جۆری توێژینه‌وه : Original Article
نوسه‌ران
1 Department of Kurdish, College of Basic Education, University of Garmian, Kurdistan, Iraq
2 جامعة صلاح الدین / کلیة التربیة / قسم العلوم النفسیة والتربویة١،٢
پوخته
ئامانج لەم توێژینه‌وه‌یه ( ئاستى به‌کارهێنانى زمانى کوردى فه‌رمى لاى مامۆستایانى زمانى کوردى له قوتابخانه بنه‌ڕه‌تییه‌کانى ناوه‌ندى شارى که‌لار)ە، توێژینەوەیەکى پەروەردەییە لەبوارى (زانستى زمانى په‌روه‌رده‌یى) و هه‌وڵێکه بۆ تیشکخستنه‌سه‌ر ئه‌و گرفتانه‌ى کە ڕووبەڕووى مامۆستایانى زمانى کوردى دەبێتەوە له به‌کارهێنانى زمانى فه‌رمى له ناو پۆڵه‌کانى وانه‌وتنه‌وه، ئەویش له ڕێگەى فۆرمێکى ڕاوەرگرتن, کە پێکهاتبوو لە (9) بڕگە و پرسیارێکى کراوە، کۆمەڵگەى توێژینەوەکه‌مان بریتییه له قوتابخانە بنەڕەتییەکانى ناو شارى کەلار کە سه‌رجه‌میان پێکهاتوون لە (٤٩) قوتابخانە، نموونەى توێژینەوەکه‌ش پێکهاتووه لە (٢٥) مامۆستا کە وانەى (ئەلف بێ) ده‌ڵێنه‌وه، لەڕێگەى بەکارهێنانى ئامرازە ئامارییەکانى وەک ( ناوەندى شیاوى وکێشى سەدى ) توانیمان شیکردنەوە بۆ داتا بەدەستهاتووەکان بکەین، گرنگترین ئەنجامەکانیش بریتیبوون لە: ( گرنگه مامۆستا گەشە بە توانا زمانییەکانی خۆی بدات، هه‌موو به‌شداربووان له‌گه‌ڵ ئه‌ودا بوون که خولی بەهێزکردنی زمانیان بۆ بکرێتەوە، له ڕێگاى به‌کارهێنانى وشه‌ى بیانى و زارى ناوچه‌یى پابه‌ند نابن به به‌کارهێنانى زمانى فه‌رمییه‌وه). لە ڕاسپاردەکانیش:( پابەندکردنى مامۆستایان بە وانەوتنەوە بە زمانى فەرمى لە ناو پۆلى خوێندن، کردنەوەى خوولى وانەوتنەوەى مۆدێرن، درووستکردنى دەزگایەک بۆ یەکخستنى زاراوە و چەمکە زانستییەکان ). لەپێشنیارەکانیش: ( ئەنجامدانى توێژینەوەى هاوشێوە لەسەر ئاستى زانکۆ و پەیمانگاکان لە هەرێمى کوردستان، درووستکردنى دەزگایەکى تایبەتمەند بە پاڵفتەکردنى وشە و چەمکە زانستییەکان )
وشه بنچینه‌ییه‌كان
- احمد ، سلیمان عودة (1998): القیاس والتقویم فی العملیة التدریسیة ، دار الأمل ، عمان ، الأردن .
- ئالانى ، عزیز ( 2014) : پەروەردەى منداڵەکانمان ، سلێمانى .
- عه‌بدوڵا، ئاریا یاسین (2016)، پیکهاته‌ى ئاخاوتن و ره‌نگدانه‌وه‌ى ناوچه‌یى له شێوه‌زارى گه‌رمیاندا، زانکۆى گه‌رمیان، کۆلێجى په‌روه‌رده.
- عه‌لى ، به‌کر عومه‌ر ، کاروان عومه‌ر، ئاڤێستا که‌مال، (2011)، فێربوون و فێرکردن له روانگه‌ى زانستى زمانى په‌روه‌رده‌ییه‌وه، توێژینه‌وه‌کانى کۆنفرانسى زانستیى زمانى کوردى، هه‌ولێر(2012).
- علی و حمه ئه‌مین ، بکرعمر ، شیرکۆ (2006) : زارو شێوه‌زار، چاپخانه‌ى چوارچرا، سلێمانى.
- یه‌حیا ، به‌حرى له‌تیف (2015)، په‌تیخوازى له زمانى کوردیدا له‌سه‌رتاوه تا 1970، فاکه‌ڵتى ئاداب، زانکۆى سۆران.
- سابیر، ره‌فیق (2008)، به‌ستانداردکردنى زمانى کوردى وئه‌لفوبێى کوردى، ده‌زگاى چاپ و په‌خشى سه‌رده‌م، چاپى یه‌که‌م، سلێمانى.
- الراجحى، عبده (2013) : زمان و زانسته‌کانى کۆمه‌ڵگا، و.عه‌بدوڵا گه‌رمیانى، چاپخانه‌ى ڕۆژهه‌ڵات، هه‌ولێر.
- عەبدوالوەهاب، عەدنان عبدالله (2015): وەرگرتنى زمان لاى منداڵ، (نامەى ماستەر بلآونەکراوە)، زانکۆى سلێمانى.
- عزیز، ڕەنجدەر محمد ( 2009): دۆخى وانەوتنەوەى بابەتى مێژوو لە کۆلێجە پەروەردەییەکانى زانکۆى سلێمانى و ڕێگاکانى پەرەپێدانى لە دیدى مامۆستایان و خوێندکارانەوە، زانکۆى سلێمانى ، (ماستەرنامەى بلآونەکراوە).
