گۆڤاری زانستە مرۆڤایەتیەکانی زانکۆی گەرمیان

1. شیکردنه‌وه‌ى جیۆمۆرفۆلۆجی بۆ ئاوزێڵه‌کانى ئاویى (ئاوزێڵی دۆڵی کانى ماسی به‌نمونه‌ )

عه‌زه‌دین جمعه‌ ده‌رویش؛ ارام حسن محمد

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 1-26

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.28

پوخته‌

ئاوزێڵی دۆڵی کانى ماسی یه‌کێکه‌ له‌ دۆڵه‌ ڕووبارییه‌کانى خۆرهه‌ڵاتى ڕووباری سیروان له‌ناوچه‌ى ... Read More ئاوزێڵی دۆڵی کانى ماسی یه‌کێکه‌ له‌ دۆڵه‌ ڕووبارییه‌کانى خۆرهه‌ڵاتى ڕووباری سیروان له‌ناوچه‌ى ناودۆمان له‌ نزیک شاره‌دێی قزڵڕه‌بات. ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌ جه‌خت ده‌کاته‌ سه‌ر کاریگه‌ری بنه‌ما سروشتییه‌کان له‌ سه‌ر تایبه‌تمه‌ندییه‌کانى مۆرفۆمه‌تری ئاوزێڵی دۆڵی کانى ماسی له‌ خۆر ئاواى ناحییه‌ى قزڵڕه‌بات له‌ سنوری قه‌زاى خانه‌قین، به‌ مه‌به‌ستنى ده‌رخستن و پیشان دانى گرنگترین تایبه‌تمه‌ندییه‌کانى مۆرفۆمه‌تری و هایدرۆلۆجی له‌ ڕووی بڕى و چه‌ندێتیه‌وه‌و به‌تایبه‌تیش که‌ ده‌بینین ئاوزێڵی دۆڵی کانى ماسی له‌ ڕووی ئاووهه‌واییه‌وه‌ ده‌که‌وێته‌ ناوچه‌یه‌کى هه‌رێمى ئاووهه‌واى نیمچه‌ وشک . به‌ هۆی پشت به‌ستن به‌ شێوازى شیکارى بڕی و ته‌قه‌نیاتى(GIS@RS)و به‌کارهێنانى نه‌خشه‌ى تۆبۆگرافی و هایدرۆلۆجی به‌ پێوه‌ری(1:2500)و وه‌رگرتنی وێنه‌ی مانگی ده‌ستکردی ئه‌مریکی له‌ مالپه‌ڕی(www.usgs.com)له‌ جۆری (Landsat8) له‌ به‌رواری (18/3/2017) بۆ ناوچه‌ی توێژینه‌وه‌، له‌گه‌ڵ به‌کارهێنان و وه‌رگرتنی فایلی مۆدێلی به‌رزى و نزمى (DEM15m)و(STRM.15M) تایبه‌ت به‌ ناوچه‌ى توێژینه‌وه‌ و پاشان شیکردنه‌وه‌و چاره‌سه‌رکردنى وێنه‌ی مانگى ده‌ستکردی ئاسمانی ناوچه‌ی توێژینه‌وه‌که‌ پشت به‌ست به‌ به‌رنامه‌ی (ERDAS IMAGINE 2014) بۆ به‌ ده‌ستهێنانى بنکه‌ى زانیاری جوگرافی له‌سه‌ر ئاوزێڵی دۆڵی کانى ماسی. توێژینه‌وه‌که‌ کاریگه‌ری هه‌ریه‌ک له‌ تایبه‌تمه‌ندییه‌کانى سروشتى و کرداره‌کانى جیۆمۆرفۆلۆجی له‌ کێشانى نه‌خشه‌ى کۆتایی تایبه‌تمه‌ندییه‌کانى شێوه‌یی و به‌رزی و نزمى و هایدرۆلۆجی و مۆرفۆمه‌تری ئاوزێڵی دۆڵی کانى ماسی پیشان ده‌دات، که‌ شێوه‌یه‌کى ئاوه‌ڕۆیی که‌ندڕی به‌خۆیه‌وه‌ ده‌بینێت له‌ به‌رئه‌وه‌ى که‌ ئاوزێڵه‌که‌ ده‌که‌وێته‌ ناوچه‌ى پشتتێنه‌ى به‌ردی نیشتووى که‌ پێک هاتووه‌ له‌ جۆره‌کانى به‌ردی قوڕین و لمین و سلتی له‌ نێوان چینه‌ نیشتوه‌کانیدا. ئاوه‌زێلی دۆڵی کانى ماسی له‌ سه‌ره‌تاکانى خولی داتاشینی و راماڵینیدایه‌، چونکه‌ به‌های هاوکۆلکه‌ى هبسۆمه‌تریه‌که‌ى نزمه‌ (13،05). وه‌ شێوه‌ی ئاوزێڵه‌که‌ش له‌ سێگۆشه‌یه‌کى ناڕێکه‌وه‌ نزیکه‌ چونکه‌ به‌هاى هاوکێشه‌ى شێوه‌ بۆ ئاوزێڵه‌که‌ زیاتره‌ له‌ (0.17)یه‌،وه‌ به‌ پێی هاوکێشه‌ى (بێرکلى) به‌هاى قه‌باره‌ى ئاوى ڕێکردوی پێشبینیکراوى ساڵانه‌ى (0،5) ملیار/م3 یه‌و بڕی ئه‌وپه‌ڕی هه‌ڵچونى لافاویش(1.53 م3/چ))و تێکڕایی لێژی ئاوزێڵه‌که‌ش (16،02) پله‌یه‌،ئه‌مه‌ش لێژایی ناوچه‌که‌ یارمه‌تى بنیات نانى پڕۆژه‌ی ئاودێرى جیاواز ده‌دات له‌ ناوچه‌که‌دا وه‌ک بنیات نانى به‌نداو له‌ کۆتایی هه‌ردوو دۆڵی (کانى ماسی بچوک)و(ابراهیم نصیف) له‌ دامێنی شاخى (قزڵڕه‌بات 266م).

2. توانسته‌ جوگرافیه‌کانى په‌ره‌پێدانى پرۆسه‌ى به‌خیۆکردنى هه‌نگ له‌ قه‌زاى خانه‌قین

فلاح محمد ستار؛ صالح حسن على

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 27-41

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.29

پوخته‌

به‌خیۆکردنی هه‌نگ شێوازێکه‌ له‌ شێوازه‌کانى به‌کارهێنانى زه‌وى کشتوکاڵ بۆ به‌رهه‌مهێنانى ئاژه‌ڵى ... Read More به‌خیۆکردنی هه‌نگ شێوازێکه‌ له‌ شێوازه‌کانى به‌کارهێنانى زه‌وى کشتوکاڵ بۆ به‌رهه‌مهێنانى ئاژه‌ڵى له‌ ناوچه‌ى لێکۆڵینه‌وه‌, وبه‌خیۆکردنى هه‌نگ بۆ مه‌به‌ستى به‌رهه‌مهێنانى هه‌نگوێن به‌کاردێت له‌ سودێکى خوراکى پزیشکى جۆراوجۆرى هه‌یه‌, خواى په‌روه‌ردگار شوێنێکى تایبه‌تى به‌هه‌نگ داوه‌ وله‌ قورئانى پیرۆز له‌ سوره‌تى (نحل )ئاماژى پێ کردوو:( ۆأَوْحَى رَبُّکَ إِڵى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِژِی مِنَ الْجِبَالِ بُیُوتاً ۆمِنَ الشَّجَڕ ۆمِمَّا ێعْڕشُونَ(68) پُمَّ کُلِی مِنْ کُلِّ الپَّمَرَاتِ فَاسْلُکِی سُبُڵ رَبِّکِ ژُلُلاً ێخْرُجُ مِنْ بُگُونِهَا شَرَابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْۆانُهُ فِیهِ شِفَا‌وٌ لِلنَّاسِ إِنَّ فِی ژَلِکَ ڵێێه‌ً لِقَوْمٍ ێتَفَکَّرُونَ(69))(1). یه‌کێک له‌ تایبه‌تمه‌ندییه‌کانى هه‌نگ بڕیتیه‌ له‌ که‌ئه‌وى تێچونى به‌رهه‌مهێنانى که‌مه‌ به‌ڵام نرخى هه‌نگیون به‌رزه‌,له‌خشته‌ى ژماره‌(1) ناوچه‌ى لیکۆڵینه‌وه‌ ده‌خه‌ینه‌ روو ونه‌خشه‌ى ژماره‌(2)بۆمان ده‌رده‌که‌وى که‌ ژماره‌ى به‌خیۆکه‌رانى هه‌نگ له‌ ناوچه‌ى لێکۆڵینه‌وه‌ ب(81) به‌خیۆکر و(1709)پووره‌هه‌نکیان هه‌یه‌ به‌سه‌ر (5)ناوچه‌ دابه‌ش کراوه‌ ئه‌میش ڕێژه‌ێکى که‌مه‌ سه‌ره‌ڕاى بوونى باردۆخى سروشتی گونجاو بۆ به‌خیۆکردنى هه‌نگ له‌ ناوچه‌ى لێکۆڵینه‌وه‌, وه‌ کۆى به‌رهه‌مهێنانى هه‌نگوێن گه‌یشته‌ (10769)کگم له‌ ساڵى 2016. هۆکاره‌ سه‌ره‌کیه‌کانى که‌مى ڕووبه‌رى ئه‌م چالاکییه‌ ده‌گه‌رێته‌وه‌ بۆ که‌مى شاره‌زایى به‌خیۆکردنى هه‌نگ وسه‌رقاڵى جوتیاران به‌کاروکشتوکاڵییه‌کانى تر. جیاوازى له‌ژینگه‌ى سروشتى له‌ ڕووى زه‌وى وئاووهه‌واو ڕوه‌ک و ئاو ، هۆکارێکه‌ بۆ جیاوازى نێوان که‌رته‌ کشتوکالیه‌کان ئه‌مش کاریگه‌رى هه‌یه‌ له‌سه‌ر پووره‌هه‌نگوین به‌ ڕێژه‌ێکى جیاواز.

3. کاریگه‌ریى ڕێگاوبانى ئۆتۆمبیل له‌سه‌ر ڕووداوه‌کانى هاتووچۆ له‌ ئیداره‌ى گه‌رمیاندا (توێژینه‌وه‌یه‌ک له‌ جوگرافیاى گواستنه‌وه‌)

خالد وه‌لى عه‌لى

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 42-72

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.30

پوخته‌

مرۆڤـ هه‌ر له‌ دێر زه‌مانه‌وه‌ هه‌وڵیداوه‌ چه‌ند ئامرازێک به‌کاربهێنێ بۆ ئه‌وه‌ى به‌ ئاسانى ... Read More مرۆڤـ هه‌ر له‌ دێر زه‌مانه‌وه‌ هه‌وڵیداوه‌ چه‌ند ئامرازێک به‌کاربهێنێ بۆ ئه‌وه‌ى به‌ ئاسانى جوڵه‌ به‌ خۆی و شت‌و مه‌که‌کانى بکات له‌ شوێنێکه‌وه‌ بۆ شوێنێکى دیکه‌, هه‌ر ئه‌مه‌ش وایکردووه‌ رۆژ له‌ دواى رۆژ بیرۆکه‌ى تازه‌ به‌رهه‌مبهێنێ، تاوه‌کو گه‌شته‌ ئه‌و ئاسته‌ى توانى ئۆتۆمۆبیل دابهێنێ، که‌ ببێته‌ هۆکارێک بۆ مه‌یسه‌رکردنى ژیان له‌ سه‌رانسه‌رى ئاوه‌دانیدا, به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا واتاى ئه‌م داهێنانه‌ په‌یوه‌ست بوو به‌ واتایه‌کى دیکه‌، ئه‌ویش مه‌ترسێکانى ریگاو بان و ره‌نگدانه‌وه‌ى له‌سه‌ر داهاتوومان . بۆیه‌ هه‌وڵماندا له‌م توێژینه‌ودا جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌و هۆکاره‌ سروشتى‌و مرۆیانه‌ بکه‌ینه‌وه‌، که‌ کاریگه‌ریان هه‌یه‌ له‌سه‌ر ڕیگاوبانه‌کانى ئۆتۆمۆبیل که‌ له‌ ده‌رئه‌نجامدا ئه‌بنه‌هۆى دروست بونى گرفت‌و روداوى نه‌خوازرا، که‌ به‌ رووداوه‌کانى هاتوچۆ ناوده‌برێت, هه‌روها خستنه‌ رووى ئه‌و داتا و ئامارانه‌ى که‌ تایبه‌تن به‌ ناوچه‌ى توێژنه‌وه‌ (ئـــیداره‌ى گه‌رمیان)، که‌ لـــه‌ڕووى شوێنى ئه‌سترۆنۆمیه‌وه‌ ده‌که‌وێته‌ نێـــوان بازنه‌کانى پانیــى(=33 -15 °34 - =05 -11 °35)ى باکورى گۆى زه‌وى‌و هێڵه‌کانى درێژیى (=41 -29 °44 - =20 -54 °45)ى ڕۆژهه‌ڵات، کۆى گشتى ڕووبه‌ره‌که‌ى بریتیه‌ له‌ (6586,57) کم2. ئامانج له‌م توێژینه‌وه‌ دۆزینه‌وه‌ى چاره‌سه‌رى گونجاو و زانستیه‌ بۆ که‌مکردنه‌وه‌ى ئه‌و ڕووداوانه‌ له‌ ناوچه‌که‌دا ڕووده‌ده‌ن، که‌ بوونه‌ته‌ هۆى دروست بوونى گرفتێکی گه‌وره‌ بۆخه‌ڵکی ناوچه‌که‌، به‌تایبه‌ت دواى ئه‌وه‌ى ژماره‌ى رووداوه‌کانى هاتوچۆ ڕوو له‌ هه‌ڵکشانه‌و بوونه‌ته‌ هۆى زیانى گه‌وره‌ له‌ رووى گیانی ومادیه‌وه‌،بۆیه‌پێویسته‌ شیکردنه‌ویه‌کى زانستى بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ بکرێت له‌ روانگه‌ى جوگرافیاوه‌,ئه‌م توێژینه‌وه‌ به‌یه‌که‌م توێژینه‌وه‌ هه‌ژمار ده‌کرێت که‌ له‌ بابه‌تێکى له‌م شێوه‌یه‌ بکۆڵێته‌وه‌ له‌ ڕووى جوگرافیه‌وه‌، به‌تایبه‌ت له‌ ئیداره‌ى گه‌رمیاند

