جۆری توێژینه‌وه‌ : Original Article

نوسه‌ران

به‌شی مێژوو، - کۆلێژى زمان و زانسته‌ مرۆڤایه‌تیه‌کان ، زانکۆی گه‌رمیان

پوخته‌

په‌یوه‌ندى نێوان هه‌ڵبژاردن ودیموکراسى په‌یوه‌سته‌گیه‌، به‌ڵام به‌شێوه‌یه‌کى ڕه‌ها نا، چونکه‌ دیموکراسى
ئامانجه‌ و هه‌ڵبژارن میکانیزمه‌.هه‌روه‌ها گرنگه‌ بوترێت ئه‌م په‌یوه‌ندیه‌ وابه‌سته‌ییه‌ یه‌ک ئاڕاسته‌یه‌،واته‌
هه‌رچه‌نده‌ دیموکراسى به‌بێ هه‌ڵبژاردن دروستنابێت (خۆى به‌ته‌نها به‌س نیه‌)،به‌ڵام له‌لایه‌کى تره‌وه‌
هه‌ڵبژاردن خۆى له‌ خۆیدا ئاماژه‌یه‌ک نیه‌ بۆ هه‌بوونى دیموکراسیه‌ت،له‌وانه‌یه‌ هه‌ڵبژاردن بکرێت و نه‌بێته‌ هۆى
به‌دیهاتنى دیموکراسیه‌ت وه‌ نمونه‌ى مێژوویى زۆره‌ له‌سه‌ر ئه‌م بابه‌ته‌، فاشی و نازیه‌کان و شێوازى
گه‌یشتنیان به‌ده‌سه‌ڵات نموونه‌یه‌کى باشه‌.
هه‌ر له‌سه‌ر ئه‌م پێدراوه‌ش گه‌لێک له‌ وڵاتانى دونیا له‌قۆناغی شه‌پۆلی سێیه‌مى دیموکراسی که‌ له‌
نه‌وه‌ده‌کانی سه‌ده‌ی بیسته‌م ده‌ستی پێکرد روه‌و دیموکراسى و کرانه‌وه‌ى سیاسی هه‌نگاویان نا هه‌ڵبژاردنیان
کرده‌ میکانیزمى گوزه‌ر کردنه‌که‌،به‌ڵام هه‌ڵبژاردن له‌ئاست چاوه‌ڕوانی و گه‌شبینیه‌کان بۆ بره‌وسه‌ندنی
دیموکراسی له‌ ئاستی جیهان نه‌بو چونکه‌ به‌شێک له‌ وڵاتان رێره‌وى پێچه‌وانه‌یان گرت به‌مه‌ش سیسته‌می
نوێى سیاسی هێنانه‌ کایه‌وه‌ به‌ پێی پێوه‌ره‌کانی دیموکراسی هاوچه‌رخ دیموکراسى نه‌بون و له‌ هه‌مان کاتدا
هه‌ڵگرى هه‌ندێک له‌ داموده‌زگا و پایه‌کانی دیموکراسی بوون . ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌ هه‌وڵ ئه‌دا له‌ گیروگازی
په‌یوه‌ندی نێوان هه‌ردوو گۆراوى دیموکراسی و هه‌ڵبژاردن و لێکه‌وته‌کانی ئه‌م گیروگازه‌ بکۆڵێته‌وه‌ .

