جۆری توێژینه‌وه : Original Article
نوسه‌ر
Dukan Technical Institute, Sulaimani Polytechnic University, Sulaymaniyah, Kurdistan Region, Iraq
پوخته
ڕووداوه‌کانى نێو گۆڕه‌پانى سیاسى کوردستان له‌کۆتایى هه‌شتاکان وسه‌ره‌تایى نه‌وه‌ده‌کان کاریگه‌رى زۆرى هه‌بوو بۆسه‌ر په‌یوه‌ندى نێوان پارته‌سیاسیه‌کان ،وهه‌روه‌ها ڕه‌نگدانه‌وه‌ى هه‌بوو به‌سه‌ر کۆى کایه‌ى سیاسى باشورى کوردستان ،یه‌کێک له‌وکایانه‌ى په‌یوه‌ندى نێوان پارته‌سیاسیه‌کان بوو،هه‌رکاتێک په‌یوه‌ندى نێوان پارته سیاسیه‌کان باش بوبێت کاریگه‌رى هه‌بووه له‌سه‌ر بارودۆخى کوردستان ،ئه‌م په‌یوه‌ندیانه‌ش به‌گوێره‌ى ده‌سه‌ڵات وتواناوهێزى لایه‌نه‌کان وگۆڕانى بارودۆخى سیاسى کوردستان گۆڕانى به‌خۆوه بینیوه،هه‌ندێک جار باش وهه‌ندێک جاریش خراپ بووه‌وته‌نانه‌ت شه‌ڕى نێوخۆیى و براکوژى لێکه‌وتۆته‌وه،یه‌کێک له‌وبوارى په‌یوه‌ندیانه بریتیه له‌په‌یوه‌ندیه‌کانى نێوان یه‌کێتى نیشتمانى کوردستان وبزوتنه‌وه‌ى ئیسلامى کوردستان له‌نێوان ساڵانى 1987بۆ1999،وه‌ک دوو پارتى سیاسى چه‌کداروکاریگه‌رى سه‌ر گۆڕه‌پانى سیاسى و ئایدۆلۆجى جیاواز له‌م قۆناغه‌دا.
وشه بنچینه‌ییه‌كان
1-ئارام قادروئیدریس سیوه‌یلى :به‌ڵگه‌نامه‌کان ده‌دوێن ،بزوتنه‌وه‌ى ئیسلامى له‌کورستان/عێراق،به‌رگى یه‌که‌م ،چاپى یه‌که‌م،سلێمانى ،2013.
2-ده‌قى ڕێککه‌وتنى نیوان یه‌کێتى وبزوتنه‌وه له‌ساڵى 1997.
3-ئه‌نجومه‌نى نیشتمانى کوردستانى عێراق ،پڕۆتۆکۆله‌کان 1993،چاپخانه‌ى وه‌زاره‌تى په‌روه‌رده،هه‌ولێر،1997.
4-سه‌لیم نادر،بزوتنه‌وه‌ى ئیسلامى وهه‌ڵگیرسانى شه‌ڕى ناوخۆتاکۆتاى ساڵى 1993،به‌ڵگه‌نامه‌وساغ کردنه‌وه‌ى ،سلێمانى ،2004.
-منظمه العفو الدولی ،نقض العهود واهدار حقوق الانسان فی کردستان العراق.
دووه‌م :کتێب وبڵاوکراوه‌و یادداشت
یه‌که‌م :به‌زمانى کوردى
1-حبیب محمد کریم،تأریخ الحزب الدیموقراطی الکردستانی-العراق (فی محطات رئیسیه)1946-1993،مطبعةخبات ،دهوک ،1998.
2-صلاخ الخرسان ،التیارات السیاسیة فی کردستان العراق (1946-2001)،ط1،مؤسسةالبلاغ للطباعةوالنشر والتوزیع ،بیروت ،لبنان ،2001.
3-فاضل الزهاوی ،حرب الخلیج وانتفاضةکردستان العراق ،السلیمانیة ،2004.
4-حرب الخلیج والانتفاضةکردستان العراق ،مطبعة ڕوون ،من مطبوعات المدیریةالعامة للطباعةوالنشر فی الوزارة الثقافة،سلیمانیة،2004.
5-مجموعة من الباحثین ،الحرکة الاسلامیة فی کردستان ،الطبعةالاولى ،مرکز المسبار للدراسات والبحوث ،2010.
6-ماجد الماجد ،انتفاضة الشعب العراقی 1991،دار الوفاء،بیروت،1991.
