جۆری توێژینه‌وه : Original Article
نوسه‌ران
به‌شى جوگرافیا، کۆلێژى زانسته مرۆڤایه‌تیه‌کان ، زانکۆى ڕاپه‌رین
پوخته
جوگرافیاى (گوندنشین) یه‌کێکه له لقه نوێیه‌کانى جوگرافیاى مرۆیى، لێکۆڵینه‌وه‌شی ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ سه‌ره‌تاکانى
سه‌ده‌ى ڕابردوو، جا ئه‌و لێکۆڵینه‌وه له‌باره‌ى شێوازى نیشته‌جێبوون، ولایه‌نى گه‌شه وئابوورى وکۆمه‌ڵایه‌تییه‌وه
بێت، یان بۆ به‌ده‌ستهێنانى چاره‌سه‌رکردن‌و جه‌ختکردنه‌وه له‌سه‌ر گۆڕانکاریه‌کان بێت. ئه‌م بایه‌خ پێدانه‌ش له
چه‌ندین بواردا خۆى ده‌بینێته‌وه، له‌وانه له بوارى ئابوورى وکۆمه‌ڵایه‌تى وجوگرافى. یه‌کێک له‌و باسانه‌ى که له
بوارى جوگرافیاى گوندنشینى جێگاى بایه‌خ پێدانه بریتیه له مۆرفۆلۆژیاى گونده‌کان، چونکه فاکته‌ره
جوگرافیه‌کان ڕۆلێکى دیاریان هه‌یه له ده‌رکه‌وتنى شێوه‌ى گونده‌کان له ڕووى شێوازى دابه‌شبوونى خانوه‌کان
ودروستکردن وکه‌ره‌سته‌ى بیناکارى خانوه‌کان وشه‌قام وکۆڵانى گونده‌کان، هه‌موو ئه‌مانه بوونه‌ته هۆکارێک بۆ
زیاتر به‌دواداچوون وتوێژینه‌وه وده‌رخستنى ئه‌و فاکته‌رانه‌ى که له‌پشت مۆرفۆلۆژیاى گونده‌کانه‌وه‌ن، هه‌ر
ناوچه‌یه‌ک وهه‌رێمێکى جوگرافى خاوه‌نى جۆرێک له مۆرفۆلۆژیاى تایبه‌ت به خۆى هه‌یه.
وشه بنچینه‌ییه‌كان
جوگرافیاى شار، نامه‌ی ماسته‌ر، کۆلیژى زانسته کۆمه‌ڵایه‌تیه‌کان، زانکۆى کۆیه، 2009، ل 148.(
بڵاونه‌کراوه)
حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان، پارێزگاى هه‌ولێر، به‌رێوه‌به‌رایه‌تى ناحیه‌ى قه‌سرێ، 29122009.
حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان، وه‌زاره‌تى شاره‌وانى،به‌شى نه‌خشه‌دانان، 25112009.
حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان، وه‌زاره‌تى ئاوه‌دانکردنه‌وه‌و نیشته‌جێکردن، ب. ڕێگاوبانى هه‌ولێر، به‌شی
ته‌کنیک، داتاى بڵاونه‌کراوه.
خه‌لیل ئیسماعیل محمد و ئه‌یوب خه‌لیل ئیسماعیل، گوندنشینى له‌هه‌رێمى چیایى پارێزگاى هه‌ولێر وه‌ک
نموونه، چاپخانه‌ى په‌نجه‌ره، تاران، ، 2015.
روسته‌م سه‌لام عه‌زیز، دابه‌شبوونى جوگرافى نشینگه‌گوندییه‌کان له‌قه‌زاى کۆیه وکاریگه‌رى له‌سه‌ر
کردارى په‌ره‌پێدان، نامه‌ى ماسته‌ر، کۆلێجى په‌روه‌رده، زانکۆى کۆیه، 2006، بڵاوکراوه‌ته‌وه.
سلێمانى، 2008.
هوشیار محمد امین رشید و سه‌ردار محمد عبدالرحمن، ئه‌تڵه‌سی پارێزگاى هه‌ولێر، چاپخانه‌ى تێنوس،
هه‌ولێر، 2010.
هێرۆ عمر صالح، شیکردنه‌وه‌ى جوگرافى دابه‌شبوونى نشینگه دێهاتییه‌کان له قه‌زاى هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هیددا
لێکۆڵینه‌وه‌یه‌که له‌بوارى دێنشینیدا، نامه‌ى ماسته‌ر، کۆلێجى زانسته مرۆڤایه‌تیه‌کان، زانکۆى سلێمانى،
الدین، أربیل، 2003. (غیر منشورة)
صبری فارس الهیتی و خلیل إسماعیل محمد، جغرافیة الاستیطان الریفی، جامعة بغداد، مطبعة الحکمة،
بغداد، 1986.
طه حمادی الحدیثی، جغرافیة السکان، مدیریة دار الکتاب للطباعة والنشر، الموصل، 1988.
عادل عبدالامیر عبود، مورفولوجیة المستوطنات الریفیة فی قضاء ابی الخصیب، 2014.
عبدالرزاق محمد البطیعی و عادل عبدالله خطاب، جغرافیة الریف، مطبعة جامعة بغداد، 1983.
محمد أبو العلا محمد، صورة الأرض فی الریف، سلسلة بحوث جغرافیة العدد السادس، الجمعیة الجغرافیة
المصریة، دار طیبا، القاهرة، 2001.
محمد عبدالله عمر اللهونی، التحلیل الجغرافی للاستیطان الریفی فی اقلیم کردستان، دراسة تطبیقیة
لمحافظة اربیل، مرکز کردستان للدراسات الاستراتیجیة، سلیَمانیة، 2005.
)