4. شرۆڤه‌ی جوگرافیایی- مێژوویی هێڵی ڕۆشنبیری ناوچه‌ی گه‌رمه‌سێر له‌ سه‌رده‌می عه‌باسیه‌کاندا

ئه‌حمه‌د غه‌مپه‌روه‌ر؛ زینب کریم عبدالله

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 73-92

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.31

پوخته‌

ناوچه‌ی گه‌رمه‌سێر له‌ سه‌ده‌کانی سێ بۆ حه‌وتی کۆچی سه‌رده‌مێکی زێڕینی تێپه‌ڕاند، گه‌رمه‌سێر ... Read More ناوچه‌ی گه‌رمه‌سێر له‌ سه‌ده‌کانی سێ بۆ حه‌وتی کۆچی سه‌رده‌مێکی زێڕینی تێپه‌ڕاند، گه‌رمه‌سێر له‌و کاته‌ کۆمه‌لێک زانای ڕۆشنبیر له‌ بواره‌کانی مێژوو، شیعر، دادوه‌ری وشیکاری و هتد...) په‌روه‌رده‌و پێشکه‌شی جیهان کردو خزمه‌تێکی شایانی به‌ ناوچه‌ی گه‌رمه‌سێر و دونیای ئه‌و سه‌رده‌مه‌ گه‌یاند، لێره‌دا ئه‌وه‌ی جێی سه‌رنجه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ ئه‌و ده‌ستکه‌وته‌ مێژوویه‌ له‌ هێڵێک له‌ دینه‌وه‌ر ده‌ستپێده‌کات دوای حلوان له‌ شاره‌زوور کۆتایی دێت، تۆمارکراوه‌ . ئه‌وه‌ بووه‌ بنه‌مای پرسیارێک که‌ توێژینه‌وه‌که‌ی له‌سه‌ر بنیاتنرا دوای گه‌ڕان به‌ شوێن سه‌رچاوه‌کانی په‌یوه‌ندیدار به‌و کاته‌ی ناوچه‌ی گه‌رمه‌سێر و کۆکردنه‌وه‌ی زانیاری وشیکاریان، توێژینه‌وه‌ گه‌یشته‌ ئه‌و ده‌رئه‌نجامه‌ که‌ چه‌ند ڕه‌هه‌ند وه‌کو هه‌ڵکه‌وتی جوگرافیایی شوێن، دۆخی هه‌مواری که‌ش وهه‌وا، پێگه‌ی جوگرافیایی گواستنه‌و وڕێگاوبان، هه‌ڵکه‌وتن له‌ نێوان دوو ژیاری عه‌ره‌بی- ئێرانی، نزیک بوون له‌ پایته‌ختی ڕامیاری، سه‌قامگیری ڕامیاری، نیشته‌جێبوون له‌ شوێنی شارستانیه‌ته‌کان, که‌شی ڕامیاری زاڵ ( ئیسلام) و ئیمان به‌ ڕێباز له‌ په‌یوه‌ندی به‌یه‌که‌وه‌ به‌ستنێکیان ڕه‌خساند و بوو به‌هۆی ئه‌وه‌ که‌ له‌ ژێر سێبه‌ری ئه‌وان ناوچه‌ی گه‌رمه‌سێر ئه‌و سه‌رده‌مه‌ زێڕینه‌ به‌ خۆ ببینی.

5. تایبه‌تمه‌ندییه‌ سروشتییه‌کانى جوگرافیاى گه‌رمیان

عه‌زه‌دین جمعه‌ ده‌رویش؛ ارام حسن محمد

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 93-153

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.32

پوخته‌

لێکۆڵینه‌وه‌ له‌ جوگرافیاى تایبه‌تمه‌ندییه‌ سروشتییه‌کانى ناوچه‌ى گه‌رمیان و شیکردنه‌وه‌یان ... Read More لێکۆڵینه‌وه‌ له‌ جوگرافیاى تایبه‌تمه‌ندییه‌ سروشتییه‌کانى ناوچه‌ى گه‌رمیان و شیکردنه‌وه‌یان زۆر گرنگه‌و کاریگه‌رى باشی ده‌بێت له‌ ناساندن و چۆنیه‌تى دابه‌ش بوون و پێکهاتنى و دیارده‌ سروشتیه‌کان و ڕۆڵ و گرنگیان له‌ بوژاندنه‌وه‌و په‌ره‌پێدانى که‌رته‌جیاوازه‌کانى ئابوری و ژیارى ناوچه‌ى گه‌رمیان, هه‌وه‌ک گرنگه‌ له‌ ڕووی به‌ ده‌ستهێنانى داتاو زانیارى تازه‌ و ته‌واو له‌ سه‌ر تایبه‌تمه‌ندییه‌ سروشتیه‌کانى ناوچه‌که‌ که‌ دواتر له‌ بواراه‌کانى ترى توێژینه‌وه‌و پلاندانان و بوژانه‌وه‌ى ئابورى و که‌رته‌جیاوازه‌کانى تردا زۆر گرنگه‌. ناوچه‌ى گه‌رمیان به‌هۆى هه‌ڵکه‌وته‌ى شوێنى گه‌ردوونى و جوگرافییه‌که‌یه‌وه‌ ناوچه‌یه‌کى ده‌وڵه‌مه‌نده‌ له‌ ڕووی دیارده‌ سروشتیه‌کان, به‌تایبه‌تى له‌ ڕووى پێکهاته‌ى جیۆلۆجی و به‌رزى و نزمی و بونى ده‌شتى به‌رفراوان و ده‌وڵه‌مه‌ندی به‌ سه‌رچاوه‌ى ئاوی ژێر زه‌وى و سه‌ر زه‌وى و جۆراوجۆرى ڕووه‌کى سروشتى و خاکى به‌پیت و ئاوهه‌واى تایبه‌ت به‌خۆى که‌ ده‌کرێت ئه‌مانه‌ هه‌مووى به‌شێوه‌یه‌کى زانستى مامه‌ڵه‌یان له‌ گه‌ڵ بکرێت به‌ مه‌به‌ستى پێشخستنى که‌رته‌ جیاوازه‌کانى ژیارى و ئابورى و کشتوکاڵى پێشخستنى ناوچه‌ى گه‌رمیان, ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ى که‌ گه‌رمیان بۆ خۆى ناوچه‌یه‌کى ستراتیژى گرنگى هه‌یه‌ له‌ نێوان هه‌رێمى کودستانى عێراق و عێراقى فیدراڵدا.

6. گرنگی مێژوویی شاری حۆلوان لە سەردەمی پێش ئیسلام

بهرام عبداللە دلپاک

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 154-165

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.33

پوخته‌

بێ گۆمان بارودۆخی لە باری جۆگرافیایی و ستراتیژی حۆلوان پیشان دەدات کە ئەم ناوچەیە لە کۆنەوە گرنگیەکی ... Read More

7. جیاوکى دارسى و هه‌ڵکۆڵین له‌ چیا سورخ یه‌که‌مین چاڵه‌ نه‌وتییه‌کانى ڕۆژهه‌ڵاتى ناوڕاست

خالد محمود کریم

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 166-183

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.34

پوخته‌

له‌گه‌ڵ بڵاوبوونه‌ى لێکۆڵینه‌وه‌ جوگرافییه‌کانى ژاک دمۆرگان- زاناو شوێنه‌وارناسى فه‌ره‌نسى ... Read More له‌گه‌ڵ بڵاوبوونه‌ى لێکۆڵینه‌وه‌ جوگرافییه‌کانى ژاک دمۆرگان- زاناو شوێنه‌وارناسى فه‌ره‌نسى له‌ ساڵى 1892ز. ناوى "چیا سورخ" وه‌ک به‌شێک له‌و پشتێنه‌یه‌ى، که‌ ژێر زه‌مینه‌که‌ی سامانێکى زۆرى نه‌وتیى له‌خۆده‌گرێت، ده‌چێته‌ ناو نه‌خشه‌و پلانى ئه‌و هێزو لایه‌نانه‌ى ده‌یانه‌وێت به‌هه‌ر چه‌شنێک بێت سوودى لێوه‌ربگیرێ. له‌گه‌ڵ به‌ده‌ستهێنانى ولیه‌م نۆکس دارسى سه‌رمایه‌دارى به‌ریتانیدا بۆ جیاوکى نه‌وتى ئێران، له‌ ساڵى 1901ز، ئه‌و گروپه‌ى که‌ دارسى پێکیهێنا بۆ جێبه‌جێکردنى پرۆژه‌که‌ى ڕاسته‌وخۆ له‌ چیا سورخ-وه‌ کارى هه‌ڵکۆڵین و دۆزینه‌وه‌ى نه‌وت ده‌ستپێکرد. ئیدى به‌م چه‌شنه‌ ئه‌م ناوچه‌ چه‌پ و لاته‌ریکه‌ى گه‌رمه‌سێر، ده‌بێته‌ یه‌که‌مین گۆڕه‌پانى هه‌ڵکۆڵین و دۆزینه‌وه‌ى نه‌وت و یه‌که‌مین شوێنى به‌ریه‌ککه‌وتن له‌گه‌ڵ تیمێکى ئه‌وروپیدا. ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌ ته‌رخانه‌ بۆ چیرۆکى به‌ده‌ستهێنانى جیاوکى دارسى و به‌سه‌رهاته‌کانى ئه‌و تیمه‌ى دارسى و هاوکاره‌کانى بۆ کارى هه‌ڵکۆڵین پێکیانهێنا له‌ ناوچه‌ى چیا سورخ، هه‌ر له‌ سه‌ره‌تاى هاتنه‌وه‌ تا ده‌گاته‌ نائومێدبوون و ده‌ستهه‌ڵگرتن له‌ کارى گه‌ڕان و هه‌ڵکۆڵین، پاش نزیکه‌ى دوو ساڵ کارکردن له‌ ناوچه‌که‌دا.

8. خانه‌قین و ده‌وروبه‌رى له‌سه‌رچاوه‌کانى مه‌عریفه‌ى شارستانیه‌تى ئیسلامیدا

زریان سالار حةمةعارف؛ رحیم أحمد أمین

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 184-199

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.35

پوخته‌

خانه‌قین له‌ناو سه‌رچاوه‌کانى مه‌عریفه‌ى مێژووى شارستانیه‌تى ئیسلامى، له‌ ته‌واوى سه‌رده‌مه‌کاندا ... Read More خانه‌قین له‌ناو سه‌رچاوه‌کانى مه‌عریفه‌ى مێژووى شارستانیه‌تى ئیسلامى، له‌ ته‌واوى سه‌رده‌مه‌کاندا وه‌ک ناوى باژێڕێکى ئاوه‌دان و ناوچه‌یه‌کى ستراتیجى گرنگ له‌ته‌واوى سه‌رده‌مه‌ جیاوازه‌کان له‌ هه‌ڵاوێردى ڕووداوه‌کانى مێژووى مسوڵمانان و سه‌ده‌کانى ناوه‌ڕاست ڕۆڵ و گرنگى و پێگه‌ى دیارى هه‌بووه‌، ئه‌مه‌ش که‌م تا زۆر کاتێک به‌و سه‌رچاوانه‌دا ڕۆده‌چیت ئاشکراده‌بن، که‌چى ئه‌وه‌ى جێگه‌ى سه‌رنجه‌ ئه‌م شاره‌ تا ئێستا وه‌ک پێویست و تایبه‌تمه‌ند نه‌بوه‌ته‌ جێگه‌ى تێڕامانى مێژوونووسان و لێکۆڵه‌ره‌وانى بوارى مێژوو به‌دیوێکى ئه‌کادیمیدا، ئه‌م شاره‌یان وه‌ک پێویست نه‌ناساندووه‌ و به‌جۆرێک وا دێته‌ پێشچاو که‌ شارێکى بچوک و نا ئاوه‌دان و بێ ناو بووبێت له‌ مێژوودا . لێره‌وه‌یه‌ گرنگى ئه‌م لێکۆڵینه‌وه‌یه‌ى ئێمه‌ به‌دیار ده‌که‌وێت کاتێک هه‌وڵمانداوه‌ به‌ خۆبه‌دوور گرتن له‌ سه‌رچاوه‌ نوێیه‌کان و ڕۆچوون له‌ سه‌رچاوه‌ ڕه‌سه‌نه‌کانى مه‌عریفه‌ى شارستانیه‌تى ئیسلامى، ئه‌مه‌ش تا ناوه‌ڕۆکى بابه‌ته‌که‌مان له‌گه‌ڵ ناونیشانه‌ زانستیه‌که‌ى یه‌کانگیربێته‌وه‌ و لێره‌وه‌ هه‌وڵمانداوه‌ ناو و پێگه‌ى خانه‌قین له‌و مێژووه‌دا به‌درێژایى سه‌ده‌کانى ناوه‌ڕاست به‌ده‌ربخه‌ین، به‌مه‌ش وه‌ک بیلۆگرافیایه‌ک هاتووین به‌باسى ڕووداوه‌کانى ئه‌و مێژووه‌ پێگه‌ى شارى خانه‌قینمان باسکردووه‌ . ئومێد ده‌که‌ین ئه‌مه‌ سه‌رتایه‌کى کارى ببلۆگرافى نوێ بێت بۆ به‌ده‌رخستنى پێگه‌ى باژێڕى خانه‌قین له‌سه‌ده‌کانى ناوه‌ڕاست و به‌دواى ئه‌م کاره‌ى ئێمه‌دا زیاتر سه‌رنجى لێکۆڵه‌ره‌وان ڕابکێشێت و لێکۆڵینه‌وه‌ له‌وبواره‌دا بکه‌ن به‌تایبه‌تى له‌هه‌ردوو قۆناغى مێژووى کۆن و ناوه‌ڕاست .