7-محمد سیدنوری البازیانی ،مستقبل الحرکة الاسلامیة فی کردستان العراق ،الطبعةالاولى ،اربیل ،2006.
8-الحزب الدیموقراطی الکردستانی ،مکتب الدراسات والبحوث المرکزی ،الاقتتال الداخلی فی کردستان العراق –کیف اندلعت ومن المسؤل عنه ،د.م،1997.
دووه‌م :به‌زمانى کوردى
1-ئیدریس سیوه‌یلى :ڕه‌وتى ئیسلامى له‌باشورى کوردستان 1946-1991،ب.ش،2009.
2-......له‌هه‌ناوى ئیخوانه‌وه‌و بۆچه‌خماخه‌ى چه‌ک ،چاپى یه‌که‌م ،سلێمانى ،2009.
3-ئاراس عه‌بدولڕه‌حمان مسته‌فا،ڕاپه‌ڕینى ئادارى 1991 له‌باشورى کوردستان ،چ1،ده‌زگاى چاپ وپه‌خشى حه‌مدى ،سلێمانى ،2009.
4-به‌دران ئه‌حمه‌د حبیب،هه‌ڵبژاردنه‌کانى کوردستان 19ئایارى 1992به‌ڵگه‌وده‌ستهاوێژ،چاپخانه‌ى وه‌زاره‌تى ڕۆشنبیرى ،هه‌ولێر،1998.
5-حه‌سه‌ن بابه‌کر،هه‌ورازونشێو،که‌مێک له‌وه‌ى له‌بیرمه ،جموجۆڵى ئیسلامى له‌کوردستانى عێراقدا1983-1991،چاپى یه‌که‌م،چاپخانه‌ى سیما،سلێمانى،2011.
6-عه‌بدوڵڵا مه‌لا ئه‌حمه‌د،مامۆستا مه‌لاعه‌لى عه‌بدولعه‌زیز،چ1،بێ شوێنى چاپ ،2008.
7-عه‌لى باپیر،چه‌ند مه‌ڵۆیه‌ک له‌خه‌رمانى ته‌مه‌نم(بیره‌وه‌ریه‌کانم)،بێ شوێنى چاپ،2014.
8-شه‌ریف وه‌رزێر،ڕاپه‌ڕین وسه‌روه‌رى ،چاپخانه‌ى شڤان ،سلێمانى ،2010.
9-شه‌ریف وه‌رزێرو محه‌مه‌دى زه‌رزى ،جه‌وله‌یه‌ک به‌قوڵاى خاکى نیشتماندا،چاپى یه‌که‌م،سلێمانى،2009.
10-شه‌وکه‌تى حاجى مشیر،کاره‌ساتى کیمیابارانى هه‌ڵه‌بجه به‌هارى 1988،چاپى یه‌که‌م،سلێمانى ،1998.
11-عه‌بدولڕه‌زاق مه‌رزنگ ،ڕاپه‌ڕین به‌هارى ئازادى ،چاپخانه‌ى ڕه‌نج،سلێمانى ،2004.
12-خه‌ڵات موسا یوسف،پارت وڕه‌وتێن ئیسلامى سیاسى ل هه‌رێما کوردستانێ –عێراق 5/3/1991-9/4/2003،چاپخانه‌ى زانکۆى دهۆک ،دهۆک،2012.
13-ڕۆدهۆف میخایل لیزمیزیک زپتر مۆلر،هه‌ڵبژاردنه‌کانى کوردستانى عێراق(19)ى مایسى 1992ئه‌زمونێکى دیموکراسیانه،وه‌رگێڕانى صه‌فوه‌ت ڕه‌شیدصدقى ،ب.ج.ب.م.
14-ڕیاز کاکه محمود،ڕابونى ئیسلامى له‌به‌رده‌م تیغه‌نادیاره‌کاندا ،چاپى یه‌که‌م ،سلێمانى، 2011.
15-که‌ریم یه‌ڵدز ،کورد له‌عیراق ،و:شاهۆ بورهان،چاپخانه‌ى کارۆ،سلێمانى ،2007.
16-گه‌ڕاس ئاڕ-ڤى.ستاتسفێڵد،کوردستانى عێراق (په‌ره‌سه‌ندنى سیاسى وپشکوتنى دیموکراسى)،وه‌گێڕانى له‌ئینگلیزیه‌وه/یاسین سه‌رده‌شتى ،چاپى یه‌که‌م،سلێمانى،2010.
17-فه‌ره‌یدون عبدالقادر ،هه‌ڵۆسوره‌کانى قه‌ندیل ،چاپى یه‌که‌م ،ده‌زگاى چاپ وپه‌خشى سه‌رده‌م،سلێمانى ،2017.
