زانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301جیهانگیریی زمانیو کاریگهرییهکانی لهسهر داهاتوی شوناسی نهتهوهییو فێرکردنی زمانی کوردی1229134610.24271/garmian.5thc1KUOmed BarzanBrzookurdish department, Education college, University of Garmian, Kalar, Kurdistan Region, Iraq0000-0003-4345-2632Kazhal JahabakhshMohammedDepartment of Kurdish Language, College of Education, University of GarmianJournal Article20190730ناونیشانی توێژینهوهکه (جیهانگیریی زمانیو کاریگهرییهکانی لهسهر داهاتوی شوناسی نهتهوهییو فێرکردنی زمانی کوردی)یه، که تیایدا باس له جیهانگیری بهگشتیو بهتایبهتی جیهانگیریی زمانیو کاریگهرییه پۆزهتیڤو نێگهتیڤهکانی ئهم دیارده لهسهر زمانهکانی جیهانو زمانی کوردی کراوه. لهم توێژینهوهیهدا ڕێبازی پهسنی شیکاری پهیڕهوکراوه. <strong>پلانی توێژینهوهکه</strong>: توێژینهوهکه سێ تهوهر لهخۆدهگرێت، ئهمانهن: تهوهری یهکهم بهگشتی باس له جیهانگیری وهک زاراوهو چهمک، قۆناغهکانی سهرههڵدانیو هۆکارهکانی سهرههڵدانی ئهم دیاردهیه، پاشان جۆرهکانی ئهم دیاردهیه، کاریگهرییه باشو خراپهکانی ئهم دیاردهیهو دهرئهنجامهکانی دهکات. له تهوهری دووهمدا باس له یهکێک له جۆرهکانی جیهانگیری کراوه، ئهویش جیهانگیریی زمانییه، که تیایدا چهمکو پهیامی جیهانگیری زمانی، ڕۆڵی جیهانگیری له گهشهکردنو پهرهپێدانی زمان، کاریگهرییهکانی جیهانگیری لهسهر شوناسی نهتهوهییو زمانی، کۆتابابهتیش جیهانگیریی زمانیو ڕۆڵی له بواری پهروهردهو فێرکردنی زماندا خراوهته بهر باسو لێکۆڵینهوه. کۆتاتهوهرو تهوهری سێیهم بۆ جیهانگیریی زمانیو کاریگهرییهکانی لهسهر زمانی کوردی کراوه، که تیایدا باس له کاریگهرییهکانی جیهانگیریی زمانیی زمانی ئینگلیزی لهسهر کۆمهڵی کوردیو بهتایبهتی زمانی کوردی لهلایهک، له لایهکی ترهوه پلانو سیاسهتی ئێمهی کورد وهک کوردزمان بۆ بههێزڕاگرتنی زمانی کوردیو پاراستنی ئاسایشی زمانی نهتهوهییو شوناسی زمانی چهند پێشنیارو ڕێگاچارهیهک خراوهتهڕو. له کۆتایی توێژینهوهکهشدا گرنگترین ئهنجامهکانو لیستی سهرچاوهکانو کورتهی توێژینهوهکه به زمانهکانی عهرهبیو ئینگلیزی خراوهنهتهڕو.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91346_9c9e3f12d7751d3de82def36010b1991.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301ههڵچوون وهک دهرکهوتهیهکى دهروونى له دهقى (ئێستا کچێک نیشتمانمه)ى شێرکۆبێکهس-دا23389143210.24271/garmian.5thc2KUAram AliDepartment of Kurdish Language,College of Basic Education, University of Halabja, Halabja,Kurdistan Region, IraqAwat WaliDepartment of Kurdish Language,College of Basic Education, University of Halabja, Halabja,Kurdistan Region, IraqJournal Article20190730قۆناغهکانی خهبات و بهرخودانی گهلی کورد له نیوهی دووهمی سهدهی بیستهم