9. شوێنی ستراتیجی په‌روێز خان و هه‌ڵسه‌نگاندنی په‌یوه‌ندنی نێوان ناوچه‌ سنووریه‌کان له‌ ساڵانی ٢٠٠٦-٢٠١٦ به‌ به‌کارهێنانی مۆدێلی SWOT

زینب عبدالله

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 200-222

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.36

پوخته‌

سنوور خاڵێکی لاوازه‌، واته‌ به‌ پێی چۆنێتی ڕێبازی ڕامیاری وڵاتان مانا ده‌گرێت، به‌ دڵنیایه‌وه‌ ... Read More سنوور خاڵێکی لاوازه‌، واته‌ به‌ پێی چۆنێتی ڕێبازی ڕامیاری وڵاتان مانا ده‌گرێت، به‌ دڵنیایه‌وه‌ سنوور له‌ کیشوه‌ری ئاسیا به‌تایبه‌ت ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست به‌رده‌وام ڕۆڵێکی جیاکه‌ره‌وه‌ ده‌گێڕێت ، گرنگی ئه‌م توێژینه‌وه‌ له‌وه‌دایه‌ که‌ به‌ پێچه‌وانه‌ی ئه‌مه‌ ده‌سه‌لمێنێت ، خاڵی سنووری په‌روێزخان وه‌کو هێڵی ڕامیاری بازرگانی ئه‌و ناوچه‌ سنووریه‌کانی وه‌کو: (قه‌سری شیرین ، که‌لار، سه‌رپێڵی زه‌هاو، خانه‌قین)، نمونه‌ی ناوچه‌ی توێژینه‌وه‌ هه‌ڵبژاردراون. میتۆدی توێژینه‌وه‌که‌ وه‌سفی شیکارییه‌ که‌ به‌ به‌کارهێنانی مۆدێلی (SWOT) وه‌ دابه‌شکردنی پرسیارنامه‌ له‌ نێوان ٤٠ هه‌ڵبژارده‌ی پسپۆر و ڕۆشنبیری دانیشتووی ناوه‌چه‌که‌، ڕاستی پرسیارنامه‌ وشێوازی پرسیاره‌کان له‌ ڕێگای شیکاری (ئالفای کرۆنَباخ) په‌سه‌ند کرا. چۆنێتی په‌یوه‌ندی له‌ هه‌موو ڕوویه‌ک به‌تایبه‌ت له‌ بواره‌کانی ئابووری، کۆمه‌ڵایه‌تی، له‌ ساڵانی ٢٠٠٦- ٢٠١٣ باش بووه‌، وه‌ له‌ ئاستێکی به‌رزدا تۆمارکرا، ئامانج له‌م توێژینه‌وه‌ پته‌وکردنی په‌یوه‌ندی نێوان دانیشتوانی ناوچه‌ سنووریه‌کانه‌ به‌ گرنگی دان وپه‌ره‌پێدان به‌ شوێنی ستراتیجی په‌روێزخان له‌ دوو لایه‌نی ئابووری و کۆمه‌ڵایه‌تیه‌وه‌، له‌ ئه‌نجامدا به‌ دیاریکردنی ستراتیجیه‌ گه‌وره‌کان له‌ مۆدێلی ( SWOT ) ستراتیجی جۆراوجۆر باشترین هه‌ڵبژارده‌ ده‌رچوو .

10. ده‌وڵه‌تى کوردستان له‌ ڕابردوو و ئێستادا ( کێشه‌ى ویلایه‌تى موسڵ وه‌ک به‌ربه‌ست )

Ali Ahmad Hasan

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 223-238

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.37

پوخته‌

پاش هێرشى ئینگلیزه‌کان بۆ سه‌ر عێراق و داگیرکردنى شارى به‌سرا له‌به‌هارى 1917 پاشان به‌غداى پایته‌خت ... Read More پاش هێرشى ئینگلیزه‌کان بۆ سه‌ر عێراق و داگیرکردنى شارى به‌سرا له‌به‌هارى 1917 پاشان به‌غداى پایته‌خت و به‌ره‌و پێشچون و هه‌ڵکشانى سوپاکه‌یان به‌ره‌و باکور بۆ داگیرکردنى پایته‌ختى ویلایه‌ته‌که‌ که‌ شارى موسڵه‌ دیاره‌ پاش داگیرکردنى شارى که‌رکوک له‌مانگى ئه‌یلولى 1918 ته‌نها چه‌ند میلێکیان مابوو پایته‌ختى ویلایه‌ته‌که‌ که‌ موسڵه‌ داگیر بکه‌ن ڕێکه‌وتننامه‌ى (مۆدرۆس) له‌هه‌مان ساڵدا له‌نێوان ئینگلیزه‌کان و تورکه‌کان ئیمزا کرا که‌ئیتر نابێت ئینگلیزه‌کان زیاتر پێشڕه‌وى بکه‌ن و له‌م سه‌رو به‌نده‌دا کێشه‌یه‌ک سه‌ریهه‌ڵدا به‌ناوى ( کێشه‌ى ویلایه‌تى موسڵ) له‌نێوان چوار لایه‌ندا ( ئینگلیزه‌کان بۆنى نه‌وتیان کردبوو ویلایه‌ته‌که‌یان بۆ خۆیان دانابوو بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش سه‌ودایان له‌گه‌ڵ فه‌ره‌نسیه‌کان کردبوو فێڵیان لێکردبون کاتێک فه‌ره‌نسیه‌کان به‌ خۆیان زانى کار له‌کار ترازابوو سه‌وداکه‌ کرابو) ( فه‌ره‌نسیه‌کان داوایان ده‌کرد چونکه‌ له‌سایکس بیکۆدا به‌ر به‌شى ئه‌وان که‌وتبو) ( تورکه‌کان داوایان ده‌کرد به‌بیانوى ئه‌وه‌ى تورک و کورد یه‌ک نه‌ته‌وه‌یه‌) هاوکات ژماره‌یه‌کى زۆر له‌سه‌ره‌ک خێڵه‌ کورده‌کانیان به‌تورک ناوه‌زه‌ند کردبو، وایان ڕاگه‌یاند که‌ به‌رژه‌وه‌ندى ئابورى و په‌یوه‌ندى کۆمه‌ڵایه‌تى ویلایه‌تى موسڵ زیاتر له‌گه‌ڵ ئه‌نادۆڵ گونجاوه‌ که‌ بێگومان هه‌موو ئه‌مانه‌ به‌ڵگه‌ى پرچوپوچ و نابه‌جێن چونکه‌ لایه‌نه‌ ناکۆکه‌کانى که‌له‌پێشه‌وه‌ ئاماژه‌مان پێکرد هیچیان ڕۆژێ له‌ ڕۆژان ئه‌و مافه‌یان به‌سه‌ر ویلایه‌ته‌که‌دا نیه‌ به‌ڵکو دانیشتوانى ڕه‌سه‌نى ویلایه‌ته‌که‌ که‌به‌شى هه‌ره‌ زۆرى کوردن ( به‌ موسڵمان و مه‌سیحى و یه‌زیدى و شه‌به‌ک و عه‌ره‌ب) و تورکمانه‌وه‌ هه‌ر ته‌ها ئه‌وان مافى ئه‌وه‌یان هه‌یه‌ چاره‌نوسى ویلایه‌ته‌که‌ دیارى بکه‌ن واته‌ ( خه‌ڵکى ناوچه‌که‌ش داواى ده‌وڵه‌تێکى کوردى سه‌ربه‌خۆیان ده‌کرد له‌ژێر ڕابه‌رایه‌تى شێخ مه‌خمودى مه‌لیک پایته‌خته‌که‌ى سلێمانى بێت یان شارى موسڵ) به‌ڵام به‌داخه‌وه‌ ته‌نانه‌ت له‌لکاندنى ویلایه‌ته‌که‌ش به‌عێراقه‌وه‌ پرس و ڕاوێژ به‌ خه‌ڵکه‌که‌ى نه‌کرا له‌کاتێکدا دانیشتوانى ویلایه‌ته‌که‌ داواى ده‌وڵه‌تێکى سه‌ربه‌خۆیان ده‌کرد .

11. کێشه‌ په‌روه‌رده‌ییه‌کانى خوێندنى کوردى له‌ ناوچه‌ کوردستانیه‌کانى ده‌ره‌وه‌ى ئیداره‌ى هه‌رێم

کریم احمد عزیز

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 248-273

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.38

پوخته‌

ئه‌گه‌رپه‌روه‌رده‌ به‌وێنه‌ى ژیان وێنا بکه‌ین، ئه‌وا ژیان به‌بێ کێشه‌ نابێت. به‌تایبه‌ت له‌سێکته‌رێکى ... Read More ئه‌گه‌رپه‌روه‌رده‌ به‌وێنه‌ى ژیان وێنا بکه‌ین، ئه‌وا ژیان به‌بێ کێشه‌ نابێت. به‌تایبه‌ت له‌سێکته‌رێکى گرنگى وه‌ک په‌روه‌رده‌ که‌ به‌رکه‌وتنى ڕاسته‌وخۆى له‌گه‌ڵ مرۆڤى ئاقڵ وبفامدایه‌، هه‌ر بۆیه‌ گرنگیدان به‌ زانینی کێشه‌کان و دیاریکردنى چۆنێتى وچه‌ندێتى کێشه‌که‌ فاکته‌رێکى گرنگه‌ بۆ ڕاستکردنه‌وه‌ى ڕه‌وت وئاڕاسته‌ى په‌روه‌رده‌ به‌ره‌و ئاقارى درووستى خۆى، ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌ که‌ به‌ناونیشانى:(کێشه‌ په‌روه‌رده‌ییه‌کانى خوێندنى کوردى له‌ ناوچه‌ کوردستانیه‌کانى ده‌ره‌وه‌ى ئیداره‌ى هه‌رێم (ناوه‌ندى قه‌زاى خانقین)وه‌ک نمونه‌ وه‌رگیراوه‌، تێدا توێژه‌ر هه‌ستاوه‌ به‌ خستنه‌ڕووى کێشه‌ په‌روه‌رده‌ییه‌کانى/خوێندنى کوردی ،ئه‌مه‌ش له‌ڕێگه‌ى فۆرمێکى ڕاوه‌رگرى که‌ پێکهاتبوو له‌دوو بواری یه‌که‌میان /کێشه‌ کارگێڕیه‌کان و بوارى دووه‌م/کێشه‌ فێرکاریه‌کان که‌ پێکهاتبوو له‌ (20)بڕگه‌، هه‌روه‌ها له‌ توێژینه‌وه‌که‌ کێشه‌ وئامانج وگرنگى و کۆمه‌ڵگه‌ ونمونه‌ توێژینه‌وه‌ خراوه‌ته‌ڕوو له‌گه‌ڵ ڕوونکردنه‌وه‌ى گرنگترین چه‌مکه‌کان وباگراوه‌ندێکى تێورى توێژینه‌وه‌که‌ ، له‌گرنگترین ئه‌نجامه‌کانیش بریتی بوون له‌ (گرنگی نه‌دان له‌لایه‌ن وه‌زاره‌تى په‌روه‌رده‌ به‌ کێشه‌ مادییه‌کانی په‌روه‌رده‌ى ناوچه‌که‌ ، کێشه‌ى گرنگی نه‌دان به‌ ژێرخانى په‌روه‌رده‌یی ، هه‌روه‌ها نه‌گونجاوى پرۆگرامى خوێندن له‌گه‌ڵ ئاستى قوتابى و ژینگه‌ى فێرکارى، له‌گه‌ڵ کێشه‌ى وه‌رگرتنیان له‌ زانکۆ وپه‌یمانگه‌کان و، جیاوازى موچه‌ى مامۆستایانى خوێندنى کوردى میلاکى حکومه‌تى ناوه‌ندى به‌راورد به‌حکومه‌تى به‌هه‌رێمى کوردستان و، نه‌گونجاوى ڕێنماییه‌کان له‌گه‌ڵ داکه‌وتى ژینگه‌ى فێرکارى ، له‌کۆتاییدا توێژه‌ر چه‌ند پێشنیار و ڕاسپارده‌یه‌کى خستوه‌ته‌ڕوو، به‌وهیواین سوود له‌ ئه‌نجام وڕاسپارده‌کانى ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌ وه‌ربگیرێت . لیستی سه‌رچاوه‌کان

