جۆری توێژینه‌وه : Original Article
نوسه‌ر
بەشى زمانى کوردى/کۆلێژى پەروەردەى بنەڕەتى/زانکۆى سەلاحەددین/هەولێر/عیراق
پوخته
لەم توێژینەوەیەدا جۆرەکانی ڕستە لەزمانی ئاماژەدا خراونه‌تە ڕوو، لەڕێی شرۆڤەی وردی ڕستەکانەوە ڕووندەبێتەوە، کە هەمووجۆرەکانی ڕستە بەپێی ناوه‌ڕۆك و مەبەستەکان لەسیاقە جۆربەجۆرەکاندا خراونه‌ته‌ڕوو كه نابیستان بۆ پەيوەندیکردن لەنێوان خۆیاندا و، پەیوەندیکردن بە دەوروبەرەوە بەکاریدەهێنن وپەیامەزمانییەجۆراوجۆرەکانی پێدەگوێزنەوە، ئەمەش ئەوەدەگەیەنێت کەزمانی ئاماژەی کوردی خاوەنی ڕێزمانێکی تایبەت بە خۆیەتی جیاوازە لەڕێزمانی زمانی گۆكراوی کوردی ،ئەمەش پێچەوانەی ئەو بۆچوونە هەڵەیەیە دەربارەی ڕێزمانی زمانی ئاماژە، کەدەگوترێت، ڕێزمانی زمانی ئاماژەی هەروڵاتێک لەسەرزمانە گۆكراوەکەی هەمان وڵات داده‌ڕێژرێتەوە، بێگومان ئەم بۆچوونەش بەبێ بوونی زانیاریی لەسەرزمانی ئاماژە سەری هەڵداوە.
ئه‌م توێژینەوەيه لەپێشەکی ودووبەش پێکهاتووە، بەشی یەکەمی توێژینەوەکە تەرخانکراوە بۆ چەند بابەتێک : پێناسەی چەند چەمکێک، ڕیزمان وئاستەکانی ڕێزمان و پێناسەى ڕستەو،خستنەڕووی بنەماسەرەکییەکانی ڕستە لەزمانی ئاماژەو دانانی یەکە ئاماژەییەکان لەزمانی ئاماژەدا. بەشی دووەمی توێژینەوەکە بۆخستنە ڕووی جۆرەکانی ڕستەیە لە ڕووی ناوەڕۆکەوە بەپشت بەستن بە نموونە لە زمانی گۆكراوو وەرگێڕانێتی بۆزمانی ئاماژە بەجێبەجێکردنی یاسای ڕێزمانی تایبەت بۆدروستکردنی جۆرەکانی ڕستە لەزمانی ئاماژەدا. لەپاش ئەنجام تێبينييه‌كان و سەرچاوەکان دێت
وشه بنچینه‌ییه‌كان
ناونیشانی توێژینه‌وه [English]
types of sentences in sign language
نوسه‌ر [English]
- Sazan Raza Muein
kurdish language/collage basic of education/salahaddin university/erbil/iraq
پوخته [English]
This research entitled (types of sentences in sign language) accurate analyses of sentence showing that all sentences used within the different can text are related to the contents, and purposes, that the deaf people intend to deliver. This fact show that sign language within the framework of the Kurdish language has a specificity that distinguishes it from speaking Kurdish language, and this fact contradict the prevailing view that language for all nations is derived from the speaking language in that country, or formulated within the speaking language.
The research consists of two sections, the first one focused on introduction grammatical concepts and their levels of grammar, the definition of the sentence in these types of languages, and the presentation of indicative units. In the second section the researcher came to present the types of sentences and classify them according to their content based on models from the speaking language and their transition into sign language.
وشه بنچینه‌ییه‌كان [English]
- sentence
- Sign Language
- Types of Sentences
- Sign Language Grammar
به زمانى كوردى:
- ئه‌وره‌حمانى حاجى مارف، 2004، فه‌رهه‌نگى زاراوه‌ى زمانناسى،سلێمانى.
- د.عبدالله حسين 2014، پوخته‌يه‌كى وردى ڕسته‌سازى كوردى ،چ3 ، به‌ڕێوه‌به‌رايه‌تى گشتى كتێبخانه‌كان-هه‌ولێر.
- سه‌ميره له‌شكرى، په‌يمانگاى هيواى نابيستان، مامۆستا و وه‌رگێڕ، 2020.
