جۆری توێژینه‌وه‌ : Original Article

نوسه‌ران

1 Public Relations and Marketing Department, Technical College of Administration, Sulaimani Polytechnic University

2 Department of Kurdish Language, College of Basic Education, University of Garmian

3 Department of Kindergarten, College of Basic Education, University of Garmian

پوخته‌

ئەو پرس‌و بابەتەی ئەم توێژینەوەیە لێیدەکۆڵێتەوە، بە یەکێک لە بابەتە پێویست‌و گرنگەکان هەژماردەکرێت، کە هۆشیاریی‌و هۆشیاریی تەندروستییە لە رێگەی ئامرازەکانی راگەیاندنەوە.
لەم سۆنگەیەشەوە، توێژەران بە دوای دۆزینەوەی رۆڵی (فەیسبوک) لە بڵاوکردنەوەی هۆشیاریی ده‌رباره‌ى (کۆرۆنا) لە هەرێمی کوردستاندا دەگەڕێن‌و، بۆ ئەمەش مامۆستایانی زانکۆی گەرمیان-یان بە نمونە وەرگرتوە.
هاوکات، توێژینەوەیەکی په‌سنى (وەسفی)ـیە‌و، رێکاری (روپێوکاریی)ـیشی تێدا بەکارهاتوە، لەپێناو هێنانەدیی ئەو ئامانجانەی کە دەیەوێت بەدیانبهێنێت، ئەویش لە رێگەی پێوانەکردنی رای بژاردەی ئەکادیمیی توێژینەوەکە کە پێکهاتون لە مامۆستایانی زانکۆی گەرمیان بۆ هەردوو رەگەزی (نێر) و (مێ‌) کە (45) کەسیان لە کۆی (351) مامۆستا وەرگیراون و دەکاتە (12.82%).
لە کۆتایی توێژینەوەکەشدا، توێژەران بە چەند دەرەنجامێک گەیشتون، لەوانە: (فەیسبوک)ـی کوردزمانان بە شێوەیەکی گشتیی‌و لە رێگەی خزمەتگوزارییە جیاوازەکانییەوە، توانیویەتی رۆڵ لە بڵاوکردنەوەی هۆشیاریی سەبارەت بە نەخۆشیی (کۆرۆنا) لە هەرێمی کوردستاندا بگێڕن.

وشه‌ بنچینه‌ییه‌كان

  1. یەکەم: کتێب:

    أ: بەزمانی کوردی:

    1.گروپی توێژینەوەی بایۆمێدیکەڵ – سەنتەری توێژینەوەی زانکۆی پۆلیتەکنیکی سلێمانی: "کورتەیەک دەربارەی ڤایرۆسی کۆرۆنا"، چاپی یەکەم، چاپخانەی نێرگز، سلێمانی، 2020.

    ب: بەزمانی عەرەبی:

    1.حسین شفیق: "مواقع التواصل الإجتماعی أدوات ومصادر للتغطیة الإعلامیة"، ط1، دار الفکر وفن للنشر والتوزیع، الجزائر، 2014.

    2.خالد غسان یوسف المقدادی: "ثورة الشبکات الإجتماعیة"، ط1، دار النفائس للنشر، الأردن، 2003.

    3.شمس الدین محمد بن أحمد الذهبی: "الطب النبوی"، دار مکتبة التربیة، بیروت، لبنان، 1986.

    4.صلاح محمد عبدالحمید: "الإعلام الجدید"، ط1، مؤسسة الطیبة للنشر والتوزیع1، القاهرة، 2012.

    5.على محمد الصادق: "الإعلام الجدید – دراسة فی مداخله ونظریاته"، ط1، دارالشروق للنشر والتوزیع، الأردن (عمان)، 2004

    6.ماهر عودة الشمالیة و أخرون: "الإعلام الرقمی الجدید"، ط1، دار الإعصار العلمی للنشر والتوزیع، عمان، الأردن، 2015.

    7.مصطفى الخشاب: "دراسات فی الإجتماع العائلی"، ط1، دار النهضة العربیة للطباعة والنشر والتوزیع، القاهرة، 1985.

