جۆری توێژینه‌وه‌ : Original Article

نوسه‌ر

Department of Kurdish Language , College of Language and Humanities, University of Garmian, Kurdistan, Iraq

پوخته‌


ئةم تویَذینةوة یةکةم هةنطاوی ئةکادیمییة بؤ لیَکؤلَینةوة لة سةرةتاى سةرهةلَدان و دةستثیَکی دیاردةى (عیَراقضیَتى) و رِةنطدانةوةى لة ثةخشانى رِؤذنامةنووسیی کوردیدا ثاش جةنطى یةکةمى جیهانى و بةراییةکانى دروستبوونى دةولَةتى عیَراقى ثادشایةتى تا جارِدانى برِیارى کؤمةلَةى طةلان و بةستنةوةى ویلایةتى موسلَ بة دةولَةتى عیَراقةوة. تویَذینةوةکة سةرجةم رِؤذنامةنووسیی کوردیی نیَوان سالاَنى (1918-1925ز) لة ناوضةى بةغدا و سلیَمانى دةطریَتةوة و تیشک دةخاتة سةر ضوار ذانرى سةرةکى: وتار ، وتاربیَذى ، ذیاننامة ، بةیاننامة.

وشه‌ بنچینه‌ییه‌كان

ا- کتیَب بة زمانى کوردى:
1-       ئارشاک ثؤلاَدیان, کورد لة سةرضاوة عةرةبییةکاندا, وةرطیَرِان: ئازاد عوبیَد سالَح, ضاثخانةى سةلاَحةدین, هةولیَر, 2000.
2-       د.ئیسماعیل ئیبراهیم سةعید, ئةدةبى رِؤذنامةنوسیی کوردیی بةغدا 1970-1974قؤناغیَکى نوىَ, ضاثخانةى ئیلاف, بةغدا, 2005.
3-       دیل کارنطى, هونةرى وتاربیَذى, وةرطیَرِان:حسیَن نةجمةدین, ضاثى دووةم, خانةى ضاث و بلاَوکردنةوةى ضوارضرا, سلیَمانى, 2006.
4-       رِیَبوار سیوةیلی, قةفةسی ئاسنین, یان بؤ ببمةوة بة عیَراقى؟!, ضاثخانةى رِةنج, سلیَمانى, 2003.
5-       عةبدوللاَ زةنطةنة, ذیانةوة و شویَنى لة رِؤذنامةنووسیی کوردیدا 1924-1926, ثیَشةکى و ثیَداضوونةوةى د.کةمال مةزهةر ئةحمةد, ضاثخانةى وةزارةتى ثةروةردة, هةولیَر, 2001.
6-       فاروق علی عمر, رِؤذنامةطةریی کوردی لة عیَراقدا-بةراییةکان 1914-1939, ورطیَرِان:تاریق کاریَزى, ضاثى یةکةم, ضاثخانةى وةزارةتى ثةروةردة, هةولیَر, 2001.
7-       د.کامل حةسةن عةزیز بةسیر, ویَذةى کوردى و رِةخنةسازى, ضاثخانةى (دار الجاحظ), بةغداد, 1990.
8-       د.کةمال مةزهةر ئةحمةد, (تیَطةیشتنی رِاستى) و شویَنى لة رِؤذنامةنووسیی کوردیدا, ضاثخانةى کؤرِى زانیارى کورد, بةغداد, 1978.
9-       محةمةد فاتیح, حزب و رِیَکخراوة سیاسیة عیَراقییةکان 1910-2010, ئةکادیمیاى هؤشیارى و ثیَطةیاندنى کادیران, سلیَمانى, 2012.
10-   هةظالَ ئةبو بةکر حسةین, ضةشنة ئةدةبى و رِؤذنامةنووسییةکان و رِةطدانةوةیان لة (ذیان و ذین)دا, ضاثخانةى شظان, سلیَمانى, 2007.
11-   د.هیمداد حوسیَن, رِؤذنامةوانى و ئةدةبیاتى نویَى کوردى, ضاثخانةى شظان, سلیَمانى, 2008.
12-   نةوشیروان مستةفا ئةمین و سدیق سالَح (لیَکؤلَینةوة), طؤظارى دیارى کوردستان 1925-1926, ئامادةکردن:رِةفیق سالَح, دةزطاى ضاث و ثةخشی سةردةم, سلیَمانى, 2001.
 
ب- کتیَب بة زمانى عةرةبى :
13-   لفریق من شبان الکرد, الاکراد و العرب, مطبعة النجاح, بغداد, 1937.
14-   محسن طاهر قادر البرزنجی, حرکة الشیخ محمود الحفید فی المصادر العراقیة 1914-1932, مطابع دار الشؤون الثقافیة العامة, بغداد, 2015.
15-   المسعودی, التنبیه والاشراف, بدون اسم المطبعة, بیروت, 1981.
16-   هادی طعمه,الاحتلال البریطانی و الصحافة العراقیة 1914-1921, دار الحریة للطباعة, بغداد, 1984.
       ج- رِؤذنامة کوردییةکان :
17-   ئومیَدى ئیستیقلال ذمارة : 3 / 13 / 23.
18-   بانطى کوردستان ذمارة : 14 خولى دووةم - سلیَمانى / 14-1 خولى سیَیةم- بةغدا
19-   ثیَشکةوتن ذمارة : 34 / 35 / 54 / 55 / 89 / 90 / 91 / 114 / 115 / 116.
20-   تیَطةیشتنى رِاستى ذمارة : 1 / 13 / 31 / 44.
21-   رِؤذى کوردستان ذمارة : 1 / 2 / 3 .
22-   ذیانةوة ذمارة : 15 / 16 / 17 / 18 / 19 / 20 / 54.
23-   ذیان ذمارة  288.
        د- طؤظارة کوردییةکان :
24-   دیارى کوردستان ذمارة : 1 / 3 / 6.