جۆری توێژینه‌وه‌ : Original Article

نوسه‌ران

1 به‌شی دەروناسی، کۆلێژی په‌روه‌رده‌، زانکۆی گه‌رمیان

2 به‌شی دەروناسی، کۆلێژی په‌روه‌رده‌، زانکۆی گه‌رمیان1

پوخته‌

کۆمەڵناسى جیهانێکى گەورەیه‌. ئەنتۆنى گیدنز لە کتێبى ( ئاسۆ جیهانییەکاندا ) دەڵێ ( ئەگەر بابەتى سەرەکى کۆمەڵناسى مۆدێرنەى سەرەتایى ,بریتى بووبێ لە شیکردنەوەى گواستنەوەى کۆمەڵگا لە قۆناغى پێش پیشە سازییەوە بۆقۆناغى پیشەسازى , ئەوا ئەرکى کۆمەڵناسى مۆدێرنە ( کەلە شەستەکان ) ى سەدەى ڕابردووە وە دەست پێدەکات , بریتیە لە شرۆڤە کردنى گواستنەوەى کۆمەڵگا لە قۆناغى پێشەسازییەوە بۆ قۆناغى پاش پیشەسازى ( ئەلکترۆنى) و کارکردن بۆ شیکردنەوەى کۆمەڵگا لەم قۆناغە نوێیەدا.
بۆیە یەکێک لەو کاریگەریانەى جیهانگیرى لەسەر کۆمەڵگەکانى جیهان , وڵاتە ڕۆژئاواییەکان, بەگشتى و وڵاتانى جیهانى سێ یەم لەناویاندا کوردستان بەتایبەتى, برییتى یە لە گەشەپێدانى کۆمەڵگاکان لە ڕووى   ( ئابورى و سیاسى و کۆمەڵایەتى تەندروستى و ....هتد), بۆیە نەتەوەى کوردیش وەک نەتەوەکانى جیهان, ئەوا کەم تازۆر بەجیهانى بوون کاریگەریەکانى جیهانگیرى لەسەر گەشەسەندنى کوردستان بخەینە ڕوو لەڕوو ( ئابوورى و سیاسى و کۆمەڵایەتى ڕۆشنبیرییەوە).

وشه‌ بنچینه‌ییه‌كان

سەرچاوە کوردییەکان
1. ئارام ، على فه‌ره‌ج, گه‌شه‌پێدانى سیاسى ,گۆفارى نوێبوون, ژماره‌ 6,لا23.
2. ئارام ، علی فه‌ره‌ج ، سۆسیۆلۆجیای گه‌شه‌پیدان و سه‌ره‌تاکانی تیۆری ، گۆڤاری نوێبوون ژماره‌ (99 – 101).
3. ئازاد ، مجید میسرى , جیهانگیرى چاپى دووەم , چاپخانەى دەزگاى چاپ و پەخشى سەردەم ٢٠٠٦ لا ٢١٧).
4. ئازاد، وەلە بەگ. بەجیهانى بوون و شونناسى نەتوەیى ( کۆمەوتار ) چاپخانەى دیلان , چاپى یەکەم , بێ شوێن و بێ ساڵ لا ٢٥.
5. ئازاد ، حەمە , چاخى زانیارى , بەبێ ژمارەى چاپ , دەزگاى چاپى سەردەم , سلێمانى , سلیمانى ٢٠٠٤ – لا ١٢٢ – ١٢٥
6- ئاراس ، فەتاح. ئینتەرنێت و گۆرانى کۆمەڵایەتى گ.ڕەهەند ژ ١٤ – ١٥ لا ٩.
7. ئەحمەد ، حامد. جیهانگیرى و کۆمەڵگەى مەەدنى , بەجیهانى بوون , چاپخانەى ڕەهەند لا ٢٠٠١ , لا ٤٧ – ٥٠ .
