جۆری توێژینه‌وه : Original Article
نوسه‌ران
1 بەشی زمانی كوردى, فاكولتیی زانستە مرۆڤایه‌تێکان, زانكۆی زاخۆ
2 بەشی زمانی كوردى, كۆلیژی په‌روه‌رده بنیات, زانكۆی زاخۆ,
پوخته
ئێك ژ بابه‌تێن سه‌ره‌كییێن رسته‌سازیێ دیاركرنا جۆرێن رستانه, ئه‌ڤ مژاره ب گه‌له‌ك جۆران هاتینه پۆلینكرن, ئێك ژ جۆرێ پۆلینكرنان د زمانێ كوردیدا پۆلینكرنا رستان ژلایێ هه‌بوونێ (سیسته‌مى, نه‌سیسته‌مى )ڤه یه, ئه‌ڤ پۆلینكرنه ل سه‌ر بنه‌مایێ هه‌بوون و پێگیرییا یاسایێن بنه‌ره‌تییێن رسته‌سازیێ د لارستاندا دهێته ده‌ستنیشانكرن.
ئه‌ڤ ڤه‌كۆلینه ل گوره‌ی رێبازا په‌سنى – شرۆڤه‌كارى هاتیيه ئه‌نجامدان و هه‌روه‌ها هه‌ولدده‌ت كو ب شێوه‌یه‌كى گشتى گرنگییا لارستێ د پێكهاتا رستاندا ژلایێ هه‌بوونێڤه د زمانێ كوردى( دیالێكتا كرمانجییا سه‌رى- شێوه‌زارێ به‌هدینى)دا دیاربكه‌ت, نه‌ته‌نها د رستێن نه‌ساده(لێكدایى , ئالۆز) و تێكه‌ل(لێكدایا ئالۆز, ئالۆزا لێكدايى)دا, به‌لكو د رستا ساده ژیدا, چونكى لارسته دبیته پێكهێنێ ئاڤاكه‌ر ژبۆ پێكهاتا هه‌موو جۆرێن رستێن سیسته‌مى و نه‌سیسته‌مى.
ئارمانجا سه‌ركییا ئه‌ڤێ ڤه‌كۆلینێ ئه‌وه, كارتێكرن و په‌یوه‌ندییا جۆرێن لارستان لسه‌ر پۆلینكرنا رستان د زمانێ كوردیدا دیاربكه‌ت و جۆراجۆرییا رستان ژلایێ هه‌بوون و پێكهاتنێڤه(ساده, نه‌ساده و تێكه‌ل) د زمانیدا ژبۆ جۆراجۆرییا لارستان ژلایێ هه‌بوون(سیسته‌مى , نه‌سیسته‌مى) و بكارهێنانێ(سه‌ربه‌خۆ, به‌ند)ڤه ڤه‌دگه‌ریت, چونكى پێكهێنێن پشكدار د پێكهاتا لارستاندا, لارستێن جۆراجۆر به‌رهه‌مدهینیت, ئه‌ڤێ چه‌ندێ ژى كارتێكرن ل سه‌ر جۆرێن رستان هه‌یه
وشه بنچینه‌ییه‌كان
ناونیشانی توێژینه‌وه [English]
Existence-dependent sentence type classification
نوسه‌ران [English]
- Sanya Abuzeid 1
- Nermin Islam 2
1 بەشی زمانی كوردى, فاكولتیی زانستە مرۆڤایه‌تێکان, زانكۆی زاخۆ
2 بەشی زمانی كوردى, كۆلیژی په‌روه‌رده بنیات, زانكۆی زاخۆ,
پوخته [English]
Existence-dependent sentence type classification
Sentence type classification is considered a significant domain in the field of syntax. There are a number of classifications in different languages; typology is the most common one. In Kurdish language(Bahdinani Sub-dialect) the existence-dependent classification(systematic, non-systematic) depends on the existence of the sentence and its abidance with the clause syntactic rules.
The method that this research relies upon is `The Analytical - Descriptive Method, and this paper attempts to shed lights on the importance of the existence of the constituents of the clauses in structuring all types (non-simple, intermingled) of sentences including simple sentences. This is to say that clauses are the constituent elements in constructing systematic and non-systematic sentences.
