جۆری توێژینه‌وه : Original Article
نوسه‌ران
1 College of Basic Education, University of Raparin
2 College of Language, University of Sulaimani
پوخته
کارە ئەسپێکتییەکان، یا جەختکردنەوەی باری سەرنج لە بارودۆخی دەربڕراو، یاخود بنیاتی کاتی پێکهاتەی بارودۆخ بابەتێکی ڕێزمانییە، و هەر زمانە بە پێی تایبەتیی زمانەکەی نیشانیدەدات، ئەم توێژینەوەیەش هەوڵێکە بۆ باسکردن لەو کارانەی، کە وەک کارە ئەسپێکتییەکان لە زمانی کوردیدا دەناسرێن، ئەگەرچى کوردی زمانێکی تێنسییە وەک لەوەی ئەسپێکتی بێت، لەوەشدا لە ئینگلیزی دەکات، بە پێچەوانەی ڕوسییەوە، کە تا ڕادەیەکی زۆر ئەسپێکتییە، بەڵام ئەمە واتای ئەوە نادات، کە کوردی ئەسپێکتی نییە، بەڵکو ئەوە ڕاستییەکە و بڕاوەتەوە، بۆ ئەم ئامانجەش ژمارەیەک لە فۆڕمی تێنسی دیاریکراو دەخەینەپێش چاو، کە ڕاستەوخۆ جەخت لە سەرەتا، ناوەڕاست و کۆتایی بارودۆخەکان دەکەنەوە، هۆی هەڵبژاردنی ئەم بابەتەش ئەوەیە، لە ئەمڕۆدا زمانەکان شیدەکرێنەوە و پەسندەکرێن، تا هەموو ئاست و پێکهاتەکانیان بخرێتەڕوو، بەڵام شیکردنەوە و پەسنکردنی کارە ئەسپێکتییەکانی زمانی کوردی لە توێژینەوەیەکی سەربەخۆدا لەبەردەستدا نییە.لەم توێژینەوەیەدا سوود لە ڕێبازی شیکەرەوەی پەسنکەرانە وەرگیراوە، و سروشتی کارەکە ئەوەی خواستووە جگە لە پێشەکی، کە سەرەتایەکە بۆ چوونە نێو باسەکەوە، بە پێی پلانێک دابەشى دوو بەش بکرێت: بەشى یەکەم لە سێ تەوەرە پێکهاتووە، که تێیدا دەروازەیەک بۆ ئەسپێکت و پێکهاتەی ئەسپێکت و گریمانەی پێشکات خراوەتەڕوو. بەشى دووەمیش بۆ (کارە ئەسپێکتییەکان لە زمانی کوردیدا) تەرخانکراوە، وسێ تەوەرە لەخۆدەگرێت، لەگەڵ خستنەڕووی گرنگترین ئەنجامەکان و، ڕیزکردنی سەرچاوە بەکارهاتووەکان بە دوای یەکدا..
وشه بنچینه‌ییه‌كان
- Anderson, J. (1971). The Grammar of Case: Towards alocalistic theory. Cambridge University press.
- Bache, C. (1982). Aspect and Akctionsart: Towards a SWmantic Distinction. Hornal of Linguistic 18, 57-72.
- Bache, C. (1997). Thre Study of Aspect, Tense, and action. Peter Lang.
- Bolinger D. (1977). More on the Present Tense in English: in Language
- chomsky, N. (1965). Aspects of the Theory of Syntax. Cambridge, Mass: The Mit
Press. - Comrie, B. (1976). Aspect An Introduction to the Study of Verbal Aspect and Related Problem. Cambridge. Combridge Univesity Press.
- Dahil, O. (1985). Tense and Aspect System. Oxfoerd and New Yor, Blackwell.
- Farahani, Ali Akbar K. (1990). A Syntactic And Semantic Study of The Tense And Aspect
System of Modern Persian. The University of Leeds, The Department of Linguistics and Phonetics. - Forsyth. J (1970). A Grammar of Aspect: Usage and Meaning in the Russian verb. Cambridge University Press, pp. xiii, 386.
- Fowler, R. (1966) (ed.), Essays on Style and Language. London: Routledge & Kegan Paul, pp. ix + 188.
- Freed, A. F. (1979) The Semantics of English Aspectual Complementation. D. Rediel publishing Company, London : England.
- Herman, W. (1976). The expression of future time in contemporary British English.
Amsterdam: North-Holland. - Holt, J. (1943). Etudes d 'aspect, Universite d' Aarhus. Acta Jutlandia 15. Holvoet A. pp. 1 – 9.
- Huffman, A. (1989b). Teaching the English Tenese. CUWPl, 10, 1 – 65.
- Keenan, Edward L. (1971). Studies in Linguistic Semantics. Holt, Rinehart and Winston. Unicersity of Pennsylvania.
- Kiparsky, p. & Carol kiparsky (1971). "Fact" in D. D. Steinberg and Leon A. Jakobovits (ed.) Semantics, Cambridge University press.
- Lakoff, G. (1970a). on Generative Semantics Things. University of Chicago
- Lyons, J. (1977). Semantics I-II. London, Cambridge & New Yourk: Cambridge Univesity Press.
- Newmeyer Frederick J. (1975). English Aspectual verbs. University of Washington.
- Perlmutter David M. (1966). The Tow Verbs Begin. Waltham, Massachusetts
- Porzig, W. (1927). Zur Aktionsart indogermanischer prasensbildungen in indogermanische Forschungen. 45s. 152 ff.
- Rosenbaum, P. S. & Jacobs, R. A. (1968) English Trasformtional Grammar. Waltham: Mass, Blaisdell Pub. Co., pp. X+ 294.
- Ross, John R. (1969). Auxiliaries as main verbs. In W. Todd (Ed.), Studies in philosophical linguistics (Series 1). Evanston, IL: Great Expectations Press.
- Ruhl, C. (1968). A study in Lingustic Semantics. State university of New Yourk press, Albany.
- Smith, C. S. (1983). A theory of Aspectual choice. Linguistic Society of America. Vol.
59, NO. S. pp. 479 – 501. - Swan, M. (1980). Practical English usage. Oxford University Press, Oxford.
- Tobin Y. (1993). Aspect in the English Verb. Process and Rusult
- Wierzbicka, A (1988). The Semantics of Grammar. John Benjamins Company, Amesterdam/ Philadelphia.
- Windfuhr, G. L. (1979). Persian Grammar – History and State of its study. Mouton Publishers, the Hague. Paris. New Yourk.
)