جۆری توێژینه‌وه‌ : Original Article

نوسه‌ران

1 زانکۆى گه‌رمیان ــ به‌شى زمانى کوردى

2 kurdish department, Education college, University of Garmian, Kalar, Kurdistan Region, Iraq

3 Department of Kurdish Language , Education college, University of Garmian, Kalar, Kurdistan Region, Iraq

پوخته‌

ئه‌م توێژینه‌وه‌ به‌ناونیشانی (لادانی واتایی له‌ هۆنراوه‌کانی فه‌ریدون عه‌بدول به‌رزنجی)دایه‌، که‌ تیایدا باس له‌ لادانى زمانى وه‌ک چه‌مکێکی گشتی کراوه‌، که‌ له‌ هه‌مو کایه‌کانی ژیانی مرۆڤایه‌تیدا ڕه‌نگده‌دا‌ته‌وه‌ و ده‌بینرێت، بێگومان هه‌ر شاعیرێک په‌ناده‌باته‌ به‌ر شێوازێکی تایبه‌ت له‌به‌کارهێنانی کۆده‌کانی زمان هه‌ربۆیه‌ زۆرجار توشی لادانی زمانی ده‌بێته‌وه‌ که‌ بێگومان ئه‌مه‌ش دیارده‌یه‌کى ئاسایى بوارى ئه‌ده‌بییه‌.
   توێژینه‌وه‌که‌ له‌ دو ته‌وه‌ر پێکهاتووه‌:
   ته‌وه‌رى یه‌که‌م وه‌ک ده‌روازه‌یه‌ک بۆ ناساندنى لادان و لادانى زمانى ته‌رخانکراوه‌، که‌ تیایدا باس له‌ چەند زاراوەیەکى پێویست بە بابەتەکانى (زمانی ئاخاوتنى ئاسایی و زمانی ئه‌ده‌بی و زمانی شیعری)، سه‌ره‌تایه‌ک ده‌رباره‌ی تیۆرییه‌ گرنگه‌ باسکراوه‌کان له‌باره‌ی پێگه‌ى ئه‌ده‌ب له‌ زمانه‌وانیدا، چه‌مک ‌و زاراوه‌ى لادانى زمانى، بنه‌ما و پێوه‌ره‌کانی لادانى زمانى، مه‌رجه‌کانی لادانى زمانى، جۆره‌کانی لادانى زمانى کراوه‌.
   له‌ ته‌وه‌ری دوه‌مدا باس له‌ لادانى واتایى و جۆره‌کانى کراوه‌، که‌ شاعیر له‌ دیوانه‌ شیعرییه‌که‌یدا به‌کاریهێناون و به‌ نمونه‌ى شیعرییه‌وه‌‌‌ خراونه‌ته‌ڕو‌، هه‌روه‌ها هۆکارى به‌کارهێنانى لادانى واتایى له‌گه‌ڵ دێڕه‌کاندا ڕونکراوه‌ته‌وه‌‌، به‌مه‌به‌ستى خستنه‌ڕوى ده‌سه‌ڵات و توانایى داهێنه‌رانه‌ى شاعیر به‌سه‌ر زماندا.
     له‌ کۆتایشدا ئه‌نجامه‌کان و سه‌رچاوه‌ به‌کارهاتووه‌کان و پوخته‌ى توێژینه‌وه‌که‌ به‌ هه‌ردو زمانى عه‌ره‌بى و ئینگلیزى خراونه‌ته‌ڕو.

وشه‌ بنچینه‌ییه‌كان

  1. یه‌که‌م/ بە زمانى کوردى:

    1. ئیدریس عه‌بدوڵڵا (2013)، شێوازگه‌ری لادان، چاپخانه‌ى له‌ریا، سلێمانى.
    2. دلێر صادق کانه‌بى (2009)، هه‌ندێ لادانى زمانى لاى سێ شاعیرى نوێخوازى کورد (ئه‌نوه‌ر مه‌سیفى، نه‌وزاد ره‌فعه‌ت، فه‌رهاد پیرباڵ)، ده‌زگاى توێژینه‌وه‌و بڵاوکردنه‌وه‌ى موکریانى، چاپخانه‌ى خانى، دهۆک.
    3. سافیه‌ محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د (2013)، لادان له‌ شیعرى هاوچه‌رخى کوردیدا، بڵاوکراوه‌ى ئه‌کادیمیاى کوردى، چاپخانه‌ى حاجى هاشم، هه‌ولێر.
    4. عه‌بدولواحید موشیر دزه‌یى (2014)، زانستى پراگماتیک، چاپی دووه‌م، ناوه‌ندی ئاوێر.
    5. فه‌ریدون عه‌بدول به‌رزنجى (2004)، دیوانی فه‌ریدون عه‌بدول به‌رزنجی، به‌رگى یه‌که‌م، چاپخانه‌ی تیشک، سلێمانی.
    6. محه‌مه‌د مه‌عروف فه‌تاح (2010)، لێکۆڵینه‌وه‌ زمانه‌وانییه‌کان، چاپی یه‌که‌م، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات.
    7. ناز ئه‌حمه‌د سه‌عید (2013)، لادان له ‌شیعرى له‌تیف هه‌ڵمه‌تدا، چاپخانه‌ى بینایى، سلێمانى.