The other important point about this study is showing the effect and realitionshep of clause type on sentence type classification in Kurish language, Sentence variation is entirely dependent on the variation in clause structures. There are many components in the structures of the clause that result in constructing different clauses which on their way affect the construction of different sentences.
وشه بنچینه‌ییه‌كان [English]
- sentence
- clause
- systematic
- non-systematic
- ب زمانێ كوردى:
1-بائیز عومه‌ر ئه‌حمه‌د و شلێر نایف ئه‌مین(2009), لارسته د دیالێكتا سه‌رى یا زمانێ كوردیدا (گوڤه‌را به‌هدینى )، گۆڤارا زانكویا دهوك، به‌رپه‌ندا (12)، ژماره 2، دهوك، ل 17-35 .
2-بائیز عومه‌ر ئه‌حمه‌د(2012), رسته ژلایێ پێكهاتنێڤه ددیالێكتا سه‌رى یا زمانێ كوردیدا (شێوه‌زار به‌هدینى )، گۆڤارا زانكۆیا دهۆك، به‌رپه‌ندا (15)، ژماره 1، ژمارا پاشكو، دهوك، ل ل 40-45 .
3-به‌كر عومه‌ر عه‌لى(1992), به‌ستن و كرتاندن له كوردیدا، نامه‌ى ماجستێر، كۆلیجى ئاداب، زانكۆى سه‌لاحه‌ددین، هه‌ولێر.
4-په‌سار محه‌مه‌د حه‌سه‌ن سه‌عید(2013), ڕولێ لارستێ درستێن لێكداى و ئالوزێن زمانێ كوردیدا، ناما ماسته‌رێ، كولیژا ئادابێ، زانكۆیا دهوك .
5-شلێر ره‌سول محه‌مه‌د به‌رزنجى(2004) یاساكانى داڕشتنى لارسته‌ى دیارخه‌رى له زمانى كوردیدا، نامه‌ى دكتورا، كۆلیژى ئاداب، زانكۆى سه‌لاحه‌دین، هه‌ولێر.
6-شیلان عومه‌ر حسه‌ین (2011), په‌یوه‌ندى سینتاكس و سیمانتیك له ڕێزمانى كوردیدا, نامه‌ى دكتورا, كۆلیژى زمان, زانكۆی سلێمانى.
7-عه‌بدوڵڵا حوسێن ره‌سول(2014), پوخته‌یه‌كى وردى رسته‌سازیى كوردى،چاپى سێیه‌م، چاپخانه‌ى هێڤى، هه‌ولێر .
8-غه‌ریبه عه‌گید خه‌لیل(2012), به‌راوردكرنا ڕستا ئالۆز دناڤبه‌را زمانێ كوردى (شێوه‌زار به‌هدینى) و فارسیدا, چاپا ئێكێ، چاپخانه‌یا خانى، دهۆك .
9-كوردستان موكریانى(1986) رسته‌سازیى رسته‌ى ساده له زمانى كوردیدا، وه‌زاره‌تى ڕۆشنبیرى، دار الحریة للطباعة، بغدا.
10- هێرۆ ئه‌حمه‌د حه‌مه غه‌ریب(2008), شێوه‌كانى گێرانه‌وه له رسته‌ى كوردیدا, نامه‌ى ماجستێر, كۆلیجى زمان, زانكۆى سلێمانى.
11-یوسف نورى محه‌مه‌د ئه‌مین(2010), رسته‌ى لێكدراو له زمانى كوردیدا به پێى یاساكانى گوێزانه‌وه، نامه‌ى ماجستێر, كۆلیجى زمان, زانكۆى سه‌لاحه‌ددین.
2- ب زمانێ ئینگلیزى:
12-Andersen,S.(2014) Sentence Types and Functions, University Writing Center.
13-Carnie, A. (2006) clause types a descriptive tangent into the types of clauses pdf.
14-Crystal, D. (2003), A dictionary of linguistics and phonetics, blakwell: oxford.
15-Quirk, R. & Greenbaum, S. (1992), A University Grammar of English, London.
)