Document Type : Original Article
1 ) الالوسی، ضیاء صائب أحمد إبراهیم، عناصر وظواهر مناخ العراق خصائصها واتجاهاتها الحدیثة، أطروحة دکتوراه، غیر منشورة، جامعة بغداد، کلیة التربیة ابن رشد، 2009.
2 ) الحسنی، فاضل، مهدی الصحاف، اساسیات علم المناخ التطبیقی، مطبعة دار الحکمة، بغداد، 1990
3 ) خضیر، عبدالرزاق خیون، الموازنة المائیة المناخیة فی العراق وأثرها فی الاحتیاجات المائیة لمحصولی القمح والشعیر فی إقلیم المناخ الجاف، رسالة ماجستیر (غیر منشورة) ، جامعة البصرة، کلیة الاداب، 2008.
4 ) الدزیى، سالار علی خضر، التغیرات فی درجة قاریة مناخ العراق، مجلة کلیة التربیة للبنات، المجلد 25، 2014.
5 ) عبد الجبار، أحلام، الکتل الهوائیة، تصنیفها، خصائصها، دراسة تطبیقیة على مناخ العراق، اطروحة دکتوراه (غیر منشورة)، جامعة بغداد، کلیة الاداب، 1991.
6 ) العبیدی، حمدة حمودی شیت، أثر التطرف المناخی على بیئة الاقلیم المتموج فی العراق، اطروحة دکتوراه (غیر منشورة)، جامعة تکریت، کلیة التربیة، 2004.
7 ) محمد أمین، هێرۆ نصرالدین، هێمن نصرالدین محمد أمین، شیکردنەوەیەکی ئاووهەوایی و جیۆمۆرفی بۆ ڕوودانی دیاردەی لافاو لەشاری کەلار و ناحیەی ڕزگاری، گۆڤاری زانکۆی گەرمیان، ژمارەی تایبەت بە پێنجەمین کۆنفرانسی زانستی زانکۆی گەرمیان، 2019.
8 ) النعیمی، حمید مجول، عبداللطیف فیاض النجم، فیزیاء الجو والفضاء، وزارة التعلیم العالی والبحث العلمی، العراق، 1981
9 ) هادی، ازهار سلمان، التذبذب المناخی واثره فی تباین حدود الاقالیم المناخیة فی العراق، اطروحة دکتوراه (غیر منشورة)، جامعة بغداد، کلیة التربیة للبنات، 2011.
10 ) مدیریة سد دربندیخان، قسم انواء الجویة، بیانات غیر منشورة، 2019.
11 ) G.B., Norcliffie, in ferential statistics for Geographers, Hatchinson of London, 1971
12 ) Jong, Carmen de, David Collins, Roberto Ranzi, Climate and Hydrology in Mountain Areas, John Wiley & Sons Ltd, First edition, 2005, England.
13 ) Pruscha, Helmut, Statistical Analysis of Climate Series, Springer press, Newyork, London, 2013
14 ) Google earth pro.
پوخته
ئەم توێژینەوەیە دەربارەی شیکردنەوەی مۆدێلە ئاووهەواییەکانی وێستگەی کەشناسی بەنداوی دەربەندیخانە، کە تێیدا شیکردنەوە بۆ لادان و ڕاڕایی ئاووهەوایی کراوە وهۆکارەکەی خراوەتەڕوو، هەروەها کاریگەری ئەو گۆڕانکارییانە لە دروستبوونی مۆدێلی ئاووهەوایی جیاواز لەناوچەی لێکۆڵینەوە ڕوون کراوەتەوە، کە بەهۆی گۆڕانکارییەکانی بارودۆخی ئاووهەوای گۆی زەوی و بەردەوامی ڕاڕایی ئاووهەواییەوە دروستبوون. لەڕووی شوێنی جوگرافییەوە ناوچەکە کەوتۆتە بەشی باکووری ڕۆژهەڵاتی عێراق لەکۆتایی ناوچەی شاخاوی، لە بەرزی (493م) لەئاستی ڕووی دەریاوە، لەڕووی شوێنی ئەسترۆنۆمییەوە وێستگەکە دەکەوێتە خاڵی یەکتربڕینی بازنەی پانی (00 07 °35) باکور و هێڵی درێژی(15 43 °45) ڕۆژهەڵات. ئامانج لەم توێژینەوەیە دەستنیشان کردنی بڕ و سروشتی ئەو گۆڕانکارییانەیە کە لەئاووهەوای ناوچەکەدا ڕوودەدەن، بەتایبەت پلەی گەرمی و بڕی باران و ئەو هۆکارانەی دەبنە هۆی ئەو گۆڕانکارییانە، بۆ بەدیهێنانی ئەو ئامانجەش، لێکۆڵینەوەکە دابەشکراوە بۆ دوو تەوەری سەرەکی، ئەوانیش (تایبەتمەندی گشتی ئاووهەوای ناوچەی لێکۆڵینەوە، بونیادنانی مۆدێلی ئاووهەوایی بۆ وێستگەی بەنداوی دەربەندیخان)، لەکۆتاییدا و دوای شیکردنەوەی داتاکانی پەیوەست بە ناوچەی لێکۆڵینەوە، لێکۆڵینەوەکە گەیشتە ئەو ئەنجامەی کە ڕاڕایی سیفەتێکی دیاری ئاووهەوای ناوچەی لێکۆڵینەوەیە، بەشێوەیەک کە ڕێژەی ڕاڕایی ساڵانە لە پلەی گەرمی ناوچە لێکۆڵینەوە لەماوەی وەرگیراودا دەگاتە (5,39%) لەکاتێکدا ڕێژەی ڕاڕایی لە بڕی باران (29,43%) یە، بەم شێوەیە ئەو ڕاڕاییە بووەتە هۆی دروستبوونی چەند مۆدێلێکی ئاووهەوایی جیاواز لەناوچەی لێکۆڵینەوە، کە تێیدا (15) مۆدێلی مامناوەند و (19) مۆدێلی ڕاڕا دەرکەوتوون.
)