جۆری توێژینه‌وه‌ : Original Article

نوسه‌ر

به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى گشتى په‌روه‌رده‌ى گه‌رمیان

پوخته‌

میکا نیزمی پێویست بۆ روونکردنه‌ وه‌ی ئه‌و گریمانه‌و لێکدانه‌وانه‌ له‌ دوو به‌شی سه‌ره‌کییدا ده‌خاته‌ روو: له‌ به‌ شی یه‌ که‌مدا /لێکۆله‌ر باس له‌ پێره‌وی چه‌مکی /ته‌سه‌ه‌وری ده‌که‌ات ،وه‌که‌و میکانیزمَیه‌ک به‌ۆ پَیکه‌ه‌وه‌  گو انه‌دنی فۆرمه‌ه‌         زمانییه‌ کان و فۆرمه‌ نازمانییه‌ کان به‌ تایبه‌تی ئه‌ زموون ، هه‌موو ئه‌و هه‌وڵانه‌ بۆ روونکردنه‌ه‌وه‌ی په‌یوه‌نه‌دی نێه‌وان زانیارییه‌ه‌     )لێکدانه‌ه‌وه‌ی  جیه‌اوازی  به‌ۆ  ده‌کرێه‌ت  ،له‌ه‌م  cognative( زمانی و نازمانییه‌ کان  ئه‌مرۆ له‌ چواچێوه‌ی زانستی زمانی درککردندا ) په‌ره‌ی سه‌ندوو وه‌کو تیۆرییه‌ کی زمه‌انی فراوانه‌ی   semantic    conceptual ( 1نێوانه‌ دا تیۆریی سیمانتیکی ته‌ سه‌ وری لێهاتووه‌ و تێدا باس له‌ په‌یوه‌ندی نێوان بونیادی سیمانتیکی و بونیادی ته‌ سه‌ وری ده‌کرێت  له‌ به‌شی دووه‌مدا / گرفت له‌ دیاریکرنی سنووری نێوان بونیه‌ادی  واته‌ایی  وشه‌ه‌  که‌ان  له‌ه‌  زمه‌انی  کوردیه‌دا  ده‌خرێته‌ه‌  روو ،که‌ه‌  ئه‌ه‌م  گرفتانه‌ وابه‌سته‌ی هه‌ مه‌ جۆری و جیاوازییه‌ له‌ بونیاده‌ ته‌ سه‌وریی و که‌ه‌لتووری  قسه‌ه‌که‌ری  که‌وردو  و به‌ه‌  پێه‌ی  ئه‌ه‌زموونی  تاکه‌ه‌  که‌س ده‌گۆرێت . بۆ پێشکردنی باشرین مۆدێلی دارشتنی واتا په‌یوه‌ست به‌ه‌ بونیه‌اده‌ سه‌یمانتیکی و ته‌    ه‌ سه‌ه‌ورییه‌ که‌ان  ،  لێکۆله‌ه‌ر  به‌شێوه‌یه‌کی زانستی به‌ باشترین مۆدێلی  دارشتنی واتای وشه‌کان خه‌ریک ده‌بێت

 -شیلان عومه‌ر حسه‌ین ،په‌یوندی سینتاکس و سیمانتیک له‌ رێزمانی کوردیدا ،سلێمانی ،2012
 -شیلان ئه‌ حمه‌د ئیسماعیل ،تێکرده‌ بیرییه‌ کان له‌ په‌یکاڵبوونی فۆرم و واتادا ،(نامه‌ی ماسته‌ر )،2015
 -احمد محمد قدور ،مبادى اللسانیات ‘ط1،دار الفکر،دمشق،1996
 -احمد محمد قدور،مصنفات اللحن والتثقیف اللغوی حتى القرن العاشر الهجری ،وزارة الثقافة ،دمشق،1996
 
 جورج لایکوف ومارک جونسن ،الاستعارات التی نحیا بها، ت: عبد المجید جحفة ،دار تویقال،2009
 -رای جاکندوف ،علم الدلالة والعرفانیة ،ت:عبد الرزاق بنور،مختار کریم ،مرکز الوطنی للترجمة ،وزارة
الثقافة والمحافظة على التراث ،سیناترا،تونس،2010
 -سمیر شریف استیتیة ،اللسانیات ،عالم الکتب الحدیث ،ط2،جدارا لکتاب العالمی ،اردن،2008
 -الفاسی القهری ، اللسانیات واللغة العربیة ،دار تویقال ،1985
 محمد غالیم ،التولید الدلالی فی البلاغة والمعجم ،ط1،دارتویقال ،دار البیضاء ،المغرب ،1987
 میشال زکریا ،الالسنیة التولیدیة والتحویلیة وقواعد اللغة العربیة ،ط2،بیروت،المؤسسة الجامعیة للدراسات
والنشر ،1996
 
 Fillmore ,ch,j,(1986)the case for the case ,in bach and harms :universal in linguistic
theory ,hoh ,rine,hard and Winston,inc ,
 Jackendoff ,R,(1983),semantic and cognition ,m,I,t,press.
 Jackendoff ,R,(1978):grammar as evidence for conceptual structure,in halle,m,and als
,(1978:linguistic theory and psychological reality ,m,I,t,press
 lakoff,G and Johnson ,m,(1980),metaphors we live by ,univ of Chicago,press
 Norrick ,n,r,(1981),semoiotic principle in semantic theory, John benjamins b.s
 Maccawiey ,j.d ,(1968) the role of semantics in grammer .in bach and harms .
 Ortony,A,(ed),metaphore and thought ,cambridge ,university press .1979