12. که‌رکوک و گه‌رمه‌سێر جێ ململانێ نێوان حکومه‌تى ناوه‌ندو بزا فى کورد

Ali Ahmad Hasan

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 274-288

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.39

پوخته‌

(یا که‌رکوک و خانه‌قین یا تا ماوین ده‌جه‌نگین, وته‌ى به‌ڕێز مام جه‌لال) -له‌وه‌ته‌ى ده‌وڵه‌تى ... Read More (یا که‌رکوک و خانه‌قین یا تا ماوین ده‌جه‌نگین, وته‌ى به‌ڕێز مام جه‌لال) -له‌وه‌ته‌ى ده‌وڵه‌تى عیراق دامه‌زراوه‌ گه‌لى کورد له‌ خه‌باتیکى بێ وچان بوه‌ له‌ پێناو سه‌لماندنى ما فه‌ نه‌ته‌وه‌یى و دیموکراتیه‌کانیدا ،حکومه‌تى ناوه‌ند یش تا ئه‌و په‌ڕى هه‌وڵى داوه‌ بۆسه‌رکوتکردنى جوڵانه‌وه‌ى شۆڕشگێڕانه‌ى گه‌لى کورد ، جوڵانه‌وه‌ى کورد بزووتنه‌وه‌یه‌کى مێژووکردى مه‌وزوعیه‌ ته‌عبیر له‌ ئیراده‌و ئاواته‌کانى گه‌لى کورد ئه‌کا له‌ پێناو به‌ده‌سهێنانى ما فه‌کانیدا بۆ پێشکه‌وتنى کۆمه‌ڵایه‌تى و گه‌شه‌کردنى ، کاربه‌ده‌ستانى ده‌سه‌ڵاتى ناوه‌ند له‌ عیراق هه‌ر له‌ سه‌رده‌مى ده‌سه‌ڵاتى بنه‌ماڵه‌ى هاشمیه‌وه‌ هه‌تا ئێستا مه‌سه‌له‌ى کوردیان به‌ناهه‌ق و ناڕه‌وا به‌ یه‌کیک له‌ کرنگترین ئه‌و خه‌ته‌رانه‌ له‌ قه‌ڵه‌م داوه‌ که‌ هه‌ڕه‌شه‌ له‌ عیراق ونه‌ته‌وه‌و نیشتمانى عه‌ره‌ب ده‌کات له‌ کاتێکدا ئه‌مه‌ بۆچونێکى چه‌وت ،به‌ڵکو شۆفینى و ڕه‌گه‌ز په‌رستانه‌یه‌ ودووره‌ له‌ ڕاستیه‌وه‌ ،له‌ ڕوانگه‌ى به‌رهه‌ڵستى "خه‌ته‌رى" مه‌سه‌له‌ى کورده‌وه‌ ،هه‌ر له‌ دامه‌زراندنى ده‌وڵه‌تى عێراقه‌وه‌ ،ده‌سه‌ڵاتى ناوه‌ند ئه‌و پاره‌و پوله‌ى له‌ سه‌رکوتکردنى جوڵانه‌وه‌ى کوردو وێرانکردنى کوردستاندا خه‌رجیان کردووه‌ ئه‌و ڕه‌نج و ماندوبونه‌ى له‌ کوژاندنه‌وه‌ى کڵپه‌ى شۆڕش و ڕاپه‌ڕینه‌کانى کورددا به‌ فیڕۆیانداوه‌ ئه‌و هه‌مووه‌ خوێنه‌ى له‌ڕۆڵه‌کانى کوردو عه‌ره‌بیان به‌ ڕشتن داوه‌ ،ئه‌گه‌ر چه‌ن یه‌کى ئه‌وه‌ى له‌ پرۆژه‌کانى ئاواکردنه‌وه‌ى کوردستان و گه‌شه‌پێدان وپێشخستنیدا و سوشتى جوانى کوردستاندا خه‌رج بکردایه‌ ئیستا هه‌م عێراق و هه‌م کوردستان له‌ بارو زروفێکى ترو هاوکات گه‌لى عێراق و گه‌لى کورد له‌ قۆناغێکى ترى ژیاندا ئه‌بون ، به‌ڵام کینه‌و بوغزى نه‌ته‌وه‌یى ده‌سه‌ڵاتى ناوه‌ندو دانانى مه‌سه‌له‌ى کورد به‌ خه‌ته‌ر بۆسه‌ر خۆیان و نه‌ته‌وه‌و نیشتمانى عه‌ره‌ب واى لێکردون هه‌میشه‌ له‌ هه‌وڵدانى به‌رده‌وامدابن بۆ تواندنه‌وه‌ى گه‌لى کوردو مێژوو و نه‌ریت و داب و ده‌ستورى کوردى و داگیرکردنى ئه‌رزه‌که‌ى و هه‌ڵلوشینى چاوچنۆکانه‌ى سه‌روه‌ت و سامانى کوردستان وبه‌رى ڕه‌نجى خه‌ڵکه‌که‌ى ،ئه‌مه‌ش ده‌لاقه‌یه‌کى گه‌وره‌ى له‌ به‌ینى ده‌سه‌ڵاتى ناوه‌ندو بزافى کورد دا دروست کردوه‌ . مه‌نتیقى چه‌وتى ڕه‌گه‌زپه‌رستانه‌ى ده‌سه‌ڵاتى ناوه‌ند گوایه‌ بۆ ئه‌وه‌ى خه‌ته‌رى کورد نه‌مێنێ له‌ سه‌ر دوڵه‌تى عیراق ،که‌ به‌ پێى قسه‌ى ئه‌وان به‌شێکه‌ له‌ نیشتمانى عه‌ره‌ب بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش : - ده‌یان هه‌زار خێزانى کوردى فه‌یلییان له‌ عیراق ده‌رکردو سه‌روه‌ت و سامانیان زه‌وت کردن

13. جۆگرافیای مێژوویی شاری حلوان

Adham Ramazan Mohammad؛ مدرس سعیدی

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 289-301

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.40

پوخته‌

حلوان شارێکی کۆن و مێژووی ناوچەی گەرمیان،لە سەر ئەو ڕێگا سەرەکیانە هەڵکەوتبوو کە شارە گرنگەکانی فەلاتی ... Read More حلوان شارێکی کۆن و مێژووی ناوچەی گەرمیان،لە سەر ئەو ڕێگا سەرەکیانە هەڵکەوتبوو کە شارە گرنگەکانی فەلاتی ئیران وەکوو ڕەی و هەمەدانی بە عێراق و دەشتی مێزۆپۆتامیا دەبەستەوە. ئەم شارە لە سەردەمی پێش ئیسلام خۆسرەو شاد فیروزی پێ دەگوترا و ناوەندی ناوچە یان " کورە"یەکی گرنگ بوو کە شارەکانی وەک خانەقین و ئەربل(هەولێر) سەر بەم ناوچەیە بوون. شاری حلوان پاش هاتنی ئیسلامیش ماوەیەک گرنگی و گەشانەوەی خۆی کە بەرهەمی هەڵکەوتن لەسەر ڕێگا بازرگانیەکان بوو، پاراست. لەم سەردەمەدا سەرچاوەکان بە شارێکی گەورە ناوی لێ دەبەن کە خەڵکەکەی ئامێتەیەک لە نەتەوەکانی عەرەب و کورد و فارس بوون و لە دەورووبەری شارەکەشدا هۆزە کوردە ڕەوەندەکان دەژیان. بەڵام لە نزیک نیوەی سەدەی چوارەم کۆچی بەولاوە، سەرچاوەکان لە ئاماژەیک بۆ کەمبوونەوەی بایەخ و گرنگی حلوان، دستەواژەی " شارۆچکەیان" دەربارەی بە کار هێناوە. ڕەوتی کەم بوونەوەی بایەخ و گرنگی شاری حلوان کە لە نیوەی سەدەی چوارەمی کۆچیەوە دەستی پێ کردبوو، لەگەڵ ڕوودانی چەند بوومەلەرزەیەکی گەورە لە ناوچەکە، بەتایبەت لە ساڵەکانی 375 و 543 ک ، خێراتر بوو، بە شیوەیەک کە دوای ئەمە ناوی حلوان بە دەگمەن لە سەرچاوەکاندا هاتووە و لە کاتی ناوهێنانیشیدا، سەرچاوەکان زۆرتر ناوچەیەکیان لا مەبەست بووە نەک شارێکی ئاوەدان.

14. سه‌ربازییه‌کانى ده‌وڵه‌تى عوسمانى و ڕووسیاو به‌ریتانیاى گه‌وره‌دا 1914- 1920

ئةحمةد باوةرِ

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 302-324

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.41

پوخته‌

به‌رپابوونى جه‌نگى یه‌که‌مى جیهانى له‌ نێوان هه‌ردووبه‌ره‌ى هاوپه‌یمانان و وڵاتانى ناوه‌ندا ... Read More به‌رپابوونى جه‌نگى یه‌که‌مى جیهانى له‌ نێوان هه‌ردووبه‌ره‌ى هاوپه‌یمانان و وڵاتانى ناوه‌ندا ، کۆمه‌ڵێک گۆڕانکارى و پێشهاتى سیاسى و کۆمه‌ڵایه‌تى و ئابوورى به‌دواى خۆیدا هێنایه‌کایه‌وه‌ ، وڵاتى عێراق و ناوچه‌ کورنشینه‌کانى باشوورى کوردستانیش ، وه‌ک ناوچه‌یه‌کى ململانێى سیاسى و سه‌ربازى له‌و هه‌لومه‌رجه‌دا ، دوور له‌ خواستى دانیشتوانه‌که‌ى ، که‌وته‌ به‌رلێشاوى داگیرکارى هێزه‌کانى ڕووسیاو به‌ریتانیاى داگیرکه‌ر له‌لایه‌ک و هێزه‌کانى ده‌وڵه‌تى عوسمانى له‌لایه‌کى تره‌وه‌ ، هاوکات ناوچه‌ى گه‌رمیان و خانه‌قینیش وه‌ک گۆڕه‌پانێکى سه‌ربازى له‌ نێوان وڵاتانى به‌شه‌ڕهاتوودا ، ئه‌وپه‌ڕى ماڵوێرانى و ئاواره‌یى و داگیرکارى به‌خۆیه‌وه‌ بینى ، به‌تایبه‌تى له‌ شارێکى ئاوه‌دانى وه‌ک خانه‌قینى ئه‌وکاته‌دا ، که‌ له‌لایه‌ن له‌شکرى داگیرکه‌رى ڕووسیاوه‌ به‌جۆرێکى ئه‌وتۆ تاڵانکرا ، که‌ بوو به‌ : (( مایه‌ى ترس و تۆقاندن )) ، هه‌روه‌ها بووه‌ مایه‌ى ناڕه‌زایه‌کى ئه‌وتۆى هۆز و خێڵه‌کانى ناوچه‌که‌ به‌تایبه‌تى : (( باجه‌ڵان و شه‌ره‌ف به‌یانى و تاڵه‌بانى )) . به‌جۆرێک هه‌ر : (( هه‌موویان واڕایان ده‌گه‌یاند ، که‌ هه‌ڵسوکه‌وتى ڕووسه‌کان ، ناڕه‌زایه‌کى زۆرى ناوه‌ته‌وه‌و بۆى هه‌یه‌ ببێته‌ مایه‌ى چۆڵکردنى وڵات و هاندانى دانیشتوان بۆیه‌ له‌ ترساندا هه‌ڵهاتن بۆ ئه‌و ناوچانه‌ى ، که‌ تورکه‌کان داگیریان کردبوون ... )) . جگه‌ له‌وه‌ش که‌سایه‌تیه‌کى سیاسى وه‌ک گێرتروود لوسیان بیڵیش ( 1868 - 1926 )[i] له‌ نامه‌یه‌کى تایبه‌تى خۆیداو له‌ ڕێکه‌وتى ( 31ى ئابى 1918 )دا ، که‌ بۆ باوکى ناردوویه‌تى ، زیاتر ڕوونى ده‌کاته‌وه‌ ، وه‌ک ئه‌وه‌ى له‌ به‌شێکیدا ده‌نووسێت : رووس به‌ شێوه‌یه‌ک کوردستانى وێران کردووه‌ ، که‌ ناچێته‌ ئه‌قڵه‌وه‌و زستانى ڕابردوو هێند کاریگه‌ریى داگیرکردنى ڕووسى به‌سه‌ره‌وه‌یه‌ ، که‌ به‌ ئه‌ندازه‌ى هه‌روڵاتێکه‌ تووشى وێرانکارى جه‌نگ بووبێت [ii]. ته‌نانه‌ت له‌ به‌شى ڕۆژهه‌ڵاتى کوردستانیشدا و به‌تایبه‌تى له‌ نێو هۆزێکى وه‌ک : ( سنجاوی )دا ، که‌ پێشتر لقێکى سه‌ر به‌ هۆزى ناسراوى ( زه‌نگه‌نه‌ ) بوون گه‌وره‌ترین تاڵانى و ئاواره‌یى و تاوان و زوڵمى بێ وێنه‌یان ئه‌نجامدا [iii]. له‌ هه‌مانکاتیشدا دواتر ناوچه‌که‌ له‌ڕووى سروشتى داگیرکارییه‌وه‌ ، که‌ ڕووبارى ( سیروان ) واى لێ کردبوو ، ببێته‌ دوو ناوچه‌و دووبه‌ره‌ى دژ به‌یه‌که‌وه‌ ، ناوچه‌ى خانه‌قین و ده‌وروبه‌رى ، که‌ پێشتر سه‌ر به‌ ویلایه‌تى به‌غداو ماوه‌یه‌کى زۆر که‌تبووه‌ ژێر ده‌سه‌ڵاتى هێزه‌کانى ڕووسیاى داگیرکه‌رو دواتریش هێزه‌کانى به‌ریتانیاى هاوپه‌یمانیه‌وه‌ ، به‌ڕاده‌یه‌ک به‌ریتانیاش لاى خۆیه‌وه‌ زۆر جه‌ختى له‌سه‌ر ده‌کرده‌وه‌ به‌وه‌ى ، که‌ ئه‌مه‌یان ده‌بێته‌ پشتوێنه‌یه‌ک بۆ پاراستنى شارى به‌غداد ، به‌تایبه‌تى له‌وکاته‌ به‌دواوه‌ ، که‌ هێزه‌کانى داگیرکه‌رى به‌ریتانیا به‌سه‌رۆکایه‌تى جنه‌راڵ ستانلى مۆد شارى به‌غدایان له‌ڕێکه‌وتى ( 11ى مارتى 1917 ) دا ، خسته‌ ژێر ده‌سه‌ڵات و ڕکێفى خۆیانه‌وه‌[iv]. له‌گه‌ڵ ناوچه‌ى گه‌رمیانى سه‌ر به‌ویلایه‌تى مووسڵ ، که‌ تاڕاده‌یه‌ک له‌وده‌مانه‌دا هه‌موو ناوچه‌کانى کفرى و که‌لارو ده‌شتى شێروانه‌و پێوازو ده‌وروبه‌ى ئێستاى ده‌گرته‌وه‌ ، که‌ تاڕاده‌یه‌کى زیاتر هێشتا ده‌سه‌ڵات و هه‌ژموونى هێزه‌کانى ده‌وڵه‌تى عوسمانى به‌سه‌ره‌وه‌ بوو ، که‌ ده‌کرێت له‌ چوارچێوه‌ى ئه‌م لێکۆڵینه‌وه‌یه‌دا ، که‌ له‌ دوو ته‌وه‌رى سه‌ره‌کى پێکهاتووه‌ ، زیاتر بایه‌خیان پێ بده‌ین و له‌سه‌ریان بدوێین :

