جۆری توێژینه‌وه‌ : Original Article

نوسه‌ر

بەشی كوردی / كۆلێجی زمان / زانكۆی سلێمانی

پوخته‌

 ئەم توێژینەوەیە بە ناونیشانی ( پەیوەندیی سینتاكسیی نێوان كەرتەكانی كرداری لێكدراو)دا یە، هەوڵێكە بۆ شیكردنەوەی دروستەی كردارە لێكدراوەكان و پۆلكردنیان بەپێی ڕێزمانی بەندێتی. كردارە لێكدراوەكان بە گشتی، بابەتێكی تێكچڕژاو و ئاڵۆزی سینتاكسین، چونكە لە چەند كۆمەڵێك پێكهاتوون، كە هەریەكەیان لە دروستەی ڕستەدا، تایبەتمەندیی خۆی هەیە و جیاوازە لە كۆمەڵێكی تر. لەبەر ئەوە توێژینەوە لەم بوارەدا، پانتاییەكی گەورە لە سینتاكسی زمانی كوردیدا پڕدەكاتەوە و هاوكات گەیشتنیشە بە كۆمەڵە یاسایەكی سینتاكسیی تایبەت بە كردارە لێكدراوەكان.




توێژینەوە و كارەكانی پێشتر لەم بوارەدا، كەموكورتی و ناتەواوی زۆریان پێوە دیارە، بە تایبەتی لە دیاریكردن و پۆلكردنی كردارە لێكدراوەكان پەیوەست بە تێپەڕی و تێنەپەڕییانەوە. لەبەر ئەوە ئەم توێژینەوەیە لێڵی و تەمومژی و كەموكورتی نەهێشتووە، كە  بە شێوەیەكی گشتی لە شرۆڤەكردنی كردارە لێكدراوەكاندا بەرچاو دەكەون.

وشه‌ بنچینه‌ییه‌كان

ناونیشانی توێژینه‌وه‌ [English]

Syntax relationship between compound verb syllables

نوسه‌ر [English]

  • azad hussin

بەشی كوردی / كۆلێجی زمان / زانكۆی سلێمانی

پوخته‌ [English]

This research is entitled (Syntax relationship between compound verb syllables), an attempt to analyze the structure of compound verbs and classify them according to dependent language rules. Compound verbs, in general, are a syntaxes subject, because they are composed of several groups, which have their own characteristics and are different from another group. Therefore, the research in this  field , fills a wide field in the syntax of the Kurdish language and at the same time is to reach a set of syntax laws specialized in compound verbs