     

    دووەم: نامە و تێزی زانستی (بڵاونەکراوە)

    أ: (بەزمانی عەرەبی):

    1.حمد یونس محمد: "دور شبکات التواصل الإجتماعی فی تنمیة مشارکة الشباب الفلسطینی فی القضایا المجتمعیة"، رسالة ماجستیر غیر منشورة، (جامعة الدول العربیة – معهد البحوث والدراسات العربیة: قسم الدراسات الإعلامیة)، القاهرة، 2013.

    2.علی بوخاتم: "إعتماد الشباب الجامعی على موقع الفایسبوک کمصدر للإخبار"، رسالة ماجستیر (غیر منشورة)، (جامعة الجیلالی بونعامة: کلیة العلوم الإجتماعیة والإنسانیة، قسم العلوم الإنسانیة، شعبة علوم الإعلام و الاتصال)، 2017.

    3.نسرین بن عبود: "تأثیر المواقع التواصل الإجتماعی على الإتصال الأسری"، رسالة ماجستیر(غیر منشورة)، (جامعة العربی بن مهدی أم البواقی: کلیة العلوم الإجتماعیة والإنسانیة، قسم العلوم الإنسانیة)، 2016.

     

    سێ یەم: نامە و تێزی زانستی (بڵاوکراوە)

    أ: (بەزمانی عەرەبی):

    1.تیسیر محجوب یاسین الفتیانی: "دور الأسرة فی تحقیق التسامح بین أفرادها"، مجلة الزرقاء للبحوث والدراسات الإنسانیة – المجلد الخامس عشر– العدد الثالث 2015.

    2.على أیلة: "تأثیر الفایسبوک على الثقافة السیاسیة  والثقافیة للشباب"، المرکز العربی للأبحاث والفضاء، ورقة بحثیة القیت فی المؤتمر الفایسبوک والشباب، جامعة عین الشمس، یولیو، 2009.

     

    ب: (بەزمانی ئینگلیزی):

    1.Zhu N, Zhang D, Wang W, et al: "A novel coronavirus from patients with pneumonia in China, 2019", N Engl J Med2020; published online Jan 24. DOI: 10.1056/NEJMoa2001017.

    2.Chan JFW, Yuan S, Kok KH, et al: "A familial cluster of pneumonia associated with the 2019 novel coronavirus indicating person-to-person transmission: a study of a family cluster", Lancet 2020; published online Jan 24. https://doi.org/10.1016/S0140-6736 (20)30154-9.

    3.Huang C, Wang Y, Li X, et al: "Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China", Lancet 2020; published online Jan 24. https://doi.org/10.1016/S0140-6736 (20)30183-5.

    4.Su S, Wong G, Shi W, et al: "Epidemiology, genetic recombination, and pathogenesis of coronaviruses", Trends Microbial, 2016.

    5.Zaki AM, van Bohemian S, Bestebroer TM, Osterhaus AD, Fouchier RA: "Isolation of a novel coronavirus from a man with pneumonia in Saudi Arabia", N Engl J Med 2012.

    6.Lee J, Chowell G, Jung E: "A dynamic compartmental model for the Middle East respiratory syndrome outbreak in the Republic of Korea: a retrospective analysis on control interventions and super spreading events", J Theor Biol 2016.

    7.Lee JY, Kim YJ, Chung EH, et al: "The clinical and hierological features of the first imported case causing MERS-CoV outbreak in South Korea", 2015. BMC Infect Dis 2017.

    8.Osten, C. et al: "Identification of a novel coronavirus in patients with severe acute respiratory syndrome", N. Engl. J. Med. 348, 1967–1976 (2003).

    9.Snijder, E.J. et al: "Unique and conserved features of genome and proteome of SARS-coronavirus, an early split-off from the coronavirus group 2 lineage", J. Mol. Biol. 331, 991–1004 (2003).

    10.Cavanagh D:"Coronavirus avian infectious bronchitis virus", Vet Res 2007.