15. گرنگی پێگه‌ى سیاسی و ستراتیژی خانقین بۆ هه‌رێمی کوردستان

Adham Ramazan Mohammad؛ ئاریان رووف عزیز

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 352-368

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.42

پوخته‌

خانه‌قین به‌ درێژایی مێژووى له‌ رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌راست خاوه‌ن پێگه‌یه‌کی جیوسیاسی گرنگ بوه‌ ئه‌م ... Read More خانه‌قین به‌ درێژایی مێژووى له‌ رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌راست خاوه‌ن پێگه‌یه‌کی جیوسیاسی گرنگ بوه‌ ئه‌م پێگه‌ گرنگه‌ى له‌ قۆناغێکى مێژووی بۆ قۆناغێکی ترى مێژووی گۆرانی به‌سه‌ردا هاتوه‌ ، له‌ مێژووی کۆندا له‌سه‌رده‌می ئه‌که‌د و سۆمه‌ریه‌کانه‌وه‌ بیگره‌ هه‌تاکو خۆبینینه‌وه‌ى وه‌ک یه‌کێک له‌ لقه‌ گرنگه‌کانی رێگه‌ى ئاورێشم. له‌ مێژووی هاوچه‌رخیشدا سه‌ره‌رایی گۆران له‌ به‌هایی پێگه‌یی جیوسیاسی بو به‌خاوه‌ن پێگه‌یه‌کی ئابوررى گرنگ به‌هۆی دۆزینه‌وه‌ى بیرى نه‌وت، هه‌روه‌ها بوون به‌ سنورێکی نێوده‌وڵه‌تی نێوان دوو ده‌وڵه‌تی خاوه‌ن به‌رژه‌وه‌ندی دژ به‌یه‌ک و هه‌میشه‌ ناکۆک.له‌ دوای هاتنه‌ سه‌رته‌ختی به‌عسیه‌کان له‌ عێراق هه‌تاکو روخانی به‌عسیه‌کان ئه‌م شاره‌ توشی گه‌وره‌ترین شاڵاوی راگواستن وبه‌عه‌ره‌ب کردن وێرانکردن، سزادان و کوشتنی خه‌ڵکه‌که‌ی بوه‌ته‌وه‌.ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌ ده‌یه‌وێت تیشک بخاته‌ سه‌ر گرنگی و پێگه‌ى جیوسیاسی خانه‌قین له‌ مێژوودا و هه‌روه‌ها دواتر وه‌ڵامی ئه‌و پرسیاره‌ بداته‌وه‌ که‌ هۆکاره‌کانی په‌راوێزخستن و وێرانکردنی له‌لایه‌ن به‌عسیه‌کان چین، گرنگی پێگه‌ى سیاسی و ستراتیژی بۆ ئاینده‌ى هه‌رێمی کوردستان چیه‌؟.

16. ڕۆڵى زانکۆ له‌ په‌ره‌پێدانى به‌هاى هاوڵاتیبوون لاى خوێندکارانى زانکۆ

سه‌رحه‌د محه‌مه‌د سه‌مین

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 369-394

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.43

پوخته‌

بابه‌تى هاووڵاتیبوون، له‌ ئێستادا به‌ یه‌کێک له‌ بابه‌ته‌ گرنگه‌کانى هه‌ریه‌که‌ له‌ پسپۆڕییه‌کانى ... Read More بابه‌تى هاووڵاتیبوون، له‌ ئێستادا به‌ یه‌کێک له‌ بابه‌ته‌ گرنگه‌کانى هه‌ریه‌که‌ له‌ پسپۆڕییه‌کانى کۆمه‌ڵناسیى و ویاسا و ڕامیارى داده‌نرێت، ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ى که‌ له‌ بوارى په‌روه‌رده‌ و فێرکردن دا بایه‌خى زۆرى پێده‌درێت، چونکه‌ ئاینده‌ى وڵات و پارێزگاریکردن لێى په‌یوه‌سته‌ به‌وه‌ى که‌ هه‌تا چه‌ندێک ئه‌و خه‌ڵکانه‌ى که‌ ئه‌و وڵاته‌دا ده‌ژین خۆیان به‌ هاووڵاتى ئه‌و وڵاته‌ ده‌زانن. ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌ (ڕۆڵى زانکۆ له‌ په‌ره‌پێدانى به‌هاى هاووڵاتیبوون له‌لاى خوێندکارانى زانکۆ –توێژینه‌وه‌یه‌کى مه‌یدانییه‌ له‌ کۆلێژى په‌روه‌رده‌ى بنه‌ڕه‌ت زانکۆى گه‌رمیان)، هه‌وڵى به‌ده‌ستهێنانى ئه‌و ئامانجانه‌ى داوه‌ هه‌تا بزانێت هه‌ر یه‌که‌ له‌ ژینگه‌ و پرۆگرام و مامۆستایانى زانکۆ و ئه‌و چالاکییه‌ هونه‌رى و ڕۆشنبیرى و وه‌رزشیانه‌ى که‌ زانکۆ پێیان هه‌ڵده‌ستێت، هه‌تا چه‌ندێک به‌شدارى ده‌که‌ن له‌ په‌ره‌پێدان و دروستکردنى به‌هاى هاووڵاتیبوون له‌لاى خوێندکاران. نموونه‌ى توێژینه‌وه‌که‌ پێکهاتووه‌ له‌ (92) خوێندکار له‌ هه‌ردوو ڕه‌گه‌زى نێر و مێ له‌ خوێندکارانى قۆناغى سێیه‌م و چواره‌م، که‌ به‌ به‌شێوه‌ى نموونه‌ى هه‌ڕه‌مه‌کى ڕێکخراو نموونه‌کان وه‌رگیراون، ئه‌و میتۆده‌ى که‌ له‌م توێژینه‌وه‌یه‌دا کارى پێکراوه‌ بریتییه‌ له‌ میتۆدى وه‌سفى شیکارى. توێژینه‌وه‌که‌ له‌ کۆتایدا گه‌یشتۆته‌ کۆمه‌ڵه‌ ئه‌نجامێک، له‌وانه‌ زانکۆ هه‌تا ڕاده‌یه‌کى باش و سه‌رکه‌وتوو ژینگه‌ى کارلێکى کۆمه‌ڵایه‌تى بۆ خوێندکاران فه‌راهه‌م کردووه‌. هه‌روه‌ها مامۆستایانى زانکۆ کاریگه‌رییانه‌ ڕۆڵیان هه‌یه‌ له‌ په‌ره‌پێدان و زیادکردنى هه‌ستى هاووڵاتیبوون له‌لاى خوێندکاران.

17. گرینگی بنزاره‌کانی که‌ڵهوری له‌ ناسینی ڕۆنان و په‌روه‌رده‌کردنی زاری پێوه‌ری کوردیدا

ئیبراهیم ئةحمةد مورادی

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 395-408

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.44

پوخته‌

ئه‌م وتاره‌ باس له‌وه‌ ده‌کات که‌ بۆ په‌روه‌رده‌کردنی زاری پێوه‌ری کوردی ئه‌بێت له‌ هه‌موو ... Read More ئه‌م وتاره‌ باس له‌وه‌ ده‌کات که‌ بۆ په‌روه‌رده‌کردنی زاری پێوه‌ری کوردی ئه‌بێت له‌ هه‌موو زاره‌کانی کوردی که‌ یه‌ک له‌وان لقی که‌لهورییه‌، سوود وه‌ربگیردرێت. له‌به‌ر ئه‌وه‌ی که‌لهوری وه‌ک هه‌موو زاره‌کانیتری کوردی و زمانه‌کانی جیهان توانایی به‌هێز و به‌پیتی هه‌یه‌ بۆ په‌روه‌رده‌کردنی زمانی کوردی. ئه‌م وتاره‌ ڕۆنانی هه‌ندێ وشه‌ی گه‌ڕووسی وه‌ک هێلانه‌ و خه‌وگه‌ ئه‌خاته‌ ڕوو که‌ یارمه‌تیده‌ری توێژه‌ره‌ بۆ باشتر ناسین و په‌روه‌رده‌کردنی زاری پێوه‌ری کوردی. هه‌روه‌ها له‌م وتاره‌دا ڕۆنانی کۆمه‌ڵێک وشه‌ی باو له‌ زاری پێوه‌ر یا ئستانداری کوردی شرۆڤه‌ئه‌کرێت که‌ سه‌رچاوه‌که‌یان زاری که‌لهورییه‌ بۆ نموونه‌ زانست، توانست، خواست، کلکه‌وانه‌، باز له‌ قومارباز، کۆترباز، گیانباز، سه‌رباز و ... . ئه‌مه‌ سه‌لمێنه‌ری ئه‌وه‌یه‌ که‌ زاری که‌لهوری له‌ کرمانجی ناوه‌ڕاست و زاری پیۆه‌ر یا ئستانداردی کوردیدا ئه‌رکی چالاکی هه‌یه‌ و ئه‌بێت به‌رده‌وام بۆ په‌روه‌رده‌کردنی زاری پیۆه‌ر یا ئستانداردی کوردی له‌ که‌لهوری سوود وه‌ربگیردرێت. نووسه‌ر ئاماژه‌ به‌وه‌ش ئه‌کات که‌ سه‌رچاوه‌یه‌کیتری په‌روه‌رده‌کردنی زاری پێوه‌ر یا ئستانداری کوردی ئه‌و پروسه‌ وشه‌سازییه‌ هاوبه‌شانه‌ی کوردی و فارسییه‌ که‌ هه‌ندێ که‌س لایان وایه‌ سه‌ر به‌ فارسییه‌ و نابێت سوودی لێوه‌ربگرین.

18. مـۆرفـێمه‌ هاوبێژو فره‌واتاکان له‌ زمانى کوردیدا (شێوازى ئاخاوتنى گه‌رمیان وه‌ک نمونه‌)

ئومیَد برزان برزو؛ شادان حمةئةمین محمد

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 409-437

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.45

پوخته‌

ناونیشانى توێژینه‌وه‌که‌ (مـۆرفـێمه‌ هاوبێژو فره‌واتاکان له‌ زمانى کوردیدا) یه‌، که‌ تیایدا باس ... Read More

19. نوێگه‌ری له‌ شیعری پیره‌مێرددا

فوئـاد حسێن ئه‌حمه‌د

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 438-476

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.46

پوخته‌

هه‌ڵبه‌ته‌ پیره‌مێرد به‌ یه‌کێک له‌ گه‌وره‌ شاعیرانی نوێگه‌رى کورد دێته‌ ئه‌ژمار، به‌وپێیه‌ی ... Read More