تایبهتمهندی جیاوازتری ههبوو، کۆمهڵێک ئایدییای گرنگی شۆڕشگێڕی و چالاکی سیاسی و سهربازی گهورهو بهرچاوی بهخۆوه بینی، لهنێو ئهم چالاکی و شۆڕشانهدا، مرۆڤی کورد به ههموو چین و توێژێکهوه به بیرو باوهڕێکی بههێزو متمانهو لهخۆبووردهیی و فیداکارییهوه گیانی دهبهخشی، ماڵی دهبهخشی، تهنهاو تهنها له پێناوی نیشتمان و نهتهوهو کوردایهتیدا، لهو پێناوهدا خهبات و ڕاپهڕین دژ به چهوسانهوهی داگیرکهران بهردهوامی ههبوو، تا ئهنجامی ئهو بهرخودانه، ڕاپهڕینی ئازاری (1991) بهرههم هێناو کورد و دهسهڵاتی سیاسی کورد حکومڕانی وڵاتیان گرتهدهست، ئاسۆیهکی پڕ له ئومێد بۆ نهتهوهی کوردو دۆزه ڕهواکهی هاتهبوون، تا دهیهی یهکهمی سهدهی بیست ویهک و سهرههڵدان و دهرکهوتنی دهنگ و ڕهنگ و ئاوازی ناڕهزاییهکان له سیستهم و دهسهڵات و ئاستی خزمهتگوزارییهکان، ئهم حاڵه جۆرێک له نائومێدی هێنایه نێو کایه سیاسی و کۆمهڵایهتی و ڕۆشنبیرییهکان، تا وایلێهات دهنگهکانی ناڕهزایی هێنده گهورهببن گلهیی و گازنده یهخهی نیشتمان و نهتهوه و ههستی کوردایهتی بگرێت، له ناو ئهو دهنگانهدا نوسهرو ڕۆشنبیر و شاعیرانیش به قهڵهمهکانیان هاوشانی ئهو دهنگانه هاتنهگۆ، بهرههمهێنانی دهقێکی واڵای پڕ له توڕهیی ((ئێستا کچێک نیشتمانمه)) زادهی نێو ئهو کایه سیاسی و کۆمهڵایهتی و فهرههنگییهیه، مهنسوور تهیفوری لهبارهی ئهم دهقهی شێرکۆوه ئاوا دهڵێت: ((بهدینههاتنی ئایدییاکانی شۆڕش و سهرگهردانییهکانی مرۆڤی شۆڕشگێڕو ئهو بهشهی کۆمهڵگا که چارهنووسی خۆی بهم بههایانهو شۆڕشهوه گرێداوه، زهبرێکی گهورهیه له شیعری شێرکۆش دهدرێت))<sup><span style="vertical-align: inherit;"><span style="vertical-align: inherit;">2</span></span></sup><span style="vertical-align: inherit;"><span style="vertical-align: inherit;"> , May the Ae Ladan and the Duchess of Le form and Naveh, which is not. </span></span>https://jgu.garmian.edu.krd/article_91432_f96821a9082dd291195175bda52c676a.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301پێگهى ئافرهت له ڕۆمانى (گرهوى بهختى ههلاڵه )ى عهتا نههاییدا39499143610.24271/GARMIAN.5THC3KUAwat RahimKareemDepartment of Kurdish Language, College of Education, University of GarmianJournal Article20190731بهرههمى نووسهر ڕهنگدانهوهى ئهو کێشه فیکرى و کلتوریانهیه،کهله نێو کۆمهڵگهدا ههیه،نووسهر ناتوانێت خۆی دووره پهرێز بگرێت له ڕووداوهکانى دهوروبهرى ،ڕاستیهکانى ههر سهردهم و قۆناغێک ڕاستهخۆ کاریگهرى ئاشکراى ههیه لهسهر بیرى نووسهراندا.