8- ئه‌نوه‌ر ، نه‌جمه‌دین ، به‌ڕیوه‌بردنی ته‌کنه‌لۆجیای زانیاری سلێمانی ، ده‌زگای چاپ و په‌خشی سه‌رده‌م 2002 – لا 17
9. ئەنتۆنى ، گیدنز, ئاسۆ جیهانییەکان,و,عتا جەماڵى,چاپى یەکەم,چاپخانەى هاوسەر,هەلێر,٢٠٠٩,لا٤٩
10- الجبارى ، محمد العابد,و,هیوا ابوبکرعلى,لفین,ژ.21,لا13
11. ئەلسەید ، یاسین, جیانێتى و جیهانگیرى,و,ئەحمد قادر سەعید,چاپى یەکەم,چاپخانەى شڤان,٢٠٠٧,لا٣-٧,
12. ئەیوبى ، د.حوجەتوڵا ، سەرهەڵدان و بەردەوامى حیزبە سیاسیەکان لە رۆژئاوا ، وەلەدبەگى ئازاد ، چاپخانەى دەزگاى ئاراس چاپى یەکەم  ، هەولێر 2007 . لا 1- 2 .
13. بارام ، حسن. کوردو پارتە سیاسیەکانى عێراق . چاپخانەى رەهەند , چاپى یەکەم ، سلێمانى 2010 ، لا 12 .
14. باوەمراد، مەولود. قەیرانەکانى حزب و کێشەکانى حیزبایەتى .بە بێ دەزگاى چاپ و شوێنى چاپکردن ،چاپى یةکةم.
15. پەروین ، سازگار.ئاوڕدانەوەیەک لەکۆمەڵناسى,و.جەواد مستەفا سکرپەیى,چاپخانەى ڕۆشنیرى هەولێر2001,لا22.
16. پور ، سۆران عەلى . ڕۆشنبیرى کێیە , چارەنووسى چییە , کۆمەڵە و وتار , لا ١٠٥ – ١٠٩.
17. پییەر، بۆردیۆ. (سیاسەتى جیهانگیرى) کۆمەڵناسى و فەلسەفە و , دانا لەتیف شوانى چاپى یەکەم هەولێر ٢٠٠٩ لا ٢٥٦ – ٢٥٧).
18. ته‌حسین ، نامیق ، دیموکراسی به‌جیهانی بوون .گ، نۆڤین ژ.لا 13 لا27.
19. ج.تیمونی، ز ڕوبیرتس,ئەیمى هایت,لەمۆدێرنەوە بۆجیهانگیرى,و.محمد حسن,چاپى یەکەم,چاپخانەى ڕوون,2008,لا44.
20. جەمشید ، بەهانم , تازەگەرى شارستانیەت , و شۆڕش جوانڕۆیى , چاپى یەکەم , چاپخانەى سیما سلێمانى ٢٠٠٥ لا ٧٤.
21. جۆن ، و لیامسن. و بەجیهانى بوون , غەریب شەریف , گ, نۆڤین ژ ٢ لا ١٨٣.
22. حارک ، ولیەمس , کاریگەرى بەجیهانى بوون لەسەر سەروەرى دەوڵەت ,گ بیرو هۆشیارى ژ . ١ سلێمانى ٢٠٠٢ لا ١٠٨.
23. حەسەن، کامیل. زنجیرە گفتوگۆى کراوە دەربارەى کۆمەڵگاى مەدەنى و عەلمانیەت و ئاین و عەقل , سازدانى ئومید قەرەداخى,چاپى یەکەم,دەزگاى چاپ و بەخشى حەمدى,سلێمانى,2010,لا152.
24. دانا، لتیف شوانی. کۆمه‌ڵناسی و فه‌لسه‌فه‌ی جیهانگیری ( گفتوگۆ له‌ نێوان ڕامینی جه‌هانبه‌گلۆ و فۆکۆیاماداو ، ، چاپی یه‌که‌م هه‌ولیر 2009 – لا 51).
25. دانا ، ئەحمد, وابەستەیى نێوان جیهانگیرى و ڕاگەیاندن,گۆڤارى ڕۆشنگەرى,ژ(١٨),لا١٣.
26. د.دلێر ، ئه‌حمه‌د. وکۆرد و به‌جیهانی بوون، گ.بیرو هۆشیاری، ژ20، 2002. لا 140.