20. دیالۆگ له‌ ڕۆمانى (ئه‌ڵوه‌ن)ى ئه‌حلام مه‌نسووردا

دیار فائق مجید

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 439-491

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.47

پوخته‌

دیالۆگ نه‌ک ته‌نها له‌ ئه‌ده‌بدا، به‌ڵکو له‌ ژیانى هه‌موو مرۆڤێکدا گرنگى و به‌های خۆی هه‌یه‌. ... Read More دیالۆگ نه‌ک ته‌نها له‌ ئه‌ده‌بدا، به‌ڵکو له‌ ژیانى هه‌موو مرۆڤێکدا گرنگى و به‌های خۆی هه‌یه‌. دیالۆگ له‌ڕۆماندا به‌یه‌کێک له‌ته‌کنیکه‌ گرنگ و جه‌وهه‌رییه‌کان داده‌نرێت و له‌رێیه‌وه‌ ڕۆمانووس په‌یام و ئایدۆلۆجیای خۆی سه‌باره‌ت به‌جیهانی ڕۆمانه‌که‌ی له‌تێڕوانین و گۆشه‌نیگاى کاره‌کته‌ره‌کانه‌وه‌ ئاراسته‌ى خوێنه‌ر ده‌کات، به‌مه‌ش جۆرێک له‌فره‌ده‌نگى له‌نێو ده‌قه‌که‌یدا به‌رهه‌مده‌هێنێت. ڕۆمانى (ئه‌ڵوه‌ن) کۆمه‌ڵێک به‌سه‌رهات و ڕووداوى ناوچه‌ى خانه‌قین له‌خۆده‌گرێت که‌ له‌لایه‌ن ڕۆماننووس (ئه‌حلام مه‌نسوور)ه‌وه‌ به‌ شێوازێکی هونه‌رى ئاوێته‌ى ئه‌ندێشه‌ و خه‌یاڵ و دونیابینی خۆیی کردوون و ئه‌زموونێکى جیاوازى له‌ پرۆسه‌ى دیالۆگدا به‌پشت به‌ستن به‌ شێوه‌زاری ناوچه‌که‌ پێشکه‌شکردووه‌. گرنگى لێکۆڵینه‌وه‌که‌ خۆی له‌وه‌دا ده‌بینێته‌وه‌ که‌دیالۆگ ته‌کنیکێکى گرنگى گێڕانه‌وه‌یه‌ و له‌ڕوانگه‌یه‌وه‌ مه‌به‌ست و باس و به‌سه‌رهاته‌کان له‌ده‌نگی جیاوازه‌وه‌ به‌خوێنه‌ر ده‌گات، به‌جۆرێک وته‌ و گوزارشته‌کان ده‌بن به‌ناسنامه‌ى رۆشنبیری و فیکری و کۆمه‌ڵایه‌تى کاره‌کته‌ره‌کان، دواجاریش له‌کۆی گشتی دیالۆگه‌کانه‌وه‌ په‌یامى رۆماننووس ئاراسته‌ ده‌بێته‌وه‌. له‌لایه‌کى تره‌وه‌ ڕۆمانى (ئه‌ڵوه‌ن) خاوه‌ن بونیادی هونه‌ریی تایبه‌ت به‌خۆیه‌تى و دیالۆگیش له‌م ڕۆمانه‌دا بووه‌ به‌پردێک بۆ ئاشناکردنی خوێنه‌ر به‌دابونه‌ریت و کلتوورى ناوچه‌که‌، هه‌روه‌ها گوزارشته‌ له‌ئاستى مه‌عریفی و ڕۆشنبیری تاکى کورد له‌ کات و شوێنێکی دیاریکراودا. بۆ به‌ده‌ستهێنانى ئامانجه‌کانى توێژینه‌وه‌که‌ ڕێبازى وه‌سفیی شیکاریی په‌یڕه‌وکراوه‌, به‌جۆرێک سه‌ره‌تا چه‌مک و زاراوه‌کان ناسێنراون و دواتر بنه‌ما هونه‌رییه‌کانى دیالۆگ له‌ده‌قی ڕۆمانى (ئه‌ڵوه‌ن) شیکراونه‌ته‌وه‌. توێژینه‌وه‌که‌ پێکدێت: له‌ده‌روازه‌یه‌ک به‌ناونیشانى: چه‌مک و ئه‌رکی دیالۆگ له‌ڕۆماندا، و له‌ ته‌وه‌رى یه‌که‌مدا جۆره‌کانى دیالۆگ له‌ رۆمانی (ئه‌ڵوه‌ن)دا شیکراوه‌ته‌وه‌، به‌جۆرێک هه‌ریه‌ک له‌دیالۆگی ساده‌ و شیکاری و هێمایی خراوه‌ته‌ به‌ر باس و لێکۆڵینه‌وه‌، هه‌روه‌ها ته‌وه‌رى دووه‌م له‌ژێر ناونیشانی: شێوازه‌کانی پێشکه‌شکردنی دیالۆگ له‌ رۆمانى (ئه‌ڵوه‌ن)دا, هه‌ریه‌ک له‌ دیالۆگى ڕاسته‌وخۆ و دیالۆگی ناڕاسته‌وخۆ لێکدراوه‌ته‌وه‌ا. له‌کۆتاییدا گرنگترین ئه‌نجام و سه‌رچاوه‌کان و کورته‌یه‌ک له‌توێژینه‌وه‌که‌ به‌زمانى عه‌ره‌بی خراوه‌ته‌ڕوو.

21. ( أثر النمو السکانی فی تغیر مورفولوجیة مدینة خانقین)

حسن محمد حسن؛ ایظان حسین سعید

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 492-515

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.48

پوخته‌

من المعلوم أن مدن الیوم اصبحت مجالاً خصباً للدراسات المورفولوجیة التی تعبر عن تفاعل الشکل مع الوظائف ... Read More من المعلوم أن مدن الیوم اصبحت مجالاً خصباً للدراسات المورفولوجیة التی تعبر عن تفاعل الشکل مع الوظائف لإنتاج الشکل المرئی للمدینة أو ما یقصد به الشکل العام الذی تتخذه المنطقة المبنیة من خلال اطارها الخارجی والنظام الشبکی للشوارع الداخلیة فیها وتشمل دراستها کأهم عنصر مورفولوجی یتضمن المحاور التی تعمل جمیعها بطریقة متفاعلة لإظهار الخطة فضلاً عن نمط وطراز الأبنیة، وقد لا تهتم الدراسة المورفولولجیة بالتصمیم الهندسی للمبانی لأن ذلک من اختصاص المهندس المعماری لکن عندما تؤثر هذه المبانی على حیاة الفرد وتؤدی الى تغییرها حیث یبرز هذا التاثیر من خلال تفاعل الفرد مع المجال واسلوب استغلاله له یصبح هذا الموضوع من صمیم اهتمام علم السکان خاصة عندما یکون هذا التفاعل معبرً عن صورة المجتمع وتاریخة وقیمته الاجتماعیة کما یعبر عن درجة تقدمه ورقیه، کما تعد الدراسة الموروفولوجیة مفتاح لفهم المجال الحضری من خلال إعطاء لکل جزء من اجزاء المدینة وظیفة محددة مثل السکنیة والصناعیة والتجاریة والخدمیة . هذا وقد یشکل التزاید السکانی لمدینة خانقین الموضوع قید البحث عاملاً اسرع فی تغییر مورفولوجیة المدینة منذ مراحلها الأولى وبانت اثرها بشکل لایقبل الجدل فی الوقت الحاضر حیث التسارع السکانی الکبیر نتیجة لجملة من العوامل سواء الطبیعیة منها او البشریة والتی اثرت بدورها فی تحجیم نشاطات الاسرة فضلاً عن عدم ملائمة هذه المساکن لإحتیاجات الاسرة الأمر الذی یؤدی بها الى التدخل على المجال السکنی بما یلبی احتیاجاتها، ومن ناحیة اخرى فقد کان لهذا النمط من البناء تاثیر سلبی على صورة المدینة وخاصة تداخله مع انماط عمرانیة اخرى مثل البناء الفردی والبناء العشوائی والذی عرف انتشار واسعاً فی السنوات الأخیرة مما نتج نسیجاً عمرانیاً غیر متناسقا مشوهاً للشکل العام للمدینة کما اثر بشکل کبیر على تنمیتها وتطورها. وللوصول الى هدف البحث تم تشخیص النقاط الأساسیة متمثلة بتأثیر النمو السکانی فی تغیر مورفولوجیة مدینة خانقین وذلک من خلال الترکیز على ثلاث محاور اساسیة هی اساسیات التمرکز السکانی وتأثیر الهجرة الریفیة والخلفیة الثقافیة والاجتماعیة لسکان المدینة، وفیها توصل البحث الى جملة من النتائج التی من اهمها هو ان لتزاید سکان مدینة خانقین اثر کبیر فی تغییر مورفولوجیة المدینة کی تکون ملائمة للواقع الحقیقی لها أولا، فضلا عن ان للهجرة والنزوح السکانی الکبیر الذی اطرق ابواب المدینة شکل عاملاً مهماً اخر للتغیر، واخیراً انعکاسات تلک المتغیرات على المجالات الاجتماعیة والثقافیة ودورها فی عملیة التغیر

22. کاظم السماوی شاعر عربیٌ إنسان, دافع عن المضطهدین فی کل الأوطان لاسیما عن الکورد و کوردستان

بندر علی اکبر شاکه

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 516-540

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.49

پوخته‌

کاڤم السماوی الشاعر العربی الإنسان دراسه‌, یسعى فیه الباحپ الى تقدیم أمپله‌, وصور, ولوحات حیه‌, ... Read More کاڤم السماوی الشاعر العربی الإنسان دراسه‌, یسعى فیه الباحپ الى تقدیم أمپله‌, وصور, ولوحات حیه‌, من الشعرالژی تچمنته دواوینه التی نڤمها ابتدا‌وا, من أربعیناتالقرن العشرین, الى نهایه‌ العقد الأول, من القرن الحادی والعشرین, والتی جمعها فی(الأعمال الشعریه‌ 1950-1993م),وفی دیوانه (کوردستان ورده‌ النار...ورده‌ الحلم),وحیاته الحافله‌ بالمێسی والعژاب والسجن والتشرد بین المنافی والبلدان گوال خمسین عاما–تشهد وتپبت,بوچوح وجلا‌و, إنسانیه‌ هژا الشاعر الژی عاش فی حقبه‌ من الزمن,وفی مکان من الأرچ,لا یسمح لمپل هژه الأفکار أن تعیش, أو تنمو, أو تزدهر,لکن شاعرنا الإنسان تحدى کل الڤروف والعقبات والصعوبات,وحمل إنسانیته معه أینما رحل وژهب وحل, وصاغها شعرا, دفاعا عن کل الأوگان المغتصبه‌ أو المحتله‌, وغنا‌و ونشیدا, لکل الشعوب المچگهده‌ المقهوره‌ المستغله‌ ...وللوصول الى الهدف الژی یسعى الباحپ الى تحقیقه,رأینا أن ندرس الشاعر وشعره من زوایا مختلفه‌, ففی البد‌و نبین الأسباب التی دعا الباحپ الى ێختیار (کاڤم السماوی) موچوعا للدراسه‌,ویجد القارئهژه الاسباب فی (المقدمه‌), پم ینتقل الى الحدیپ عن (الشاعر وحیاته) الحافله‌ بالأحداپ المۆلمه‌ والصعبه‌ بصوره‌ موجزه‌, یلیه الحدیپ عن(إیمانه وێلتزامه بالفکر الإنسانی) الژی ێمن به,بعده یأتی دورموقف الشاعر و(دفاعه عن الأوگان المحتله‌ والمغتصبه‌) بصوره‌ عامه‌, ومن پم (فلسگین وشعبها المشرد) , و(کوردستان وشعبها المقسم) بین الجیران,بصوره‌ خاصه‌

23. لخصائص السکانیه‌ لمحافڤه‌ ایلام للمده‌ 1996 – 2011

عبدالله علی ابراهیم

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 541-561

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.50

پوخته‌

تعد الخصائص السکانیه‌ من حیپ الخصائص الدیموغرافیه‌ من الامور الاساسیه‌ التی شغلت بال رجال الدوله‌ ... Read More تعد الخصائص السکانیه‌ من حیپ الخصائص الدیموغرافیه‌ من الامور الاساسیه‌ التی شغلت بال رجال الدوله‌ والفلاسفه‌ واسترعت انڤارهم منژ أقدم العصور ، وعلیه یلاحڤ بکل جلا‌و ان نواه‌ النڤریات الحدیپه‌ قد وجدت فی کتابات الفلاسفه‌ والمفکرین القدما‌و، فمنژ وقت مبکر أشار أرســـگو وافلاگون الى هژا المجال حینما کتبا عن المدینه‌ القائمه‌ بژاتها والمسیگر على حجمها وژات المجتمع المتوازن . ولما کان الموچوع بهژا الحجم من الاهمیه‌ وفی مختلف الاصعده‌ فان أیه‌ دراسه‌ تتم چمن هژا النوع تعد انجازا فی هژا المجال. جا‌و بحپنا هژا لیلقی الچو‌و على جز‌و مهم من منگقه‌ کرمسیر متمپله‌ بدراسه‌ سکان محافڤه‌ ایلام الکردیه‌ ، والتی یحدها من الشمال محافڤه‌ کرمنشاه ومن الغرب محافڤه‌ لرستان ، أما من الجنوب فتحدها محافڤه‌ خوزستان فالحدود العراقیه‌ شرقا. یبلغ العدد الاجمالی للسکان لعام 2011م حوالی ( 557599 ) نسمه‌ ) مقابل ( 487886 نسمه‌ ) لعام 1996م أی بزیاده‌ ( 57901 نسمه‌ ). ومن خلال البحپ اتچح للباحپ ان منگقه‌ الدراسه‌ تعرچت الى متغیرات سکانیه‌ کبیره‌ وسریعه‌ لم تکن المحافڤه‌ نفسها متهیأه‌ لها، اژ أصبحت من الموچوعات التی لابد من البحپ فیها وبیان اپر تلک المتغیرات على المجالات الاقتصادیه‌ والاجتماعیه‌ والسیاسیه‌ فیها.