- عەزیز، کەریم ئەحمەد ( 2017): بنەماکانى پەروەردە، دەزگاوچاپ وپەخشى نارین، چاپى یەکەم، هەولێر.
- عەزیز، کەریم ئەحمەد (2013): هەڵسەنگاندنى لێهاتوییەکانى مامۆستایانى بابەتە کۆمەلآیەتیەکان لە قوتابخانە بنەڕەتیەکانى ناوەندى قەزاى کەلار، گۆڤارى زانکۆى گەرمیان ، ژمارە 13 .
- عەزیز، کەریم ئەحمەد (2013) : کەشکۆڵى مێژوو ، چاپخانەى پەیوەند ، چاپى یەکەم ، سلێمانى .
- عزیز، کریم احمد (2015) : ڕیفۆرمى پەروەردەیى لە پرۆگرامى قوتابخانە بنەڕەتیەکان لەڕوانگەى سەرەپەرشتیاران و بەڕێوەبەرى قوتابخانەکانەوە لە قەزاى کەلار ، گۆڤارى زانکۆى گەرمیان ، ژمارە 6 .
- خورشید ، غازى عه‌لى (2011) : زمانى فه‌رمى بۆ کوردستان، چاپخانه‌ى سه‌رده‌م، سلێمانى.
- عومه‌ر ، کامیل (2017)، زمانى ستانده‌رى کوردى، چاپخانه‌ى کارۆ، چاپی یه‌که‌م، سلێمانى.
- محوى ، محه‌مه‌دى (2016) : به‌ستانداردکردنى زمانى کوردى، چاپی یه‌که‌م، چاپخانه‌ى ئه‌ندێشه، سلێمانى.
- صواف ، محمد شریف (2016)، و.نه‌وا محمد سعید، په‌روه‌رده‌ى منداڵ و هه‌رزه‌کاران، چاپى دووه‌م، نووسینگه‌ى تفسیر بۆ بڵاوکردنه‌وه و ڕاگه‌یاندن، هه‌ولێر.
- میکە ، هەردى مەهدى، (2010): هەڵسەنگاندنى لێهاتوییەکانى وانەوتنەوەى مامۆستایانى بابەتى مێژوو لە خوێندنگە ئامادەییەکانى پارێزگاى سلێمانى، زانکۆى سلێمانى، (ماستەرنامەى بلآونەکراوە).
- خۆشناو ، نه‌ریمان عه‌بدوڵا (2013)، زمانى ستانداردى کورد، چاپی یه‌که‌م، چاپخانه‌ى هێڤى، هه‌ولێر.
- عودة ، احمد، سلیمان (1998): القیاس والتقویم فی العملیة التدریسیة، دار الأمل، عمان، الأردن.
- جرادات واخرون، عزت (2008): التدریس الفعال، الطبعة الاولى، دار الصفاء للنشر والتوزیع، عمان.
- السکران، محمد(2002): أسالیب تدریس الدراسات الأجتماعیة، دار الشروق، الطبعة الاولى، عمان.
- السید، فؤاد البهی(1979): علم النفس الإحصائی وقیاس العقل البشری، دار الفکر العربی، الطبعة الثالثة، القاهرة، مصر.
- الطریحی، فاهم حسین، وآخرون(2001): مبادئ القیاس والتقویم التربوی، المکتبة الوطنیة، الطبعة الاولى.
- عبدالله وقلی، کمال، عبدالله: مدخل الى العلوم التربویة، ب،س،محاضرات تعلیم عن البعد، السنة الاولى، تکوین أ.ت.أ.
- عبیدات وآخرون ، ذوقان (1992): البحث العلمی (مفهومه،أدواته،أسالیبه)، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، الطبعة الرابعة،عمان، الأردن.
- الغریب، رمزیة(1987): التقویم والقیاس النفسی والتربوی، مکتبة الانجلو المصریة، القاهرة.
- الجبوری ، شاکر محمود(2001): اثر استخدام نمطین للملخص السبوری فی تدریس مادة التاریخ للصف الخامس الابتدائی فی تحصیل واستبقاء المعلومات، رسالة ماجستیر غیر منشورة، کلیة المعلمین، جامعة دیالى.
- السعدی ، فراس نبیل(2002): اثر المناقشة بتمثیل الأدوار فی تحصیل تلامیذ الصف الخامس الابتدائی فی مادة التاریخ الإسلامی، رسالة ماجستیر غیر منشورة، کلیة المعلمین، جامعة دیالى.
- هدسن(1987) : علم اللغه الاجتماعى، ت. محمود عبدالغنى عیاد، مکتبه القمه، موصل.
- چاوپێکه‌وتن له‌گه‌ڵ(پ.ى.د هه‌ڤاڵ ئه‌بوو بکر, پ.دعبدالجبار موسته‌فا, پ.ی.د شیلان عومه‌ر حسین)
- چاوپێکه‌وتن له‌گه‌ڵ(پ.ى.د هه‌ڤاڵ ئه‌بوو بکر, پ.دعبدالجبار موسته‌فا, پ.ی.د شیلان عومه‌ر حسین)
Fischer(1955), Euqence C “International Survey of the Beginning Teacher” in Yauch , Wilbur A, and Other. The Beginning Teacher . Henry Holt , New York.
)