27. رەفیق ، فاروق . یەک کاتژمێرى ماوە بۆ نیوەشەو ، چاپخانەى ناوەندى ڕۆشنبیرى ، چاپى یەکەم ، سلێمانى 2009 لا 52.
28. سالح ،مجید. گۆفارى سەرچاوە ، حیزبە سیاسیەکان ، ژمارە ( 1 ) بە بێ شوێنى چاپ 2010 لا 68.
29. سامان ، فوزی ، میدیای ئه‌نته‌رنێتی و گرفته‌کانی و / هونه‌ر ڕه‌سوڵ سڵیمانی ده‌زگای چاپ و په‌خشی سه‌رده‌م لا 16.
30. سروه‌ ، ئه‌حمه‌د ، ئینته‌رنێت و کاری ڕۆژنامه‌گه‌ری گ، ڕایه‌ن ژ ، 2 -3 2011 لا 42.
31. سەید، عبدالعلى قەوام. جیهانى بوون و جیهانى سێبەر و ئاسایشى نەتەوەیى,سەلاح جەعفەرى چاپى یەکەم هەولێر ١٥٦ , ٢٠٠٩).
32. سه‌عید، د. شاهۆ. لێکچه‌ری جیهانگیری ، زانکۆی سلێمانی ، کۆلێجی زانسته‌ مرۆڤایه‌تیه‌کان 2006 – 2009.
33. عمر، ڕەسوڵ شینکى. به‌جیهانی بوون، چاپخانەى پەیوەند ، سلێمانى ٢٠٠٨، لا ١٨.
34. مه‌عته‌سم ، نه‌جمه‌دین ، ڕه‌هه‌نده‌کانی به‌جیهانی بوون گ. بیرو هۆشیاری ژ 2 سلیمانی 2002 – لا 204.
35. عومەر، رسول شینکى. دیاردەى بە جیهانی بوو ، چاپى یەکەم ، چاپخانەى ڕۆشنبیرى ، هەولێر ، لا 19.
36. عوسمان، حسن شاکر. جیهانگیرى و کاریگەرى لەسەر سەروەرى دەوڵەت، چاپى یەکەم، چاپخانەى حەمدى، سلێمانى2011،لا(17 – 18).
37. فاروق ، رەفیق, یەک کاتژمێرى ماوە بۆنیوە شەو, چاپى یەکەم, ٢٠٠٩- لا١٥٩.
38. فاروق ، ره‌فیق عه‌لی. ڕۆژنامه‌گه‌ری کوردی له‌ عێراق، تاریق کاریزی چاپی یه‌که‌م ، چاپخانه‌ وه‌زراه‌تی په‌روه‌رده‌ هه‌ولیر2001 – لا23 .
39. فاروق ، ره‌فیق. مالێکى لێکترازاو ویژدانێکى بیمار, ,چاپى یه‌که‌م,چاپخانه‌ى ڕه‌نج,سلێمانى,2002,لا10.
40. فۆکۆیاما . بەجیهانى بوون و ئاستى کارلێکە کەلتورەکان پەرەپێدەدات,گ(کلتور),ژ.١,سلێمانى,لا١٥٤.
41. کاروان، عه‌لی ، په‌یوه‌ندی ڕاگه‌یاندن – به‌جیهانی بوون – دیارده‌ به‌جیهانی بوون له‌سه‌ر کورد ، گۆڤاری ڕۆژنامه‌وان ژ _ 200 سلێمانی 2006 لا 11.
42. که‌لاری ، محمد عبدوڵا.  ، جیهناگیری میدیا ، چاپی یه‌که‌م ، چاپخانه‌ی خانی ،دهۆک 2009 لا 21 .
43. که‌لارى ، محمد ئه‌بدوڵڵا,جیهانگیرى میدیا,چاپى یه‌که‌م,چاپخانه‌ى خانى,دهۆک,2009,لا17.
44. لوقمان ڕەئوف. جیهانى سێیەموجیهانى مۆدێرن لەوێناى هزریەوە,یانەى قەڵەم,سلێمانى,٢٠٠٩,لا٦٩.
45. مامه‌ند ، ڕۆژژه‌ ، سامویل هانکتون,پێکدادانى شارستانییه‌ته‌کان. 2005,لا154.