ئهم توێژینهوهیه ههوڵدانێکه بۆ خوێندنهوه و شیکردنهوهو لێکدانهوهى بهرههمى بیری نووسهر له بوارى نووسینى ڕۆماندا ،چونکه ڕۆمان بارودۆخ و پێداویستییهکانى سهردهمهکهى دهگێرێتهوه و پهیوهست بوونى به بهها نوێیهکانهوه یهکێکه له تایبهتمهندییهکانى ڕۆمان ،واته ڕۆمان به زۆری ڕهنگدانهوهى واقیعى کۆمهڵگهکهیهتى ئهمهله لایهک، له لایهکى تریشهوه ڕۆمان لهگهڵ گۆراندا هاوکاته ههر گۆرانکارییه له کۆمهڵگه ڕووبدات ئهوا ئهگهرى سهرههڵدانى سهرههڵدانى ڕۆمان یان جۆرێک لهرۆمان ههیه، ئهم توێژینهوهیه لهدوو بهش و پێشهکى و ئهنجام و ناوى لیستى سهرچاوهکان پێکهاتووه،بۆ ئهنجامدانى ئهم توێژینهوهیه ڕێبازى وهسفی شیکارى به پێویست زانرا ئامانجى ئهم توێژینهوهیه ههوڵێکه بۆ دۆزینهوهى پێگهى ژن له ناو ڕۆمانهکهدا و دهرخستنى ئهو کێشهو گرفتانهى که ڕووبهڕووى ئافرهت دهبێتهوه به هۆی کهلتوور و داب و نهریتى کۆمهڵگاوه بهشی یهکهم به ناونیشانى (ڕهههنده سۆسێۆلۆژییهکان و کێشه کۆمهڵایهتییهکان له ڕۆماندا )که له دوو تهوهرپێکهاتووه وتهوهرى یهکهم له ژێرناونیشانى (ڕهههنده سۆسیۆلۆژییهکانى ڕۆمان) تهوهرى دووهم بهناونیشانى (بابهت و کێشه کۆمهڵایهتییهکان له ڕۆماندا وهکو(پهیوهندی کۆمهڵایهتى،دوورکهوتنهوه،نامۆبوون،کێشهى ئافرهتان،لادانى کۆمهڵایهتى)،که لهم بهشهدا بهشێوهیهکى گشتى ههوڵ دراوه باس له کێشهى ئافرهت کراوه به گشتى وله ڕۆمان به تایبهتى، ههروهها بهشی دووهمیش له ژێرناونیشانى(خوێندنهوه و دهرکهوتهکانى ژن لهناو ڕۆمانهکهدا)که له دوو تهوهره پێکهاتووه تهوهرى یهکهم لهژێر ناونیشانى (دهرکهوتهکانى ئافرهت لهدهقی ڕۆمانهکهدا وهکو(پێگهى ئافرهت،ئافرهت وهکو خۆشهویست،سهرزهنشتکردنى ئافرهت،ئافرهت وهک جهستهو جوانى ،کێشهى ئافرهت .............هتد تهوهرى دووهمیش خوێندنهوهیهکى گشتى بۆ دهقی ڕۆمانهکه لهکۆتای توێژینهوهکهدا ئهو ئهنجامانهى که توێژینهوهکه بهدهستى هێناوه خراوهتهڕوو، ههروهها پوختهى باسهکه به زمانى عهرهبی و ئینگلیزى خراوهته ڕوو، لهگهڵ ئهو سهرچاوانهى که توێژینهوهکه سوودى لێ وهرگرتوون.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91436_661180e1b8b7630f00c5cc3a0d537340.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301نیشانەکردنى دەربڕاوەگشتییەکان لەزمانى کوردییدا50639143710.24271/GARMIAN.5THC4KUBzhwean MuhammedDepartment of Kurdish Language, College of Education, University of Garmian, Kalar,Kurdistan Region, IraqJournal Article20190731 زمان گرنگییەکى لەڕادەبەدەری هەیە لەژیانى مرۆڤدا, تەنها مرۆڤ دەتوانێت زمان بەواتا فراوانەکەى بەکاربهێنێت و لە بونەوەرەکانى خوارخۆی جیابکاتەوە، زۆرجار مرۆڤ بەمەبەستى خۆپاراستن و مانەوە یان ڕێونکردن و شاردنەوەى شوێنپێی کارو کردەوەکانى لەدەوروبەرو کۆمەڵەکەى، چەمکەکانى ئاوەزیی، بەتایبەتیی بەتایبەتیی ئەو چەمکانەى لەبەر هەرهۆیەک بێت جێگەی مەترسین بۆ خودى خۆی و بەرامبەرەکانى لە فۆڕمى زمانی گشتییدا دادەڕێژێت و دەریدەبڕێت، ئەگەر لەڕستەدا تەلیسمە جیاواز و ئاڵۆزەکانى گشتێتیی و دۆزینەوەى فۆڕمە ئاوەزییە ڕاستەقینەکانى چەمکە ڕووتەکانى ئەم چەمکە گشتییانە لەخودى زماندا لێکۆڵینەوەیان تێدا نەکرابێت، ئەوا ناتوانرێت بەئاسانیی