جۆری توێژینه‌وه‌ : Original Article

نوسه‌ر

• عومەر مەحموود کەریم

مامۆستا لە زانکۆی کۆیە

پوخته‌

ئەم توێژینەوەیە بۆ ڕستەی پرس لە زمانی کوردیدا ــ کوردى ناوەندى ــ تایبەتکراوە، و لە سنووری سینتاکس و پڕاگماتیک لە بابەتەکە توێژراوەتەوە، چونکە پرس وەک هۆکار و ئەرکێکی دەربڕین و زمان لە ئەم لایەنەوە توێژینەوەی کەمی لە بارەوە کراوە، تایبەت لە ڕوانگەی تیۆری کردە قسەیییەکانەوە، ئەوەی کراوە زۆرتر لایەنی سینتاکسییان خستووەتەڕوو، و هەندێکجاریش پێویستی بەوە کردووە ئاوڕ لە لایەنی فۆنۆلۆژی (ئاواز) و مۆرفۆلۆژی بدەنەوە، بەڵام ئەم باسە هەوڵێکە بۆ دەرخستن و لێکدانەوەی ئەو یاسا و بنەما گشتییانەی حوکم دەکەنە سەر پێوەندیی نێوان قسەکەر و گوێگر، یا دەوروبەری گوتن، چونکە پرس جگە لە بەدەستهێنانی زانین و پڕکردنەوەی بۆشایییەکانی زانین، ڕۆڵی گرنگ لە گەیاندنی واتا و مەبەستی نێرەر و بیروبۆچوونە جیاوازەکانیدا دەبینێت، و چۆنیەتیی بەرهەمهێنانی ئەم جۆرە ڕستەیەش لە ئاوەز و سەلیقەی قسەپێکەرانی زمانەکەدا، بە بارودۆخ و دەوروبەرە جیاوازەکانەوە دەبەسترێتەوە، کە هەر دەربڕراوێکی تایبەت دەیهێنێتەئاراوە.




هێڵە سەرەکییەکانی ئەنجامدانی ئەم توێژینەوەیە سوودوەرگرتن لە میتۆد و توێژینەوەی شیکەرەوەی پەسنکەرانەیە. ئامانجەکانیش وایخواستووە جگە لە پێشەکی، کە سەرەتایەکە بۆ چوونە نێو باسەکەوە، بەپێی پلانێک بۆ دوو بەش دابەشبکرێت: لە بەشی یەكەم ڕۆشنایی خراوەتە سەر توێژینەوەی سینتاکسی ڕستەی پرس، و بەشی دووەمیش بۆ دیاریکردنی هەندێ لە مەبەست و واتا پڕاگماتیکییەکانی پرس لەسەر بنەمای تیۆری کردە قسەیییەکان تەرخانکراوە. لە کۆتایی توێژینەوەکەشدا ئەنجامە بەدەستهاتووەکان و سەرچاوە سوودلێوەرگیراوەکان، لەگەڵ پوختەى توێژینەوەکە بە هەردوو زمانى عەرەبى و ئینگلیزى خراونەتەڕوو.    

وشه‌ بنچینه‌ییه‌كان

• ڕستە
• پرس
• کەرەستە
• مەبەست
• پڕاگماتیک
• کردەیی قسەیی

ناونیشانی توێژینه‌وه‌ [English]

Syntapragmatics of interrogative sentences in the Kurdish language

نوسه‌ر [English]

• Omar Kareem

Teacher in Koya university

پوخته‌ [English]

This paper is dedicated to Kurdish interrogative sentences and Central dialect and within the limits of syntax and pragmatics because expressive function refers to the major of language action theories. In addition, scholars have to take into consideration of phonological and morphological aspects. However, this article attempts to explain the general rules and principles governing and principles the correlation between speaker, listener and speech environment, because interrogative does not just refer to getting knowledge and Filling knowledge gaps. It plays a fundamental role in conveying the sender’s intention and his various opinions. How such sentences produce depends on the mind of the speakers of the language, depending on the different circumstances and environments that each particular expression brings about.   
      The main lines of this study use the appropriate analytical methods and research. Apart from the introduction, which is the beginning of the discussion, it divides into two parts: the first part focuses on the syntactic study of interrogative sentences, and the second part is devoted to identifying some of the pragmatic meanings of interrogative. Eventually, the author sheds light on the achieved outcomes, the listing of sources and the summary used at the end of this paper.

وشه‌ بنچینه‌ییه‌كان [English]

• Sentence
• interrogative
• equipment
• purpose
• pragmatic and Speech acts