46. محمد ئارگۆن. ئاین و عەلمانیەت و کۆمەڵگەى مەدەنى, و.نەوزاد ئەحمد ئەسوەدا, چاپى یەکەم, هەولیر, 2002, لا30.
47. محەمەد ، بهادین ئەحمەد . پارتە رامیاریەکان , چاپخانەى رەهەند. بە بێ ژمارەى چاپ , سلێمانى 2007 , لا 7.
48. محمد، شوانى.سؤسیۆلۆجیاى چینه‌ کۆمه‌ڵایه‌تیه‌کان,چاپخانه‌ى ئاودێر,چاپخانه‌ى ڕۆژهه‌ڵات,هه‌لێر2012.
49. مەحمود , ڕێبوار کریم. پارتە ڕامیاریەکان وڕاى گشتى, چاپخانەى دەزگاو بەخشى حەمدى , چاپى یەکەم سلێمانى 2009 لا 38.
50. مهاباد ، عمر خۆشناو , ئینتەرنێت و ڕۆژنامەگەرى گ. ڕامان ٦٣ هەولێر دەزگاى گوڵان ٢٠٠١ – ٢٠٩.
51. مەریوان ، وریا قانع. شوناس و ئاڵوزى، چاپخانەى ڕەنج سڵیمانى، ٢٠٠٤ ، لا14.
52. مەریوان ، وریا قانع. ناسیۆلیزم و سەفەر , چاپخانەى ڕەنج, سلێمانى,2001,لا22.
53. مەریوان، وریا قانع ، شوناس و ئاڵۆزى ، چاپى دووەم ، چاپخانەى کارو ، سلێمانى , 2012، لا 70.
54. مەولود ، باوەمراد. جیهانگیریى داهێنانى سەردەم,گۆڤارى تاوى کۆمەڵایەتى,ژ.10,لا4.
55. موعتەسەم ، نەجمەدین , ڕەهەندەکانى بەجیهانى بوون , گ. بیرو هۆشیارى، ژ ٢ ، لا ٢٠٣ – ٢٠٤.
56. نه‌جار، د.شیرزاد. دۆسیه‌ی به‌یه‌کگرتنی جیهان. گ. کاروا، ژ 115، بڵاوکراوه‌کانی وه‌زراه‌تی ڕۆشنبیری هه‌ولێر،1998، لا 110.
57. هەڤاڵ ، ئەبوبکر. ڕۆژنامەوانى کوردى لەسەردەمى جیهانگیرىدا,دەزگاى چاپ وبەخشى سەردەم,شلێمانى,٢٠٠٢,لا٥٣.
58. هیرۆ ، کماڵ ، ئه‌نته‌رنێت و شۆڕشی بیری نوێ / گ. زانستی سه‌رده‌م ژ 21 ، سلێمانی ، ده‌زگای چاپ و په‌خشی سه‌رده‌م 2000 ، لا (257 ، 258).
59. یوسف ، گۆران , بەجیهانى بوون ئاستگەکان تێگەیشتن و هەلوێس وەرگرتن , گ. بیرو هۆشیارى ژ.٢ , ٢٠٠٢ لا ٢٢١.
60. یۆرگن ، هابرمارس , بەجیهانى بوون , و سۆران عەلى پور , گ توێژینەوە ژ ٢٠٠٦ ).
سەرچاوە عەرەبییەکان
1. ابراهیم ، عثمان. مقدمە فی علم الاجتماع , الطبعە الاولى , عمان، دار الشرق، ١٩٩٩، ص ٣١٥.
2. ابو العلا ، د.محمد حسین. دیکتاتوریة العولمة,مکتبة مدبولى, القاهرة,2004, ص21-22.
3. الجوهرى ، محمد واخرون. میادین علم الاجتماع, دار العارف,مصر,الطبعه‌ الرابعه‌,1976,ص385.
4- حامد، د.خالد. مدخل الى علم الإجتماع، جسور للنشر والتوزیع، ط1، الجزائر، 2012، ص25 و 47.
5. الحسن ، احسان محمد, موسوعه‌ علم الاجتماع, الدار العربیه‌ للموسوعات ,بیروت , 1999,ص173.