بەرەو تایبەتێتیی ببرێن، هەربۆیە گشتێتیی کۆمەڵە داتایەکی مارکەلێنەدراون و خەزنکردنیان ئاسانترە، لەبەر ڕۆشنایی وشەکانى زماندا بەڕوونى دیارە، کە زمانى مرۆڤ لەهەموو ئاستەکاندا دەربڕی گشتێتییە، بۆیە گشتێتیی گرنگە لەهەردوو ئاستی زمانگرتن و زمانپژاندا، ئەویش بەو مانایەى لەسەرەتادا فێربوون و زمانپژاندن بەگشتێتییەوە دەبەسترێتەوە. هەروەها مارکەلێدان / نیشانەکردن، کە مەبەستی سەرەکیی توێژینەوەکەیە، هەنگاونانە لە گشتێتییەوە بەرەو تایبەتێتیی، واتە چەمکێک لە گشتێتییەکەیدا زانیارییەک یان ناوەڕۆکێکیی فراوانتر دەگەیەنێت لەوشەکانى خوارخۆی، بەو مانایەى مارکەلێدان کردەى تێگەیشتن زیاد دەکات و مارکەلێدان نەبێت پەیوەندییەکان لەگشتێتییدا دەمێننەوە. لەلایەکى تریشەوە ئەو زمانانەى وشەى مارکەلێدراویان کەمە، زیاتر زیاتر پشت بە سیستمى دوپەلکى دەبەستن، کەتێیدا کەموکورتیی فەرهەنگیی لە نواندنى ڕێزمانییەکەیدا بە (مۆرفۆلۆژیی ، سینتاکس) پڕدەکاتەوە، هەروەها لەبەرئەوەى زۆربەى وشەکانى زمان مارکەلێنەدراون، لەچەند ڕێگایەکەوە زمان هەوڵیداوە تایبەتێتیی بە فۆڕمە گشتییەکان ببەخشێت، کە لە درێژەى توێژینەوەکەدا هەنگاوەکان خراونەتەڕوو. https://jgu.garmian.edu.krd/article_91437_4d6a75803b21a9dae31b73907d10b55f.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301(زەمینە و هۆکارەکانی شۆرشی بەهرامی شەشەم لە سەردەمی ساسانیەکاندا (٥٨٩-٥٩١ز64749147010.24271/GARMIAN.5THC5KUBahram Delpakبەشی مێژووی, زانکۆی گەرمیانJournal Article20190731بەهرامی شەشەم لە هۆزی مێهران سەر بە بنەمالەی ئەشکانی یەکێک لە سەرکردەکانی دەسەڵاتی ساسانی لە سەردەمی پاشا هۆرمزی چوارەم بوو. پاش ئەوەی وەکو فەرماندەی گشتی سوپای ئیران لە جەنگ دژ بە تۆرکەکان لە رۆژهەلاتی ئیران سەرکەوت ، لە سالی(٥٨٩ز) شۆرشی کرد. ئەم شۆرشە لە مێژووی سەردەمی ساسانیدا گرنگیەکی تایبەتی هەیە چۆنکە ئەم شۆرشە بە پێچەوانەی شۆرشەکانی تر نە تەنها لە دەرەوەی بنەمالەی ساسانیەوە رووی دا و تا رادەیە سەرکەوتوو بوو، بەلکۆ بەهرام توانی بۆ ماوەیەکی کۆرت بە دەسەلات بگات ولە هەمووی گرنگتر توانی چالگە بۆ دەسەلاتی دوو لە پاشاکانی ساسانی دروست بکات. کە لە ئەنجامدا کۆژرانی هۆرمزی چوارەم و هەلهاتنی پاشا خەسرەوی دووەم(پەروێز) بەرەو ئیمپراتۆریەتی رۆمای لێ کەوتەوە. ئەم تۆێژینەوەیە دەی ئەوێت تا بە سودوەرگرتن لە سەرچاوەکان و بە رێبازێکی وە سفی شیکاری کاریگەری چاکسازیەکانی سەربازی خەسرەوی یەکەم لە سەر پێکهاتەی سیاسی و کۆمەلایەتی ساسانیەکان هەلسەنگێنێت، هەروەها بە شی کردنەوەی بارۆدۆخی ناوخۆیی ساسانی هۆکارەکانی گۆرینی سیاسەتی هۆرمۆزی چوارەم سەبارەت بە خانەدانەکان و ئەشراف تاوتۆێ بکات و لەم سۆنگەوە هۆکار و زەمینەکانی ئەم شۆرشە لێک بداتەوە.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91470_69907d9c09a82be1550f051d71724156.