    دووه‌م/ بە زمانى فارسى:

    1. ابراهیم اناری بزچلوئی، حسن مقیاسی، سمیرا فراهانی (1391)، هنجارگریزى معنایی قرآن در شعر محمد عفیفى مطر، مجله انجمن ایرانى زبان و ادبیات عربى علمى ـ پژوهشى، شمارە (٢٥).
    2. احمد وفائی بصیر (1397)، هنجارگریزى معنایى در هشت کتاب سهراب سپهرى، فصلنامە زیباشناسى ادبى، سال (١٧)، شمارە (٣٨).
    3. پیمان منصوری و اسماعیل قافله‌ باشی (1398)، بررسى هنجارگریزى هاى واژگانى و معنایی در غزلیات طالب آملى، فصلنامه پژوهشهاى ادبى، سال (16)، شماره‌ (63).
    4. جعفر میرزایی پرکلی و زهرا مهدوی (1393)، بررسى هنجارگریزى معنایی در غزلیات حافظ، فصلنامەمطالعات زبان و گویش هاى غرب ایران، دانشگاە ادبیات و علوم انسانى، دانشگاە رازى کرمانشاە، سال ششم، شمارە (٦).
    5. حمید رضا مشایخی و زینب خدادی (1391)، بررسى هنجارگریزى در بخشى از اشعار نزار قبانى،دو فصلنامە علمى پژوهشى نقد ادب معاصر عربى، سال دوم، شمارە دوم.
    6. حمید صمصام (1395)، برجستەسازى در شعر اخوان ثالث، فصل نامە تخصصى زبان و ادبیات فارسى دانشگاە آزاد اسلامى مشهد، شمارە (٦).
    7. روح الله صیادی نژاد، منصوره‌ طالبیان (1393)، هنجارگریزى معنایی در شعر مولوى و ابن فارض، پژوهشهاى نقد ادبى و سبک شناسى (علمى ـ پژوهشى)، شمارە ١ (پى در پى ١٧).
    8. سمیه ‌بیگدلی (1395)، بررسى هنجارگریزى هاى زبانى در غزلیات فارسى استاد شهریار در چهارچوب الگوى پیشنهادى لیچ، پایان نامە کارشناسى ارشد، دانشکدە ادبیات و علوم انسانى، دانشگاە محقق اردبیلى.
    9. صغری سلمانی نژاد مهر آ‌بادی (1394)، بررسى نمودهاى هنجارگریزى در (خوان هشتم) و راز ماندگارى این شعر، فنون ادبى علمى ـ پژوهشى، سال هفتم، شمارە (٢).
    10. عباسعلی آهنگر، محمود رجب زاده‌، مهدی رجائی (1396)، بررسى و تحلیل گونەهاى هنجارگریزى در غزل هاى امیر حسن سجزى دهلوى، فصلنامە مطالعات شبەقارە سیستان و بلوچستان، سال نهم ، شمارە (٣٢).
    11. عبدالله حسن زاده‌ میرکلى، محمد رضایی، نرجس مقیمی (1394)، بررسى انواع هنجارگریزى در جریان شعرى شعراستان براساس الگوى لیچ، مطالعات زبانى بلاغى، سال (٦)، شمارە (١٢).
    12.  غلامرضا سالمیان و سمیرا صمیمی فر (1396)، هنجارگریزى آوایی در مثنوى هاى سنایی، فنون ادبى (علمى ـ پژوهشى)، سال نهم، شمارە ٣ (پیاپی٢٠).
    13. فاطمه مدرسی (1388)، تأملى در زبان ادبى رودکى، پژوهشهاى زبان و ادبیات فارسى(علمى-پژوهشى)، دانشکدە ادبیات علوم انسانى، دانشگاە اصفهان، دورە جدید، شمارە (٢).
    14. قاسم مهر آ‌ور گیگلو (1394)، بررسى هنجارگریزى معنایی در مرزبان نامە،مجموعە مقالەهاى دهمین همایش بین المللى ترویج زبان و ادبیات فارسى، دانشگاە محقق اردبیلى.
    15. گلبرگ ذهنی و ارسلان گلفام (1396)، انتخاب هدفمند متون ادبى ، راهکارى براى بالابردن درک دانش آموزان ابتدائى، فصلنامە علمى-پژوهشى زبان و ادب فارسى، گروە زبان و ادبیات فارسى دانشگاە آزاد اسلامى واحد سنندج، سال نهم، شمارە (٣١).
    16. محمد امین ناصح (1388)، بررسى رویکردهاى زبانى در پژوهشهاى رشتە زبان و ادبیات فارسى، جستارهاى ادبى مجلە علمى ـ پژوهشى، شمارە (١٦٦).
    17. محمد حسین محمدی (1380)، آشنایی زدایی در غزلیات شمس، ضمیمە مجلە ادبیات و علوم انسانى دانشگاە تهران.
    18. محمد رضا یوسفی، رقیه‌ ابراهیمی شهرآبادی (1394)، پژوهشى در ساختار هنجارگریزى شعر احمد عزیزى، گروە زبان و ادبیات فارسى، دانشگاە فرهنگیان قم.
    19. مرجانه‌ی نظری پاشاکی (1394)، بررسى هنجارگریزى در دیوان احمد مطر، پایان نامە درجەى کارشناسى ارشد، دانشکدە ادبیات و علوم انسانى، دانشگاە محقق اردبیلى.
    20. مسعود فروزنده‌، علی محمد آ‌سیابادی، امین بنی طالبی (1395)، هنجارگریزى در ویس و رامین فخرالدین اسعد گرگانى، فنون ادبى (علمى ـ پژوهشى)، سال هشتم، شمارە (٣).
    21. مهدی رجائی، محمد خاقانی اصفهانی (1393)، نقش هنجارگریزى واژگانى در کشف لایەهاى معنایى قرآن کریم، دو فصلنامە علمى پژوهشى (پژوهش هاى زبان شناختى قرآن)، سال (٣)، شمار (٢).
    22. میلاد قمى و محمود سامانفر، هنجارگریزى در شعر حسن حسینى،www.artmarkazi.ir › ghomi&samanfar
    23. نازیلا یخدانساز و ناصر علیزاده‌ خیاط (1393)، کاربست اشکال هنجارگریزى در اشعار احمد شاملو، ادبیات پارسى معاصر، پژوهشگاە علوم انسانى و مطالعات فرهنگى، سال (٤)، شمار اول.
    24. ناصر ناصری (1395)، هنجارگریزى در شعر منوچهر آتشى، پژوهشهاى نقد و سبک شناسى، شمارە (٣).
    25. نجمه‌ حسینی سروری (1393)، هنجارگریزى نوشتارى در اشعار نصرت رحمانى، ادبیات پارسى معاصر، پژوهشگاە علوم انسانى و مطالعات فرهنگى، سال چهارم، شمارە اول.
    26. والى رضایی (١٣٨٤)، زبان معیار چیست و چە ویژگى هایی دارد؟، مقالە نامەى فرهنگستان.
    27. یدالله بهمنی مطلق، مریم سیوندی (1394)، نگاهى بە هنجارگریزى در شعر نیما، دوفصلنامە علوم ادبى، سال (٤)، شمار (٦).