18-فاروق محه‌مه‌د ئه‌مین ،سیاسه‌تى ئێران به‌رامبه‌ر جوڵانه‌وه‌ى ڕزگاریخوازى کوردستان1975-1989،چ1،سلێمانى ،2014.
19-سه‌لام عبدالکریم ،گوتارى ئیسلامى وگرفتى ئۆپزسیۆنى سیاسى ئاینده‌ى ململانێى عه‌لمانى-ئیسلامى له‌کوردستاندا،له‌بڵاوکراوه‌کانى خانه‌ى ڕه‌هه‌ند،چاپخانه‌ى ساڤا،سلێمانى،1009.
20-شاخه‌وان برایم عه‌بدوڵڵا،ئیسلامى سیاسى له‌گوتارى توندڕه‌ویه‌وه بۆخه‌ونى خه‌لافه‌ت ،چاپى یه‌که‌م ،2017.
21-فاتح ڕه‌سوڵ ،له‌پێناو ده‌سه‌ڵاتدا،چاپى یه‌که‌م،هه‌ولێر،2007.
22-عه‌لى ته‌ته‌ر نێروه‌یى ،بزاڤى ڕزگاریخوازى نه‌ته‌وه‌یى کورد له‌باشورى کوردستانى عێراق له‌ساڵه‌کانى جه‌نگى عێراق وئێرندا(1980-1988)،چ1،چاپخانه‌ى حاجى هاشم ،دارسبیریز للطباعةوالنشر،دهوک ،2008.
23-عبدالستار ئه‌سه‌ف هه‌ورامى ،نمێک له‌ژیان وتێکۆشانى مامۆستا مه‌لامحمودى ئازادى،چ1،ناوه‌ندى ڕێنوێن ،سلێمانى،2018.
24-محه‌مه‌د خدر،پشوى چیا،چاپى یه‌که‌م،له‌بڵاوکراوه‌کانى خانه‌ى موکریانى بۆچاپ وبڵاوکردنه‌وه،هه‌ولێر،2012.
25-محه‌مه‌د ڕه‌ئوف ،هه‌ڵبژاردن له‌کوردستان 1992-2010،چاپى یه‌که‌م،چاپخانه‌ى کارۆ،له‌بڵاوکراوه‌کانى کۆمپانیاى شارپرێس ،سلێمانى،2013.
26-محه‌مه‌د حاجى محمود،ڕۆژژمێرى پێشمه‌رگه‌یه‌ک (1976-1996)،باسى 20ساڵ له‌خه‌بات وڕووداوه‌کانى شۆڕشى گه‌له‌که‌مان ،ب4، 1992-1996،چاپخانه‌وئۆفیسى دیلان ،سلێمانى،2007.
27-مسعود عبدالخالق ،ناسنامه‌ى حزبه کوردستانیه‌کان ،ڕه‌وتیان،ئایدیۆلۆ ژیان ،هه‌ڵسه‌نگاندینان،چاپى یه‌که‌م ،هه‌ولێر،2009.
28-مسته‌فا چاوڕه‌ش،یاده‌وه‌رییه‌کان ،چاپى یه‌که‌م،چاپخانه‌ى سه‌رده‌م،سلێمانى،2014.
29-موسڵیح ئیروانى ،ئیسلام وناسیۆنالیزم له‌کوردستاندا،سه‌ره‌تایه‌ک له‌باره‌ى کۆمه‌ڵناسى ئاینیه‌وه،ده‌زگاى چاپ وبڵاوکردنه‌وه‌ى ئاراس،هه‌ولێر،2003.
30-نه‌وشیروان مسته‌فا ئه‌مین،خولانه‌وه له‌ناوبازنه‌دا،له‌بڵاوکراوه‌کانى مه‌ڵبه‌ندى ئاوه‌دانى کوردستان،به‌رلین ،1999.
31............ مفاوه‌زانى به‌ره‌ى کوردستانى -به‌عس 1991،سلێمانى ،2009.
32-نیاز سه‌عیدعه‌لى ،دیارده‌ى ئیسلامى سیاسى وڕه‌وتى ئیسلامى سیاسى له‌کوردستانى عێراق،چاپخانه‌ى ڕوون،سلێمانى ،2010.
33-هێرش عه‌بدوڵڵا حه‌مه‌کریم ،په‌یوه‌ندییه سیاسیه‌کانى نێوان هه‌رێمى کوردستان وتورکیا1991-1998،مه‌ڵبه‌ندى کوردۆلۆجى ،سلێمانى ،2008.
)