جۆری توێژینه‌وه‌ : Original Article

نوسه‌ران

بەشەکانی کوردی و عەرەبی زانکۆی , کۆلێجی زمان و ئەدەبیات, کوردستان-سنە

پوخته‌

رەشبینی یەکێکە لە دیارترین چەمکەکانی شیعری هاوچەرخ، ئەم چەمکەش زۆر ڕوون و ئاشکرا لە شیعرەکانی (محەمەد عومەر شاعیری هاوچەرخی کورد  و ئیدریس جماع شاعیری هاوچەرخی سودان) دا دیارە، ئەمەش لە ژێر کاریگەری لایەنی دەروونی و بار و زروفی کۆمەڵگای کوردی و عەرەبیدا لە ڕووی نادادیە کۆمەڵایەتیەکان و خەفەکردنی ئارەزووە تایبەتیەکان، دووری و دابڕان بوونەتە هۆکار گەلێکی نەخۆشی دەروونی و رەشبینی هەردوو شاعیر و ئەمەش وای کردووە کە هەردوو شاعیر زۆر کات هانا بۆ مەرگ ببەن، یاخود ئارەزووی مردن بکەن، زۆرکاتیش گومان و دڵەڕاوکێکانیان کە هۆکاری ئەم خەم و ئازارەیانە تووشی هەرەسهێنانیان دەکات و رەشبینتر دەبن، ئەم توێژینەوەیەش بەپێی رێبازی قوتابخانەی ئەمریکی ئەدەبی بەراوردە،کە ئامانجمان خستنەڕووی ناوەڕۆکە رەشبینیە وێکچووەکانی هەردوو شاعیرە، ئەوەی جێگای پرسیار و گەڕانە بەدوای وەڵامەکانیدا لەم توێژینەوەدا ئەوەیە کە گرنگترین هۆکارەکانی رەشبینی لە شیعری هەردوو شاعیردا چین؟ ئایا کام شاعیر رەشبینتر روانیویانەتە دنیا بەگشتی و ئایندەی خۆیان بەتایبەتی؟

وشه‌ بنچینه‌ییه‌كان

ا- کتێب     
- عومەر یاسین جەباری (د.)، ژیانی مرۆڤ لە ڕوانگەی دەرونزانییەوە، لە بڵاوکراوەکانی وەزارەتی روشنبیری، هەولێر، 2004.
- فازیل کەریم و کۆمەڵێ نووسەری تر، بڕوانە نووسینەکەی قادر میرخان، خەیاڵ و ڕۆح- چەند تێڕوانینێک بۆ شیعری کوردی، تێڕوانینێکی شێوەکاریانە بۆ رەنگ، دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم، 2004.
- مجید محمود، شیعر و فەلسەفە، وەرگێڕانی فوئاد مجید میسری، چاپی دووەم، سلێمانی، 2008.
- محەمەد کوردۆ، جوانی و جیاوازی، رەخنەی ئەدەبی، چاپخانەی بینای، سلێمانی، 2009.
- محەمەد عومەر عوسمان، لە غوربەتدا، چاپی دووەم، چاپخانەی ڕەنج، سلێمانی، 2002.
- سامان عیزەدین سعدون، دەقە شیعریەکانی گۆران لە روانگەی دەرونناسیەوە، چاپی یەکەم، چاپخانەی تاران، 2015.
- هانی سلێمان، دەرونزانی گشتی، وەرگێڕانی ئامانج محەمەد، چاپی دووەم، چاپخانەی کارۆ، 2011.
- هاوژین صلێوە، رەهەندی دەروونی لە شیعرەکانی لەتیف هەڵمەتدا، چاپی یەکەم، هەولێر، 2013.
سەرچاوەکان بە زمانی فارسی:
-         عبدالحسین زرین کوپ، در قلمرو وجدان، ناشر سروش زاگرس، 1395.
سەرچاوەکان بە زمانی عەرەبی:
- ابن منظور، أبوالفضل، لسان العرب، بیروت دار صادر، 2013.
- ادریس محمد جماع، دیوان لحظات باقیە، دار الفکر للطباعه والنشر، الخرطوم، 1989.
- ابراهیم فضل الله(د.)، علم النفس الادبی مع نصوص تطبیقیە، دار الفارابی، لبنان، 2011.
- منیر صالح عبالقادر، مقدمە دیوان لحظات باقیە، شرکە دار البلد للطباعە و والنشر والتوزیع، الطبعە الثانیه، الخرطوم، 1998.
- یوسف میخائل أسعد، عن التفاؤل و التشاؤم، دار النهضه، مصر الفجالە، 1983.                
رۆژنامەکان بە زمانی کوردی:
سەروەر سەعدوڵا، دیداری تایبەت، رۆژنامەی هاوڵاتی، ژمارە1212، 2013.
رۆژنامەکان بە زمانی عەرەبی:
محی الدین الذقانی،جریدە الشرق الأوسط، العدد 9535، 2005.
ئەنتەرنێت:
حسن صالح، موقع انترنت،www.hayatnafs.com