بە زمانی كوردی :
1 - ئازاد ئەحمەد حسەین (2008) ، سینتاكسی كرداری لێكدراو لە شێوەزاری هەورامیدا، نامەی دكتۆر ، كۆلیجی زمان، زانكۆی سلێمانی.
2 - ئەحمەد حەسەن فتح الله ( 1990)، بكەر وەك بەشێكی سەرەكیی ڕستە لە زمانی كوردیدا، نامەی ماستەر، كۆلیجی ئاداب، زانكۆی سەلاحەدین – هەولێر.
3 - دلێر صادق كانەبی( 2015)، تیۆری بارگەخستن و ڕۆنانی ڕستە، چاپی یەكەم، چاپخانەی موكریانی، هەولێر.
4 - دیار عەلی كەمال كەریم (2002)، ڕێزمانی كوردی – ڕوانگەیەكی بەرهەمهێنان و گوێزانەوە، نامەی ماستەر ، كۆلیجی پەروەردە، زانكۆی سەلاحەدین – هەولێر.
5 - ساجیدە عەبدوڵڵا فەرهادی ( 2008 ) ، ڕستە و پاش ڕستە ، چاپی یەكەم ، هەولێر.
6 - ساجیدە عەبدوڵڵا فەرهادی (2010 )، ڕێزمانی بەندێتی و هەندێك لایەنی ڕستەی كوردی، چاپخانەی ڕۆشنبیری ، هەولێر.
7 - محەمەد عومەر عەول (2001)، دابەشبوونی كرداری لێكدراو لەڕووی داڕشتن و ئەركەوە لە كرمانجیی خواروودا، نامەی ماستەر ، كۆلیجی زمان، زانكۆی سلێمانی.
8 - محمد معروف فتاح (1989)، كار پۆلێن كردن بەپێی ڕۆنان، ڕۆشنبیری نوێ‌ ، ژمارە 121.
9 - محەمەد مەحوی (2009)، مۆدێل و مۆداێلەكانی ڕێزمان، مەڵبەندی كوردۆلۆجی، سلێمانی.
10 - مستەفا محەمەد كەریم (2001)، ڕەنگ لە زمانی كوردیدا، نامەی دكتۆرا، كۆلیجی ئاداب، زانكۆی سەلاحەدین – هەولێر.
11 - كوردۆییف ( 1984) ، ڕێزمانی كوردی بە كەرەستەی دیالێكتی كرمانجی و سۆرانی، و: د. كوردستان موكریانی، مطبعە اڵادیب البغدادیە ، بەغداد .
12 - یوسف شریف سعید ( 1998) ، كاری لێكدراو لە كوردی و فارسیدا، نامەی دكتۆرا، كۆلیجی ئاداب، زانكۆی سەلاحەدین – هەولێر.
بە زمانی عەرەبی :
1 - الدكتور رمزي منیر بعلبكي(1990)، معجم المصطلحات اللغویة، بیروت، دار العلم للملایین.
2 - محمد علي الخولي (1982)، معجم علم اللغە النظري، انكلیزي – عربي، مكتبە لبنان، بیروت .
بە زمانی ئینگلیزی :
1- Bussamnn , H.(1996), Rutledge   Dictionary  of  language   and  linguistics    . Translated  and edited  by Gregory  Truth  and  Kerstin   kazzazi . Rutledge . 
2-Bobalijik , Jonathan D. (2002), Auspicious Compounds. McGill University.
3-Crystal, David , (1992), An Encyclopedic Dictionary of Linguistics  and  Languages  , black well , Oxford.
4-Crystal, David, (2003), A dictionary of linguistics and  phonetics, 5th edition , Black well : Oxford .
5- Haspelmath, M & Muller , - Brady , T. ( 2001) , valence   Change in Baoji , G. Lehmann , C. f Mugdan ,J. (EDS) .Morphology . An  International  Handbook  on  Inflection  and  word  -Formation . Volume  2. Walter  de  Gruyter.
6-Lyons, John (1977) , Semantics , vol. 2 , Cambridge university press.
7-Plag, Ingo. (2002) , word – Formation In English . Cambridge university press.
8-Radford , A. ,( 1997) , An Introduction  to English  Sentence  structure.  Cambridge university press.
9-Trask ,R.L. ( 1993) , A Dictionary   of  Grammatical  Terms   imn Linguistics . Rutledge. 
10- Trask ,R.L.(1999),Key Concepts In Language and    Linguistics. Rutledge.
11-Van  Valin , Robert D. (2004) , An  introduction  to  syntax, Cambridge  university  press  .
بە زمانی فارسی :
1 - امید طبیب زادە ( 1384- 2006)، بندهای پیر و دو نوع بند متممی در زبان فارسی، مجموعە ‌و مقالات نخستین همایش انجمن زبانشناسی ایران، 23 و 23 سفند 1382، بە كوشش دكتر مصطفی عاصی، تهران، انجمن زبانشناسی ایران.
2 - امید طبیب زادە (1391- 2012)، دستور زبان فارسی بر اساس نظریه‌و گروەهای خودگردان در دستور وا بستگی ، تهران ، نشر مركز .
3 - دكتر ابراهیم چنگی (1382- 2003)، فرهنگ دائرە المعارفی زبان و زبانها، تهران، بهنام .
4 - دكتر ابراهیم چنگی (1384- 2005)، فرهنگ توصیفی اموزش زبان و زبانشناسی كاربردی، تهران، راهنما.
5 - لعبا كبیری ( 1385- 2005) فرهنگ ظرفیت افعال فارسی – بر اساس دستور وابستگی، رسالە كارشناسی ارشد، دانشكدە ادبیات و علوم انسانی، دانشگاە بو علی سینا.
ملخص البحث
هذا البحث بعنوان ( العلاقة النحویة بین مقاطع الفعل المركب )، محاولە لتحلیل بنا‌ء الأفعال المركبة و تصنیفها حسب قواعد اللغة التبعیة. ان الأفعال المركبە عموما، موضوع متداخل سینتاكسی، انها متكونە من عدة مجامیع، التی لها خصائصها الخاصە بها و مختلفة عن مجموعة أخری. لذا فإن البحث في هذا المجال، یملأ مجالا واسعا في سینتاكس اللغة الكوردیة و في نفس الوقت هو الوصول الی مجموعە قوانین سینتاكسیە مختصة بالأفعال المركبة.