    سێیه‌م/ بە زمانى عه‌ره‌بى:

    ٣٥.اسماعیل شکری (1999)، نقد مفهوم الانزیاح، مجلة فکر ونقد، العدد (23).

    ٣٦.أحمد محمد ویس (2005)، الانزیاح من منظور الدراسات الأسلوبیة، طبعة الاولى، المؤسسة الجامعیة للدراسات والنشر والتوزیع، بیروت، لبنان.

    ٣٧.بوطاهر بوسدر (2018)، ظاهرة الانزیاح فی اللغة (https://www.researchgate.net/publication/323322971).

    ٣٨.تامر سلوم (1996)، الانزیاح الدلالی الشعری.

    ٣٩.صالح علی سلیم الشتیوى (2005)، ظاهرة الانزیاح الاسلوبی فی شعر خالد بن یزید الکاتب، مجلة جامعة دمشق، المجلد (21)، العدد (3-4).

    ٤٠. صلاح فضل (1998)، علم الأسلوب و مبادئه واجراءاته، دار الشوق، القاهرة، مصر.

    ٤١. صونیا لوصیف و ساره کرمیش (2011)، الانزیاح الدلالی فی الالفاظ العربیه، رسالة الماجستیر، کلیة الاداب و اللغات، جامعة منتوری قسنطینة، الجمهوریة الجزائریة الدیمقراطیة الشعبیه.

    ٤٢. عبدالله خضر حمد (2003)، أسلوبیة الانزیاح فی شعر المعلقات، طبعة الاولى، عالم الکتب الحدیث، اربد ـ لبنان.