جۆری توێژینه‌وه‌ : Original Article

نوسه‌ران

1 زانکؤی سلیَمانی_بةشی زمانی کوردی

2 وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ –به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی په‌روه‌رده‌ی که‌لار

پوخته‌

ئه‌گه‌رچی زمانه‌کانى کوردی ‌و فارسی له‌ خێزانى زمانى ئێرانین، به‌ڵام سه‌ر به‌ دوو کۆمه‌ڵه‌ی جیاوازن،
کوردی له‌ کۆمه‌ڵه‌ی باکوری ڕۆژئاواو، فارسیش له‌ کۆمه‌ڵه‌ی خوارووی ڕۆژئاوا، هاوکات لێکۆڵینه‌وه‌ فه‌رهه‌نگی
‌و ڕێزمانییه‌کان ئه‌وه‌یان دیاریکردووه‌، که‌ ئه‌م دوو زمانه‌ خاڵی هاوبه‌ش‌و جیاواز کۆیان ده‌کاته‌وه‌ و به‌ تێپه‌ڕبوونی
کات ئاراسته‌ی گه‌شه‌ و گۆڕانیان جیاوازى به‌خۆیه‌وه‌ ده‌بینێت، له‌م ڕوانگه‌یه‌وه‌ هه‌وڵده‌درێت، مۆرفۆفۆنیم وه‌ک
لقێکی زمانه‌وانى له‌ هه‌ردوو زمانه‌که‌دا به‌راورد بکرێت، به‌ مه‌به‌ستى خستنه‌ڕووی لایه‌نی هاوبه‌ش ‌و جیاوازى
مۆرفیمه‌ به‌نده‌ هاوئه‌رکه‌کان له‌ داڕشتن‌و گه‌ردانکردندا، که‌ گۆڕانی فۆنۆلۆجییان به‌سه‌ردا دێت.
ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌، که‌ به‌شێکه‌ له‌ نامه‌ی ماسته‌ر به‌ناونیشانی ((به‌راوردێکی مۆرفۆفۆنیمی له‌ زمانى کوردی و
فارسیدا)) تێیدا ڕێبازی شیکارى به‌راوردکاریانه‌ پێڕه‌وکراوه‌، به‌ مه‌به‌ستى دیاریکردنی خاڵی هاوبه‌ش‌و جیاوازی
نێوان هه‌ردوو زمانه‌که‌ و ئه‌م ته‌وه‌رانه‌ له‌خۆده‌گرێت:
 مۆرفۆفۆنیم، چه‌مک و تێڕوانین.
 به‌راوردی مۆرفۆفۆنیمه‌ ڕێزمانییه‌کان.
 به‌راوردی مۆرفۆفۆنیمه‌ داڕێژه‌کان.
له‌ کۆتاییدا، ئه‌نجام و سه‌رچاوه‌کان ده‌خرێنه‌ڕوو، وێڕای کورته‌یه‌ک به‌ زمانه‌کانى عه‌ره‌بی‌و ئینگلیزی.
کلیله‌ وشه‌: مۆرفۆفۆنیمی