- شاديه مه‌جيد ،دواناوه‌ندى پيشه‌سازى كچان، به‌شى نابيستان، مامۆستا و وه‌رگێڕ، 2020.
- شكۆفه صادق، دواناوه‌ندى پيشه‌سازى كچان، به‌شى نابيستان، مامۆستا و وه‌رگێڕ، 2020.
- (نه‌ريمان خۆشناو،2016، ڕسته‌سازى، ،چاپى دووه‌م، خانه‌ى ئاوێر بۆ چاپ و بڵاوكردنه‌وه، هه‌ولێر.
- فه‌رهه‌نگى كه‌ڕوڵاڵان ، 2000، جۆن وترس، وه‌رگێڕانى عبدالله رحمان.
- فه‌رهه‌نگى ئاماژه بۆ نابيستان،2013، به‌شى كوردى،عه‌ره‌بى، چ1، هه‌ولێر.
- فه‌رهه‌نگى ئاماژه بۆ نابيستان،2013، به‌شى كۆمه‌ڵايه‌تى، چ1، هه‌ولێر.
- فه‌رهه‌نگى ئاماژه بۆ نابيستان،2013، به‌شى ئاين، چ1، هه‌ولێر.
به زمانى عه‌ره‌بى:
- (احلام خريسات،مها حسين، (2005:مدخل الى قواعد لغة الأشارة الأردنية).
- باسم شمران العطواني، خبير ومدرب لغة الإشارة قناة العراقية الاخبارية، مدير مركز الامام الحسين التخصصي للصم، كربلاء المقدسة،العراق.
- بدر عبدالطیف الدوخى:نظم وقواعد لغە الاشارە الکویتیة، شرکة المتحدة للتوزیع، کویت، ٢٠٠٢،
- حسام احمد قاسم(2007)، تحويلات الطلب ومحددات الدلالة القاهرة دار الاوقاف العربية.
- سامى سعيد، محمد جميل، 2006، الغة الإشارة تواصل مع الحياة، جمعية أصداء لرعاية المعاقين سمعيا، الاسكندرية ، مصر،ط1.
- سمير سمرین -محمد بنعلى (٢٠١٠)، قواعد لغة الاشارة القطرية العربية الموحدة، دار الشرق-الدوحة، قطر.
- صالح الفرماوى و محمد الشاوش (١٩٨٥)، درس فی الالسنبیة العامة الدار العربیة للکتاب، ط٢، لیبیا.
- صالح بلعید (٢٠٠٢)، النمو الوظیفی ، دیوان للمطبوعات-الجزائر.
- محمد سمير الشاوي،2009، الخطابة والخطيب، ط1، دار العصماء، سوريا، ديمشق.
- النمو اللغوی لدى المعوقین سمعیا،٢٠١٢، د.عاطف عبدالله بحراوى،سهیر ممدوح التل،ط١، زمزم ناشرون وموزوعون عمان/الاردن.
- ناجي زكارنة، 2020، مدرب وخبير ومترجم لغة الاشارة في قنات الجزيرة الفضائية، قطر.
- يعيش بن على ابن يعش،(2001) شرح المفصل للزمخشري-بيروت،لبنان دار الكتب العلمية.
- Klima ,E & U , Bellugi , 1979, the signs of language Harvard University Press , Cambridge,MA.
- Neidle,Carole (2002). Language Across Modalit ASL Focus and Question Constructions. Linguistics Variation Year book, linstock,press.
- Padden,C.A. (1990), The Relation Between Space and Grammar in ASL Verb Morphology, In:G.Lacas(ed) Sign Language.
- Research: Theoretical Isere’s, Gallandet University press, Washington D.C.
- Ruben,R.(2005): sign Language : Its History and Contribution to the understanding of The Biological Nature of Lnaguage. Acta Oto-Larygnological.
- Smith,D. (2007). Introduction to special education.making a difference. Boston: Allyn and Bacon.
- Steven pinker, the kamplete idiots gude to grammar and style-2003.
- Stoke,W. (1993). Sign Language Structure: an outline of the Visual Communication System of the American Deaf . lins
- Tony,.(2005): Fingerspell: Let your Fingers Do The Talking. 7Th ed,wards Word Thomson Learning, Belmond. U.S.A
- William G Hall .1994, what is interrogative mode ? Cambridge University Press.
)