24. الموقع الجغرافی لمنگقه‌ الکُرد الفیّلین وأپره على العلاقات العراقیه‌ الإیرانیه‌

خلیل اسماعیل محمد

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 561-574

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.51

پوخته‌

مپل البحوپ والدراسات الخاصه‌ بالعلاقات الإقلیمیه‌ والدولیه‌، أهمیه‌ متمیزه‌، فی ڤل ما شهده العراق ... Read More مپل البحوپ والدراسات الخاصه‌ بالعلاقات الإقلیمیه‌ والدولیه‌، أهمیه‌ متمیزه‌، فی ڤل ما شهده العراق من متغیرات سیاسیه‌ وعسکریه‌ واقتصادیه‌ متتالیه‌، بد‌وً من قیام الدوله‌ العراقیه‌ بعد الحرب العالمیه‌ الأولى، ومروراً بانهیار النڤام الملکی على أپر پوره‌ تموز 1958م، وانتها‌وً بالتغیرات التی اعقبت الاحتلال الأمریکی للعراق سنه‌ 2003م. ولم تکن دول الجوار، ناهیک عن الدول الکبرى، بعیده‌ عن مُجریات أحداپ العراق السیاسیه‌ والاقتصادیه‌ والاجتماعیه‌، بل کانت وفی کپیر من الأحیان، تلعب دوراً أساسیاً فیها، الأمر الژی دفع بالباحپین والأکادیمیین، الاهتمام بها ومتابعتها، بهدف التعرف على انعکاساتها على العلاقات الدولیه‌ والإقلیمیه‌ للبلاد. ویُمکن القول، بأن تفاعلات ترسیم الحدود الشرقیه‌، الأکپر تأپیراً على مجریات الأحداپ السیاسیه‌ فی العراق خلال القرن الماچی، ولاسیما على العلاقات العراقیه‌-الإیرانیه‌، التی شهدت أزمات خگیره‌، على الصعیدین الاقتصادی والسیاسی، تفجرت فی بدایه‌ الپمانینات من القرن المژکور، عن حرب چروس امتدت پمان سنوات، کلفت البلدین الکپیر من الخسائر المادیه‌ والبشریه‌. وتُمپل منگقه‌ (الکُرد الفیّلین) موقعاً ستراتیجیاً، غایه‌ فی الأهمیه‌ من تلک الحدود، لیس فقگ لأنها تقترب فی هژه المنگقه‌ من العاصمه‌ العراقیه‌ (بغداد)، وحسب، بل ولأن إیران تُشرف من على مرتفعاتها على السهول الممتده‌ باتجاه العاصمه‌ المژکوره‌. مما جعل العراق، فی وچعٍ لا یُحسد علیه من الناحیتین العسکریه‌ والأمنیه‌، بحیپ شکلت هژه المنگقه‌ (هاجساً) دائماً للقیادتین السیاسیه‌ والعسکریه‌ فی البلاد. انعکست على مجمل التغیرات التی گرأت على سکان المنگقه‌ من جهه‌، وعلى العلاقات العراقیه‌-الإیرانیه‌، من جهه‌ أخرى. تهدف هژه الدراسه‌، إلى تحلیل أهمیه‌ الموقع الجغرافی لمنگقه‌ الکُرد الفیّلین وما ترتب على ژلک من تأپیر على تگورات الأحداپ السیاسیه‌ فی العراق. ولاسیما على العلاقات العراقیه‌-الإیرانیه‌، وما تمپله من مخاگر على مستقبل االبلاد. وتمپلت الدراسه‌ بمحورین رئیسین هما: تحدید الموقع الجغرافی لمنگقه‌ الدراسه‌، وأپر هژا الموقع على مسار العلاقات العراقیه‌-الإیرانیه‌، وما تمخچ عن ژلک من نتائج، انعکست على الأوچاع الأمنیه‌ فی المنگقه‌

25. الیهود ودورهم فی الحیاة السیاسیة والاقتصادیة والاجتماعیة فی کردستان وخاصة منطقة ( که رمه سیر) فی القرن العشرین

رشا هشام جمیل

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 575-589

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.52

پوخته‌

تأتی أهمیة هذا البحث فی أنه یبین دور الیهود وأثرهم فی الحیاة السیاسیة والاقتصادیة والاجتماعیة فی العراق ... Read More

26. دور المرأءة الکردیة السیاسی فی المجتمع من1970-2003 (خانقین انموذجأ)

فخریه‌ علی امین

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 590-611

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.53

پوخته‌

تشکل المرأه‌ فی جمیع المجتمعات البشریه‌ جز‌وا مهما فی وجود المجتمع وان دراسه‌ وچعها وموچوع مشارکتها ... Read More

27. لتعلیم الجامعی للمرأه‌ فی چو‌و فلسفه‌ اقلیم کوردستان العراق من وجهه‌ نڤر التدریسیین والگلبه‌

سرمد صلاح محیی الدین

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 612-630

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.54

پوخته‌

یهدف البحپ الحالی الى التعرف على وجهات نڤر التدریسیین والگلبه‌ فی التعلیم الجامعی للمرأه‌ فی جامعات ... Read More یهدف البحپ الحالی الى التعرف على وجهات نڤر التدریسیین والگلبه‌ فی التعلیم الجامعی للمرأه‌ فی جامعات اقلیم کردستان العراق ، ولقد اختار الباحپ جامعه‌ کرمیان کعینه‌ قصدیه‌ لمعرفه‌ وجهه‌ نڤر التدریسیین والگلبه‌ فی التعلیم الجامعی للمرأه‌ وقد تکونت عینه‌ البحپ من (60) استاژ جامعی من لقب استاژ واستاژ مساعد ومدرس موزعین على عدد من الکلیات والتی تمپل 20% من التدریسیین الموزعین على کلیات الجامعه‌ ، و (213) گالب وگالبه‌ من گلاب المرحله‌ الرابعه‌ والتی تمپل 20% من گلبه‌ الجامعه‌ بشکل قصدی . اتبع الباحپ المنهج الوصفی کونها ملائمه‌ لگبیعه‌ هژه الدراسه‌ واستخدم الاستبیان کأداه‌ لجمع المعلومات المتکون من (5 ) مجالات وبواقع ( 50 ) فقره‌ ، وتم معالجه‌ البیانات احصائیا معتمدا على النسب المئویه‌ والوسگ الحسابی والانحراف المعیاری ومعامل ارتباگ بیرسون والاختبار التائی لعینه‌ واحده‌ . من خلال اجرا‌وات لبحپ ، توصل الباحپ الى رفچ الفرچیه‌ الصفریه‌ الاولى والقبول بالفرچیه‌ البدیله‌ التی ندل على حماس الشباب فی اهمیه‌ دور المرأه‌ فی الجامعه‌ ، وفیما یخص الفرچیه‌ الصفریه‌ الپانیه‌ کانت داله‌ وهژا یعزز اهتمام الگلاب بالگالبات ونڤرتهم الایجابیه‌ على قبولهم فی الوسگ الجامعی والتنافس الشریف للحصول على العلم والمعرفه‌

28. التفکیر الخرافی وعلاقته بالصحه‌ النفسیه‌ لدى گلبه‌ معهد الفنون الجمیله‌ فی قچا‌و خانقین

هند احمد سلیمان

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 631-654

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.55

پوخته‌

أن الأفکار الخرافیه‌ التی یحملها الفرد تملی على الفرد ان یعمد إلى سلوک خرافی لحل المشکلات التی تعترچه ... Read More أن الأفکار الخرافیه‌ التی یحملها الفرد تملی على الفرد ان یعمد إلى سلوک خرافی لحل المشکلات التی تعترچه فی حیاته مما یحدو به إلى الابتعاد عن الواقعیه‌ والعقلانیه‌ خلافا لمتگلبات المعرفه‌ الراهنه‌ التی تقتچی نمگا علمیا من التفکیر. و الصحه‌ النفسیه‌ تمکن الإنسان من مواجهه‌ مشکلات الحیاه‌، وهژا ما یدل علیه التگور التکنولوجی المتسارع والمدنیه‌ الحدیپه‌ یهدف البحپ الحالی التعرف على الأتی :- 1- مستوى التفکیر الخرافی لدى گلبه‌ معهد الفنون الجمیله‌ فی قچا‌و خانقین . 2- معرفه‌ الفروق فی التفکیر الخرافی تبعا للنوع (ژکور - اناپ) لدى گلبه‌ معهد الفنون الجمیله‌ . 3- مستوى الصحه‌ النفسیه‌ لدى گلبه‌ معهد الفنون الجمیله‌ فی قچا‌و خانقین . 4- معرفه‌ الفروق فی الصحه‌ النفسیه‌ تبعا للنوع (ژکور – اناپ) لدى گلبه‌ معهد الفنون الجمیله‌ . 5- معرفه‌ العلاقه‌ مابین التفکیر الخرافی والصحه‌ النفسیه‌ لدى گلبه‌ معهد الفنون الجمیله‌ . یتحدد البحپ الحالی بگلبه‌ معهد الفنون الجمیله‌ فی قچا‌و خانقین ومن کلا الجنسین ,(ژکور – إناپ) للعام الدراسی 2016 -2017 م .وعینه‌ البحپ الحالی بلغت(100) گالب وگالبه‌ وعند تحلیل البیانات احصائیا باستخدام الاختبارالتائی لعینه‌ واحده‌ والاختبار التائی لعینتین مستقلتین اڤهرت النتائج بان عینه‌ البحپ لیس لدیها تفکیر خرافی ولدیها صحه‌ نفسیه‌ جیده‌ ولاتوجد فروق فردیه‌ فی المتغیر تبعا للنوع.

29. شعر حامد شنون قرا‌وه‌ موچوعیه‌

حامد صالح جاسم

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 655-674

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.56

پوخته‌

حامد ولی شنون من الشعرا‌و العراقیین یکتب الشعر الحدیپ والمعاصر بأنواعه :"الشعر العمودی ، الشعر الحر ... Read More

30. شعریة المکان فی قصص صلاح زنکنه

خالد جعفر مبارک؛ عبد الکریم جعفر الکشفی

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 680-693

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.57

پوخته‌

تعود استراتیجیة المکان واهمیته فی فضاء الکتابة الادبیة عموماً ، والکتابة خصوصاً ، الى کونه یضمن التماسک ... Read More تعود استراتیجیة المکان واهمیته فی فضاء الکتابة الادبیة عموماً ، والکتابة خصوصاً ، الى کونه یضمن التماسک البنیوی للنص الروائی ، من حیث جملة العلائق النصیة التی ینسجها مع قوى النص (زمن الشخصیة ، رؤیة ...) فلا یمکن ادراک الزمن الا من خلال المکان وحرکته ، وفقاً للارتباط الجدلی بینهما ، فکل منهما یفترض الاخر ویتحدد به، وکذلک نفترض بنیة النص الروائی فضاءات مکانیة تخترقها الشخصیة الروائیة ویخترقها الفضاء ذاته ، ویصوغها وفقاً لقوانینه وطقوسه، ولیس بجدید القول :ان الوصف لکونه الیة التشکیل النص الروائی ، یجد فی المکان مایمجد حضوره ، وتوغله فی خرائط الاشیاء وتفاصیلها ،کما ان علاقة بالمکان تتفجر عن رؤى موضوعیة وذاتیه فی تشکیله وبنیته ، أما على مستوى الثیمات النص ،فإن المکان غدا فی النصوص (الروایة الجدیدة ) یجتاز على بطولة النص ، واضحى اقوى تحدد طبیعة وإتجاه النص الروائی ، اذ ان الخطاب التقلیدی بدأ یشیر الى نصوص مکانیة وغیر مکانیة فی الادب المعاصر ومن ناحیة اخرى ،ونظراً لکثافة حضوره فی النص ،فقد اصبح المکان مفتاحاً من مفاتیح استراتیجیة القراءة بالنسبة للخطاب النقدی ، ومنطقة رخوة یلج منها القارئ الى تضاریس النص الروائی بقصد تفکیکه واستنطاقه والقبض على جمالیات النص المختلفة ،ویأخذ المکان هیئات مختلفة عند کل قاص ، فمنهم من یختار مکانه بعنایة فائقة ، لیکون المفتاح الذی یعرف من خلاله أبطال القصة واسرارهم وممیزاتهم ، فضلا عن تنوعه بین مکاناً عامیاً او شعبیاً یحمل تاریخه الخاص ، ویرتفع مع معاناة بطل القصة ، ومنهم من تکون أمکنته عادیة تلائم اجواء المدینة ، واحداث القصة التی تدور فیها ، ولکنها لا تخلوا من القصدیة فی الاختیار لکی تلائم اجواء القصة التی یروم سردها وهذا ما نجده یتردد کثیراً فی قصص صلاح زنکنه ، هذا الادیب الدیالی الذی ولد فی مدینة جلولاء 1959 والذی شغل عدة مناصب ادبیة ،کان اولها منصب شغله منصب رئیس منتدى الأدباء الشباب اخر منصب شغلة رئیس اتحاد ادباء وکتاب دیالى عام 2..16 ،لکنه ما لبث ان لازم المدینة لسنوات عدة ، ترکت بصماتها على اغلب قصصه . لهذه الاسباب جمیعاً اتجهت الدراسة الحالیة الى اختیار شعریة المکان کمضوع لانشغالها ، عبر اختباره فی نصوص الروائی صلاح زنکنه ، والمعرفة الجمالیة بکیفیة تبنینه فی هذه النصوص لما تمتع به من موقع اثیر فی خریطة الادب العربی المعاصر ، وترسیخها لخطاب الروایة الجدیدة وکذلک لما تشکله هذه النصوص من مغامرة کتابیة جریئة فی اعادة صیاغة الذات الواقع تبعاً لحساسیة جدیدة فی الرؤیة الروائیة ،وصلاح قاص مشاکس وتدور قصصه حول الصراع مع السلطة ، وموضوعات اخرى یشترک فیها الحب و الساسیة وأحیانا الحب منقوعا بالساسیة. والمکان عنده صورة موحیة وخاطفه ومتزنة تعبر عن فترة الحصار والقمع التی عاشها شعبنا. وللوقوف على شعریة المکان فی قصصه ، قسمنا بحثنا الى اربعة محاور تناولنا فی الأول : شعریة جغرافیة المکان ، وفی الثانی شعریة وصف المکان ، وفی الثالث ، شعریة ترکیب المکان ، وفی الرابع شعریة رؤیة المکان.