 بازیان یونس محێدین (2013)، په‌یوه‌ندی ئاستی مۆرفۆلۆجی به‌ ئاستی فۆنۆلۆجی و سینتاکس، خانه‌ی
موکریانی بۆ چاپ و بڵاوکردنه‌وه‌، چاپی یه‌که‌م، هه‌ولێر.
 حاته‌م ولیا محه‌مه‌د (2009)، په‌یوه‌ندییه‌ ڕۆنانییه‌کانی نواندنه‌ سینتاکسییه‌کان، نامه‌ی دکتۆرا، کۆلێژی زمان،
زانکۆی سه‌لاحه‌دن، هه‌ولێر.
 ده‌روون عبدالرحمان ساڵح ( 2012)، ئیکۆنۆمی له‌ ئاسته‌کانی زماندا، له‌ بڵاوکراوه‌کانی ئه‌کادیمیای کوردی،
چاپخانه‌ی حاجی هاشم، هه‌ولێر.
 زێڕین خورشید سه‌لیم (2009)، ئه‌لۆمۆرف د زمانێ کوردیدا، نامه‌ی ماسته‌ر، کۆلێژی ئادابێ، زانکۆیا
دهۆکێ، دهۆک.
 شیروان حسین حمد ( 2014)، توانای مۆرفێمی به‌ند له‌ ده‌وڵه‌مه‌ندکردنی فه‌رهه‌نگ و ڕاپه‌ڕندنی ئه‌رکی
سینتاکسیدا، نامه‌ی دکتۆرا،، کۆلێژی زمان، زانکۆی سلێمانی، سلێمانی.
 گالب حسین علی (1998)، فۆنۆلۆجی کوردی و دیارده‌ی ئاسانبوونی فۆنێمه‌کان له‌ زاری سلێمانیدا، نامه‌ی
ماسته‌ر، کۆلێژی ئاداب، زانکۆی سه‌لاحه‌ددین، هه‌ولێر.
 عبدالله حسین ڕه‌سوڵ (2014) مۆرفۆفۆنێم له‌ دیالێکتی ناوه‌ڕاستدا، گۆڤاری زانکۆی ڕاپه‌ڕین، ژماره‌ 2.
 محه‌مه‌د مه‌عروف فه‌تاح (2010) لێکۆڵینه‌وه‌ زمانه‌وانییه‌کان، کۆکردنه‌وه‌ و ئاماده‌کردنه‌وه‌ی شیروان حسین –
شیروان میرزا قادر، چاپی یه‌که‌م، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات، هه‌ولێر.
 محه‌مه‌د مه‌عروف فه‌تاح (2011)، زمانه‌وانی، چاپی سێیه‌م، چاپخانه‌ى حاجی هاشم، هه‌ولێر.
 محه‌مه‌دی مه‌حوی (2010)، مۆرفۆلۆژی و به‌یه‌کداچوونی پێکهاته‌کان (مۆرفۆلۆژیی کوردی)، به‌رگی یه‌که‌م،
زانکۆی سلێمانی، سلێمانی.
 نه‌رمین عومه‌ر ئه‌حمه‌د (2010)، به‌ به‌رهه‌می له‌ مۆرفۆلۆژیی کوردیدا، نامه‌ی ماسته‌ر، کۆلێژی زمان،
زانکۆی سلێمانی.
 وریا عمر ئه‌مین ( 2004)، چه‌ند ئاسۆیه‌کی تری زمانه‌وانی، به‌رگی یه‌که‌م، بڵاوکراوه‌کانی ده‌زگای ئاراس،
چاپی یه‌که‌م، هه‌ولێر.
 ار. اچ. روبیرز (1392)، تاریخ مختصر زبانشناسی، ترجمه‌: علمی محمد حق شناس، نشر مرکز،
چاپ یازدهم، تهران.
 پیتر أ.ام. سورن، (1389)، مکاتب زبانشناسى نوین در غرب (بخشی از کتاب زبانشناسی در غرب)،
ترجمه‌: علی محمد حقشناس، چاپ:سوم، سمت، تهران.
 جولیا اس.فالک (1387)، زبان شناسى و زبان: بررسی مفاهیم اساسی و کاربردها - ویراست دوم، ترجمه‌:
علی بهرامی، چاپخانه‌ گوهر اندیشه‌، چاپ سوم، انتشارات رهنما، تهران.
 رجبعلى عسگرزاده‌ (1377)، بررسی واژواجی و قاعده‌های ێن در زبانهای فارسى و انگلیسى، پایاننامه‌
کارشناسی ارشد، دانشکده‌ ادبیات و علوم انسانی، رشته‌ زبانشناسی، دانشگاه‌ فردوسی مشهد، مشهد.
 زهره‌ الماسی زفره‌ (1389) بررسی فراینده‌های واژ = واجی افعال گویش زفره‌، پایاننامه‌ کارشناسی
ارشد، دانشکده‌ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه‌ تهران، تهران.
 شهلا فتحی بروجنی (1392)، گویش میمه‌ای، پژوهشگاه‌ علوم انسانی و مگالعات فرهنگی، چاپ اول،
تهران.
 عالیه‌ کُرد زعفرانلو کامبوزیا ( 1392)، واج شناسی، رویکرد قاعده‌ بنیاد، چاپ چهارم، سمت، تهران.
 گرور هادسن (1387)، مباحپ چرورى و بنیادین زبانشناسى مقدماتى ( چروریات زبانشناسى
مقدماتى)، مترجم: علی بهرامی، چاپ سوم، چاپخانه‌ گوهر اندیشه‌، انتشارات رهنما. تهران
 محسن ابوالقاسمی (1387)، دستور تاریخی زبان فارسی ، چاپ هفتم، انتشارات سمت، تهران.
 محمد راسخ مهند(1388)، معرفه‌ و نکره‌ در زبان فارسی، مجله‌ دستور، شماره‌ (5).
 مهدی فتاحی (1390)، فرایندهای صرفی – واجی در کردی کلهری، پایاننامه‌ کارشناسى ارشد، دانشکده‌
ادبیات فارسى و زبانهای خارجی، گروه‌ زبانشناسی....، دانشگاه‌ علامه‌ گباگبایى، تهران.
 مهدی مشکوه‌ الدینی ( 1377)، ساخت ێوایى زبان، چاپ چهارم، انشارات دانشگاه‌ فردوسی مشهد.
 مهری باقری (1392) تاریخ زبان فارسی ، چاپ دوازدهم، نشر قگره، تهران
 ویکتوریا فرامکین، رابرت رادمین، نینا هیامز ( 1387)، در ێمدی بر زبان ( زبانشناسى همگانى) ترجمه‌:
علی بهرامی، سهیلا چیا‌و الدین، چاپخانه‌ گوهر اندیشه‌، چاپ اول، رهنما، تهران.
 احمد مختار عمر (2004)، دراسه‌ الصوت اللغوى، جامعه‌ القاهره‌.
 David Crystal (2003), A Dictionary of Linguistics – phonetics, fifth edition, black
well: oxford.
 katamba. F , Stonham.j. (2006) Morphology, second published, palgrave Macmillan,
london.
 Martin Haspelmath And Andrea D.Sims (2012), Understanding morphology, second
edition, London.
 Roger lass (1998), phonology, united kingdom at the university press, Cambridge