێژووی ئەدەبیاتی کوردی دادەندرێت، ھاوکات خودی ئەو کتێبە سەرچاوەیەکی ئەدەبیشە و نووسەر لە دەستپێکی باسکردنی ژیان و بەرھەمی ھەر شاعیرێک، پارچە پەخشانێکی تێکەڵ بە ھونەری سەجع و سەرواداریی ھۆنیوەتەوە و توانا ئەدەبییەکانی خۆی تێدا دەرخستووە.
ئەم باسە ھەوڵێکە بۆ دەرخستن و لێتوێژینەوەی قاڵبە جیاجیاکانی ھونەری سەجع لە دەقە پەخشانییەکانی پێشەکیی سەرجەم ئەو شاعیرانەی کە عەلائەدین سەجادی لە کتێبی مێژووی ئەدەبی کوردیدا باسی کردوون.




توێژینەوەکە لە دوو بەش پێک هاتووە، بەشی یەکەمی تیۆرییە و تایبەتە بە ناساندنی ھونەری سەجع و تایبەتمەندی و جۆرەکانی و ڕەنگدانەوەی لە پەخشاندا. بەشی  دووەمیشی پراکتیکییە و بە وردی و لە ڕوانگەی ھونەری جوانکاری و ڕەوانبێژییەوە جۆر و قاڵبەجیاجیاکانی ھونەری سەجع لە پەخشانەکانی عەلائەدین سەجادی دەرخراون و لێیان کۆڵدراوەتەوە.

وشه‌ بنچینه‌ییه‌كان

• عەلائەدین سەجادی
• سەرواداری
• پێشەکی
• پارچە

ناونیشانی توێژینه‌وه‌ [English]

Rhyming in the introductory text of the poets in the book of the history of Kurdish literature by Aladdin Sajadi

نوسه‌ر [English]

• Yadgar Rasull balaky

Kurdish Department // Faculty of Arts // Soran University

پوخته‌ [English]

Rhyming (Saj') is an art of rhetoric and lexical aesthetics and is more related to prose. Saj' (similar to rhyme in poetry) has several common sounds and melodies at the end of sentences and phrases in the prose text.
Aladdin Sajadi, as writer and prolific literature specialist, even though he was worked on several literary fields including, literature, criticism, history, language and religion, but was also an expert on poetical prose. In his book ‘History of Kurdish Literature’, which is still considered as one of the most important sources on the history of Kurdish literature, the book itself is also a literary source and foundation. In the book, where he talks about life and works of poets, he has rendered an example of the art of Saj’ for each poet.
This article is an attempt to reveal and analyze the different forms of the art of Rhyming in the introductory texts of all the poets mentioned by Aladdin Sajadi in his book: ‘History of Kurdish Literature’.
The research consists of two parts: the first part is theoretical and is dedicated to introducing the art of Rhyming, its characteristics and types and its reflection in prose; the second part is practical and goes into details from the point of view of aesthetics, artistic, rhetoric, different forms and types and forms of the art of Rhyming in the Aladdin Sajadi's prose.