31. أحمد الحَمْد المندلاوی شاعراً

أمجد محمد شکر

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 694-718

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.58

پوخته‌

حمد الحَمْد المندلاوی شاعرٌ کردیُّ الأصل ، ولد فی مدینة مندلی وترعرعَ فیها ، ویعدّ - الآن - من أعلام ... Read More

32. سیمیائیه‌ النص الموازی قرا‌وه‌ فی روایه‌ " زقنموت " لتحسین کَرمیانی

حسین عمران محمد

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 719-733

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.59

پوخته‌

نّ بحپی الموسوم بـ " سیمیائیه‌ النص الموازی قرا‌وه‌ فی روایه‌ " زقنموت " یسعى إلى مقاربه‌ الروایه‌ ... Read More

33. قراءة فی روایة ( قفل قلبی ) لـــ( تحسین کرمیانی)

خلیل شیرزاد علی

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 734-747

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.60

پوخته‌

قد لا یشتگّ الباحپ أو یعدوالحقیقه‌ بکپیر إژا ما أقرّ بأنّ پمه‌ قفزه‌ کبیره‌ قد حصلت فی الفکر الإنسانی ... Read More قد لا یشتگّ الباحپ أو یعدوالحقیقه‌ بکپیر إژا ما أقرّ بأنّ پمه‌ قفزه‌ کبیره‌ قد حصلت فی الفکر الإنسانی عموماً والفکر النقدی خصوصاً، مع التگورات التی شهدها القرن العشرین فـــــــــی المناهج النقدیّه‌ ؛ والتی تمخچّت عن تنوّع تلک المناهج وتعدّدها لإغنا‌و النڤریه‌ النقدیه‌ بقصدالإهتدا‌و الى مسارب جدیده‌ لدراسه‌ الإبداع الأدبی والفنّی. ولم یعد من المستغرب اڵان ما ژهب إلیه (رینیه ویلیک) من ۆسْم القرن العشرین بأنّه یستحقّ صفه‌ ( عصر النقد) دون ریب؛ لما شهده من پوره‌ عارمه‌ فی المناهج.فلقد أهدت إلینا المنڤومه‌ الفکریه‌ والنقدیه‌ الحدیپه‌ چمن مدوّنتها النقدیه‌ مفهوم( التّناص) لیحتلّ مرکزاً بۆریاً فی تلک المدوّنه‌ ولیمپّل قگب الرّحى فی الفکر النقدی الحدیپ. تگمح هژه المداخله‌ النّقدیه‌ المتواچعه‌ چمناً إلى متابعه‌ نشو‌و المصگلح فی حاچنته الأم بما یحقّق غرچنا الأساس فی بیان ( التّناص الإگاری) لیشکّڵ اچافه‌ معرفیّه‌ جدیده‌ إلى أنماگ وأشکال التناص الأخرى فی بنیه‌ النص الروائی،وکشف أبعاده الرۆیویه‌ والفکریه‌ ؛من خلال قـــــرا‌وه‌ خاصّه‌ لروایه‌ ( قفل قلبی) للمبدع ( تحسین کرمیانی) ، بعیداً عن التّخوف الژی قد یبدیه البعچ من موجه‌ المناهج النقدیه‌ الحدیپه‌ ؛ لإرتباگها بێلیات معاێنه‌ مباینه‌ لما ألفهُ السیاق الپقافی منژ قرون عدیده‌، ولا سیّما أنّ هژا النقد الحدیپ بدأ مسیرته فی مغایره‌ ما کان سائداً من المناهج النقدیه‌ السیاقیّه‌، وبدأ سعیه الحپیپ لبنا‌و منڤومه‌ فکریه‌ ونقدیّه‌ حدیپه‌ تفید من المعارف المجاوره‌ وصولاً لتقریب النقد من العلمِ .

34. البشنوی الکردی (ت456هـ) ــ حیاته وما تبقى من شعره ــ

عبد الإله عبد الوهاب هادی العرداوی؛ حیدر هادی سلمان الأسدی

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 748-764

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.61

پوخته‌

الحمد لله رب العالمین والصلاة والسلام على خاتم الأنبیاء والمرسلین محمد الأمین صلى الله علیه وآله وسلم ... Read More الحمد لله رب العالمین والصلاة والسلام على خاتم الأنبیاء والمرسلین محمد الأمین صلى الله علیه وآله وسلم والهداة المیامین من آله الطیبین الطاهرین علیهم السلام ، وبعد : فإن عمل التحقیق فیه کثیر من الجهد والمشقة ، ولکن ثمرة هذا الجهد تنضج بإخراج النص المحقق صحیحاً کما وضعه مؤلفه ، لیفید به فی احیاء تراث السلف ، ولیکون بین أیدی الدارسین ینتفعون به ویفیدون وإن ارتبط ذلک المخطوط بمدونة شعریة تنتمی إلى عصر أدبی/العصر العباسی ارتقت فیه القریحة الشعریة بسبب تنوع المرجعیات الثقافیة /الفنیة للشعراء والتمظهر الأبرز للمذاهب الدینیة والمسائل العقدیة کانت له الحظوة والتقدیم لإحیائه ، والانتفاع به لیکون دیواناً محققاً مضافاً إلى الدواوین الشعریة العباسیة التی تزخر بها المکتبة العربیة . والبشنوی الکردی من الشعراء الذین لم ینالوا حقهم من التحقیق والدراسة ، فهو من الشعراء الذین تمیزوا بجودة قریحتهم ،وقدرتهم الفائقة على حسن السبک وإصابة المعنى، فضلاً عن أنّه من الشعراء المجاهرین بحب آل البیت علیهم السلام . وأمام هذه الإشراقات المعرفیة کان لنا السبق فی جمع شعره وتحقیقه ،فکان أن وسم هذا البحث بـ ( البشنوی الکردی ــــ حیاته وما تبقى من شعره ـــــ ) . لقد کان هدف البحث أولاً : هو جمع شعر البشنوی الکردی وتحقیقه تحقیقاً علمیاً ، وبذلک انتظم البحث على ثلاثة فصول، الفصل الأول الذی تضمن الحدیث عن ترجمة البشنوی الکردی وفیه عدة فقرات منها: البشنویة ونسبه وولادته وصفته وأخباره... . والفصل الثانی تناول منهج التحقیق ، والفصل الثالث کان الکلام فیه عن النص المحقق . ثم جاءت الخاتمة التی کانت خلاصة لأهم النتائج خلال مسیرة البحث ، وأخیراً ثبت المصادر والمراجع . وختاما : هذا ما وفقنا الله الیه من لمِّ شتات حیاة البشنوی الکردی وجمع شعره، فان أصبنا فهو منّة من منن الله علینا ، وان أخطأنا فحسبنا الضعف والهوان ، وآخر دعوانا ان الحمد لله رب العالمین والعاقبة للمتقین

35. قراءة أسلوبیة فی دیوان إخوة یوسف للشاعرة آمال الزهاوی

لطیف یونس حمادی الطائی؛ أحمد علی إبراهیم الفلاحی

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 765-783

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.62

پوخته‌

فی المستوى الدلالی تطرقت الدراسة إِلى تقنات بارزة فی الدیوان، وهی تناص العنوان بوصفه العتبة ... Read More

36. ( منهج البندنیجی فی معجمه التقفیة نظرة موضوعیة )

فائزة محمد علی

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 783-801

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.63

پوخته‌

النص یطلعنا کتاب التقفیة لمؤلفه ( ابو بشیر یمان بن الیمان البندنیجی المتوفی / 284 هجریة ) بوصفه اول المعاجم ... Read More

37. Evaluation of Water Quality and Performance for a Water Treatment Plant: Khanaqin City as a Case Study

Hayder Mohammed Issa

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 802-821

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.64

پوخته‌

Treatment or purification of water is considered as a critical challenge especially indeveloping countries since this treatment is an essential facility to conserve thepublic health ... Read More

38. Towards a Better Kurdish Language

Ibrahim A Murad

خول 3، Khanaqine Conference ، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 822-839

http://dx.doi.org/10.24271/garmian.65

پوخته‌

Language is the identity of the nations and one of the most significant elements in its continuityand survival. For this reason, it is taken for the greatest interest by every nation ... Read More

ئه‌و توێژینه‌وانه‌ی ئاماده‌ن بۆ بڵاوكردنه‌وه‌

ژماره‌ی ئێستا

خول 7 (2020)

خول 6 (2019)

خول 5 (2018)

خول 4 (2017)

خول 3 (2017)

خول و ژماره‌: خول 3، Khanaqine Conference، به‌هار 2017، لاپه‌ڕه‌ 1-839

1. شیکردنه‌وه‌ى جیۆمۆرفۆلۆجی بۆ ئاوزێڵه‌کانى ئاویى (ئاوزێڵی دۆڵی کانى ماسی به‌نمونه‌ )

پوخته‌

2. توانسته‌ جوگرافیه‌کانى په‌ره‌پێدانى پرۆسه‌ى به‌خیۆکردنى هه‌نگ له‌ قه‌زاى خانه‌قین

پوخته‌

3. کاریگه‌ریى ڕێگاوبانى ئۆتۆمبیل له‌سه‌ر ڕووداوه‌کانى هاتووچۆ له‌ ئیداره‌ى گه‌رمیاندا (توێژینه‌وه‌یه‌ک له‌ جوگرافیاى گواستنه‌وه‌)

پوخته‌

4. شرۆڤه‌ی جوگرافیایی- مێژوویی هێڵی ڕۆشنبیری ناوچه‌ی گه‌رمه‌سێر له‌ سه‌رده‌می عه‌باسیه‌کاندا

پوخته‌

5. تایبه‌تمه‌ندییه‌ سروشتییه‌کانى جوگرافیاى گه‌رمیان

پوخته‌

6. گرنگی مێژوویی شاری حۆلوان لە سەردەمی پێش ئیسلام

پوخته‌

7. جیاوکى دارسى و هه‌ڵکۆڵین له‌ چیا سورخ یه‌که‌مین چاڵه‌ نه‌وتییه‌کانى ڕۆژهه‌ڵاتى ناوڕاست

پوخته‌

8. خانه‌قین و ده‌وروبه‌رى له‌سه‌رچاوه‌کانى مه‌عریفه‌ى شارستانیه‌تى ئیسلامیدا

پوخته‌

9. شوێنی ستراتیجی په‌روێز خان و هه‌ڵسه‌نگاندنی په‌یوه‌ندنی نێوان ناوچه‌ سنووریه‌کان له‌ ساڵانی ٢٠٠٦-٢٠١٦ به‌ به‌کارهێنانی مۆدێلی SWOT

پوخته‌

10. ده‌وڵه‌تى کوردستان له‌ ڕابردوو و ئێستادا ( کێشه‌ى ویلایه‌تى موسڵ وه‌ک به‌ربه‌ست )

پوخته‌

11. کێشه‌ په‌روه‌رده‌ییه‌کانى خوێندنى کوردى له‌ ناوچه‌ کوردستانیه‌کانى ده‌ره‌وه‌ى ئیداره‌ى هه‌رێم

پوخته‌

12. که‌رکوک و گه‌رمه‌سێر جێ ململانێ نێوان حکومه‌تى ناوه‌ندو بزا فى کورد

پوخته‌

13. جۆگرافیای مێژوویی شاری حلوان

پوخته‌

14. سه‌ربازییه‌کانى ده‌وڵه‌تى عوسمانى و ڕووسیاو به‌ریتانیاى گه‌وره‌دا 1914- 1920

پوخته‌

15. گرنگی پێگه‌ى سیاسی و ستراتیژی خانقین بۆ هه‌رێمی کوردستان

پوخته‌

16. ڕۆڵى زانکۆ له‌ په‌ره‌پێدانى به‌هاى هاوڵاتیبوون لاى خوێندکارانى زانکۆ

پوخته‌

17. گرینگی بنزاره‌کانی که‌ڵهوری له‌ ناسینی ڕۆنان و په‌روه‌رده‌کردنی زاری پێوه‌ری کوردیدا

پوخته‌

18. مـۆرفـێمه‌ هاوبێژو فره‌واتاکان له‌ زمانى کوردیدا (شێوازى ئاخاوتنى گه‌رمیان وه‌ک نمونه‌)

پوخته‌

19. نوێگه‌ری له‌ شیعری پیره‌مێرددا

پوخته‌

20. دیالۆگ له‌ ڕۆمانى (ئه‌ڵوه‌ن)ى ئه‌حلام مه‌نسووردا

پوخته‌

21. ( أثر النمو السکانی فی تغیر مورفولوجیة مدینة خانقین)

پوخته‌

22. کاظم السماوی شاعر عربیٌ إنسان, دافع عن المضطهدین فی کل الأوطان لاسیما عن الکورد و کوردستان

پوخته‌

23. لخصائص السکانیه‌ لمحافڤه‌ ایلام للمده‌ 1996 – 2011

پوخته‌

24. الموقع الجغرافی لمنگقه‌ الکُرد الفیّلین وأپره على العلاقات العراقیه‌ الإیرانیه‌

پوخته‌

25. الیهود ودورهم فی الحیاة السیاسیة والاقتصادیة والاجتماعیة فی کردستان وخاصة منطقة ( که رمه سیر) فی القرن العشرین

پوخته‌

26. دور المرأءة الکردیة السیاسی فی المجتمع من1970-2003 (خانقین انموذجأ)

پوخته‌

27. لتعلیم الجامعی للمرأه‌ فی چو‌و فلسفه‌ اقلیم کوردستان العراق من وجهه‌ نڤر التدریسیین والگلبه‌

پوخته‌

28. التفکیر الخرافی وعلاقته بالصحه‌ النفسیه‌ لدى گلبه‌ معهد الفنون الجمیله‌ فی قچا‌و خانقین

پوخته‌

29. شعر حامد شنون قرا‌وه‌ موچوعیه‌

پوخته‌

30. شعریة المکان فی قصص صلاح زنکنه

پوخته‌

31. أحمد الحَمْد المندلاوی شاعراً

پوخته‌

32. سیمیائیه‌ النص الموازی قرا‌وه‌ فی روایه‌ " زقنموت " لتحسین کَرمیانی

پوخته‌

33. قراءة فی روایة ( قفل قلبی ) لـــ( تحسین کرمیانی)

پوخته‌

34. البشنوی الکردی (ت456هـ) ــ حیاته وما تبقى من شعره ــ

پوخته‌

35. قراءة أسلوبیة فی دیوان إخوة یوسف للشاعرة آمال الزهاوی

پوخته‌

36. ( منهج البندنیجی فی معجمه التقفیة نظرة موضوعیة )

پوخته‌