6. الحسن ، احسان محمد , المدخل الى علم الاجتماع الحدیث . بغداد، مطبعە بغداد، ١٩٧٥ ص ١٩٣ – ١٩٤.
7. الحیالى، رعد کامل. العولمە والخیارات المواجهە، طبع فى شرکة الخنساء، بغداد,١٩٩٩,ص٦.
8. الخضیرى ، د.محسن احمد. العولمة, الطبعة الاولى,مجموعة النیل العربیة,القاهرة,2000,ص19.
9. الذوادی، محمود. مقدمة فی علم الإجتماع الثقافی، مجد المؤسسة الجامعیة للدراسات والنشر، ط1، بیروت، 2010، ص79.
10. السمالوطى، نبیل.علم الاجتماع والتنمیه‌, دراسات فى علم اجتماعات العالم الثالث, دارالنهضه‌ العربیه‌ بیروت,1982,ص106-107.
11. العاید ، د.حسن عبدالله. اثر العولمة فى الثقافة العربیة, دارالنهضة العربیة,ص34.
12. جورج ، مارشال . موسوعة علم الاجتماع, الطبعة الاولى, دارنشرة دمشق, 1996 ,ص162.
13. حنفى ، د.حسن . و.د.صادق جلال العظم. ماالعولمة, ىدار الفکر المعاصر,بیروت,ص16.
14. خیاط ، د.کمال. اراء وافکار حول التنبؤات الاشراقیە والعولمە,المحاضرات المکتوبة شارک فى الاسبوع الثقافى, کلیە الاقتصاد فى جامعە السلیمانیە,٢٠٠١,ص٢.
15. دوفرجیە ، موریس ، اڵاحزاب السیاسیە، ت.المقلد على و سعد عبدالمحسن . دارا النهار للنشر . الطبعە الثانیة ، بیروت ، ص 6.
16. عبد ، اسماعیل و عبد سعید. العولمه‌ والعالم الاسلامى, ارقام وحقائق, الطبعة الاولى, دار الاندلس الحظر, 2001,ص7.
17. عزت ، د.عبد العزیز. العجم العلم الاجتماع ، الطبعة الثانیة , القاهرة , 1959 , ص59.
18. علی، حیدر ابراهیم. التغیر الاجتماعی والتنمیة، دار النهضة العربیة، القاهرة، 1995، ص171.
19. العوایشة، احمد. موقف الاسلام من نظریة مارکس للتغیر المادی، ط2، عمان، 1997، ص96.
20. غربی، د.علی. علم الاجتماع والثنائیات النظریة التقلیدیة والحدیثة، جامعة منتوری قسطنطینیة، الجزائر، مختبر علم الاجتماع للنشر والترجمة، 2007، ص41.
21. فلیب لابورت والاخرون. اثنولوجیا. ت,مصباح الصمد, دارنشر للبیروت,2004,ص30.
22. فهمی ، د. محمد سیو.  العولمة والشباب من منطور اجتماعی ، الطبع الاولی ،دار الناشر الوفا، بدون مکان ،2007 ص29.
23. محمد ، سمیر کامل. التنمیة الاجتماعیة – مفهومات اساسیة، المکتب الجامعی الحدیث، الاسکندریة، 1999، ص58.
24. مصرف ، جمیل. التعلیم والتنمیة الاقتصادیة، دار الرشید للنشر، بغداد، 1994، ص27.
25. محمد ، عبد الهادی عفیفی. التربیة والتغیر الثقافی فی عصر العولمة، ط1، القاهرة، 2009، ص76.
26. المجلة السیاسة دولة  المصر. القضایا السیاسیة الدولیة فى القرن القادم , العدد ١٣٦ , ١٩٩٩ , ص٢٤١.
27. موسوعة لالاند الفلسفیة, معجم مصطلحات الفلسفیة والنقدیة والنقدیة, تعریب خلیل احمد خلیل, دار عویدات للنشر والطباعة , بیروت , 2008 , ص1305.
28. ناصر ، د.ابراهیم. التربیة والثقافة والمجتمع، ط2، مؤسسة الفرقان، بیروت، 1998، ص37.