    11.Ismail MM, Tang AY, Saif YM: "Pathogenicity of turkey coronavirus in turkeys and chickens", Avian Dis, 2003.

    12.Zhou P, Fan H, Lan T, et al: "Fatal swine acute diarrhea syndrome caused by an HKU2-related coronavirus of bat origin", Nature, 2018.

    13.Peiris JS, Guan Y, And Yuen KY: "Severe acute respiratory syndrome", Nat Med 2004.

    14.Chan-Yeung M, Xu RH: "SARS: epidemiology", Respirology 2003.

    15.Lai, M. M., and D. Cavanagh: "The molecular biology of coronaviruses", Adv. Virus Res (1997).

    16.Peiris, J.S. et al: "Clinical progression and viral load in a community outbreak of coronavirus-associated SARS pneumonia: a prospective study", Lancet 361, (2003).

     

    چوارەم: بەڵگەنامەی ڕەسمی

    1.مادده‌ى (113)، ده‌ستوورى هه‌میشه‌یى عێراق، (2005).

    2.وێنەیەک لەبەیانی وەزارەتی ناوخۆ (4601) لەڕێکەوتی (20/2/2020) - تایبەت بەڕێگریکردن لەبڵاوبونەوەی نەخۆشی کۆرۆنا لەهەرێمی کوردستان.

    پێنجەم: ڕۆژنامە و گۆڤار

    (بەزمانی ئینگلیزی):

    1.Tan W, Zhao X, Ma X, et al: "A novel coronavirus

    genome identified in a cluster of pneumonia cases—Wuhan, China 2019−2020", China CDC Weekly 2020.

     

     شه‌شه‌م: سەرچاوەی ئەلیکترۆنی

     

    1. https://www.who.int/ar/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public/q-a-coronaviruses(.(9/3/2020).
    2. (https://gov.krd/coronavirus/situation-update/#moh-monitoring). (17/3/2020).
    3. )http://nrttv.com/News.aspx?id=25660&MapID=1). .( (31/1/2020)
    4. )https://www.rudaw.net/sorani/kurdistan/010220205( . . (4/3/2020)
    5. )https://www.pukmedia.com/KS_Direje.aspx?Jimare=150065(.(3/3/2020).
    6. )https://www.sharpress.net/all-detail.aspx?Jimare=163977(. (2/3/2020).
    7. )https://www.rudaw.net/sorani/kurdistan/220220204).  (4/3/2020).
    8. )https://www.peyam.net/Details/8888). . (5/3/2020)
    9. )https://www.sharpress.net/all-detail.aspx?Jimare=164007( . . (6/3/20209)
    10. )https://www.rudaw.net/sorani/kurdistan/2402202013( . . (2/3/2020)
    11. )https://www.pukmedia.com/KS_Direje.aspx?Jimare=150204). . (4/3/2020)
    12. )https://www.kurdistan24.net/so/news/4b31fff8-e0a8-40d2-b9d5-6726c3a7da64( .(3/3/2020).
    13. )http://nrttv.com/News.aspx?id=26650&MapID=1(.(4/3/20209)
    14. )https://gov.krd/news-and-announcements/posts/2020/(. . (1/3/2020)
    15. )https://www.rudaw.net/sorani/kurdistan/2602202011( . . (4/3/2020)
    16. )https://www.kurdistan24.net/so/news/9844acb8-98b6-479d-9e56-478c83497dbe.( (7/3/2020)
    17. )https://www.kurdistan24.net/so/news/7f2fe66d-03d6-4f63-988a-20c3650e1a6c.( (4/3/2020).
    18. )https://www.rudaw.net/sorani/kurdistan/290220207( .(7/3/2020).
    19. )https://www.rudaw.net/sorani/kurdistan/020320203(. (5/3/2020).
    20. )https://www.peyam.net/Details/9174(. (2/3/2020).
    21. )https://www.rudaw.net/sorani/kurdistan/040320204(.(5/3/2020)

    )http://www.xendan.org/detailnews.aspx?jimare=90187&babet=1&relat=1024(.(4/3/2020)