وشه‌ بنچینه‌ییه‌كان

• ژاک رانسێر, رق له‌ دیموکراسی ,وه‌رگێرانی : ئه‌رسه‌لان ئه‌فراسیاو و ناجی ئه‌فراسیاو, ده‌زگایی
رۆشنبیرى جمال عیرفان, سلیمانی, نۆره‌ى چاپ 2017
• کۆمه‌ڵێک نوسه‌ر , دیموکراسی: بیرۆکه‌یه‌ک له‌ تازه‌بونه‌وه‌ دا,ده‌زگای چاپ و په‌خشی سه‌رده‌م, چاپی
یه‌که‌م 2016 , سلیمانی
• محه‌مه‌د سه‌بیلا, بۆ سیاسه‌ت به‌ سیاسه‌ت: له‌ باره‌ى توێکارى سیاسیه‌وه‌, وه‌رگێرانی هه‌ڵکه‌وت عه‌بدوڵا,
ده‌زگای چاپ و په‌خشى سه‌رده‌م, سلیمانی,چاپی یه‌که‌م، 2009.
• هه‌ڵکه‌وت عه‌بدوڵا, دیمکراتیزه‌کردن و حوکمرانی باش, خه‌ندان بۆ په‌خش و وه‌شاندن, چاپی یه‌که‌م
• ئیریک کیسلاسى،دیموکراسی و یه‌کسانی،و:حمه‌ڕه‌شید،2017.
• جین شارب من الدکتاتوریه‌ إلى الدیمقراگیه‌: إگار تصورى لتحرر, مۆسسه‌ البرت انشتاین, الگبعه‌ الپانیه‌,
ولایات المتحده‌ الامریکیه‌ – بوسگن, 2003.
 احمد صابر جدحو، مبادئ و مقومات الدیمقراطیة،مجلة الفکر،عدد الخامس.
 ازمة الشرعیة فی الانظمة السیاسیة العربیة،دراسة حالة مصر،رسالة ماجستیر غیر منشورة،جامعة محمد
خیضر،کلیة الحقوق و العلوم السیاسیة،2013-2014
 الامین شریط،الوجیز فی القانون الدستوری و المؤسسات الجزائریة،دیوان المطبوعات
الجامعیة،جزائر،2002.
 بلال الشوبکی, الأنظمة الهجینة ,مجلة سیاسات عربیة, العدد 25, مارس 2017.
 جلین تندر،الفکر السیاسی الاسئلة الابدیة،ت:محمد مصطفى،ط1،الجمعیة المصریة للمعرفة و الثقافة
العالمیة،قاهرة،1993
 د.اسماعیل عبدالفتاح الکافی ،الموسوعة المیسرة للمصطلحات السیاسیة(عربی-انجلیزی).
 د.سامیة خضر صالح،المشارکة السیاسیة و الدیمقراطیة،اتجاهات نظریة و منهجیة حدیثة تساهم فی فهم
العالم من حولنا،2005.
 د.عبدالجبار احمد،الانتخابات و التحول الدیمقراطی فی العراق،مجلة العلوم السیاسیة،جامعة بغداد.
 رفیق عبد السلام، الانتخابات العربیة،اولویات خاطئة،مجلة الدیمقراطیة،عدد39، 2012.
 سِلین بولمی, ترجمة جلال خشیب, جذور الإستبداد فی الشرق الأوسط, مرکز إدراک للدراسات
والاستشارات,2017.
 صاموئیل هانتجتون, الموجة الثالثة: التحول الدیمقراطی فی اواخر القرن العشرین, ترجمة: د. عبدالوهاب
علوب, مرکز ابن خلدون للدراسات الإنمائیة و دار سعاد الصباح, الطبعة الأولى, القاهرة, 1993.
 طونی بینیت،لورانس غروسبیرغ، میغان موریس، مفاتیح اضطلاحیة جدیدة، معجم مصطلحات الثقافة و
المجتمع، ت:سعید الغانمی، المنظمة العربیة للترجمة، ص333.ط1، بیروت، 2010.
 عبد الفتاح ماضی ,مفهوم الانتخابات الدیمقراطیة،
https://www.achr.eu/art220.htm#_ftn2 ،
 عبدو سعد،علی مقلد،عصام نعمة اسماعیل،النظم الانتخابیة،ط1،منشورات الحلبی الحقوقیة،بیروت،2005.
 عصام نعمة اسماعیل , النظم الانتخابیة , دراسة حول العلاقة بین النظام السیاسی والنظام الانتخابی (
دراسة مقارنة ) لبنان , منشورات زین الحقوقیة 2009.
 علی عباس مراد،دیمقراطیة عصر العولمة،2007.
 فالح عبدالجبار, الدیمقراطیة: مقاربة سوسیولوجیة تاریخیة, معهد الدراسات الاستراتیجیة, الطبعة الاولى,
بغداد- بیروت,2006.
 کمال الغالی، مبادئ القانون الدستوری والنظم السیاسیة. مطبعة الریاض، دمشق، 1981 .
 ناتالی سلیمان , مصطلحات المشارکة المدنیة: ،المعهد الدیمقراطی الوطنی للشؤون الدولیة،2009ز.
 
 Election Administration and Democratization Process in Nigeria: An Appraisal of
2007-2015 Lawrence Ime Edet، Acta Universities Danubius. Administratio, Vol 8,
2016, No.
 Why elections are bad for democracy، David Van Reybrouck،
https://www.theguardian.com/politics/2016/jun/29/why-elections-are-bad-for-
democracy
 Steven Levitsky and Lucan A. Way, Elections Without Democracy: The Rice of
Competitive Authoritarianism, journal of democracy , Volume 13، Number 2 April
2002 .
 ELECTIONS AS A TOOL OF DEMOCRATIZATION IN AFRICA, Oluwakemi
Amudat Ayanleye, Ontario International Development Agency ,2013.
)