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301زمان لە دیدى فەلسەفەى گریکی و فەلسەفەى لۆجیکیى شیکاریدا75869147810.24271/GARMIAN.5THC6KUDara MuhammedDepartment of Kurdish Language, College of Education, University of Garmian, Kalar,Kurdistan Region, IraqUmer AhmedAzizDepartment of Kurdish Language, College of Education, University of Garmian, Kalar, Kurdistan-IraqJournal Article20190731<strong>زمان و فهلسهفه ( Language & philosophy) دوو بابهتی گرنگ و تاڕادهیهکیش وابهسته و تێکچڕژاون ، سهرهتا و دهستپێکی زمانهوانی و شیکاری زمانیی له کایهیفهلسهفهدابووه ، یهکێک له پێناسهکانی فهلسهفه شیکاری چهمکهکانه، بهو پێودانگه چهمکی زمان و شیکاری زمان یهکێکه لهو بابهتانهی، که له مێژه فهلسهفهی سهرقاڵکردووه ، چفهلسهفهی کۆن وهک له دیدگاکانی( ئهفلاتوون ئهرستۆ ...تاد) چ فهلسهفهی نوێ که خۆی له دیدگای( دیکارت ، فهدگهنشتاین ، کارناب ....) دهبینێتهوه . بتهوی پهیوهندی زمان به فهلسهفهوه گهیشتۆته ئاستێک، که بهپێی بۆچوونی ههندێک له فهیلهسوفهکان ( ههمووگرفتێکی فهلسهفی پهیوهسته به گرفتێکی زمانییهوه ) . چونکه زمان باڵاترین هۆکاری گهیاندنیبیرو هزرهکانه ،هزری فهلسهفی بێت یان لۆجیکی یان مهعریفی...تاد . لهم سۆنگهیهوه ڤدگهنشتاین پێی وایه، زمانی کامڵ ئهو زمانهیه وابهستهی بیری فهلسهفی دهبێت و توانای گوزارشتکردنی تهواوی له ڕاستییهکان ههیه، که ئامانجی سهرهکی گهیاندنی بیرى گهڵاڵهبووه لای ئاخێوهره به گوێگر. ئهوهی جێی سهرنجه له زمانناسی کوردیدا زۆر به کهمی لهم لایهنهی زمان کۆڵراوهتهوه. ئهمهش گرنگی بابهتی ئهم توێژینهوهیه دهخاتهڕوو، که تهرخانکراوه بۆ پهیوهندی نێوانزمان و فهلسهفه . تێیدا پێگهی زمان و ڕاڤهی زمان له فهلسهفهی کۆن و نوێدا خراوهتهبهرباس و لیکۆڵینهوه و بهراوردکراون، بۆ ئهو مهبهستهش له فهلسهفهی کۆن بۆچوونهکانی (ئهفلاتوون ، ئهرستۆ ) و له فهلسهفهی لۆجیکیش بۆچوونهکانی ههریهک له (کاسییر ، راسل ،کارناب ، ڤدگنشتاین ) وهرگیراون . </strong>https://jgu.garmian.edu.krd/article_91478_8052b93d7194f53152e05075ad55fb58.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301پەیوەندی نێوان زمان و هێما لەگەڵ واتا و وێنە86989148010.24271/GARMIAN.5THC7KUTara MosheerSalihفاکەڵتی پەروەردەی بنەڕەتی ئێواران , زانکۆی کۆێەJournal Article20190731لە کۆنەوە زانراوە زمان دەورێکی باڵای هەیە لە ژیانی مرۆڤدا بی زمان ناتوانرێت هیچ بکرێت, وە هیچ زانستێک بخوێنرێت.هێماکان یان خود وێنەکان لە ژیانی ڕۆژانەماندا دەورێکی باڵای هەیە بۆ لێک تێگەیشتن و دواندن , بۆیە بە پێویستم زانی لێکۆڵینەوەیەک لەم بوارە بکەم , کە رێبازی وەصفی شیکارییە. گرنگی ئەم توێژینەوەیە لەوەدایە کە، زمانی هێما یاخۆد زمانی جستە لە ژیانی ڕۆژانە ماندا زۆر کاری پێدەکرێت بە کاردێت چە لە بواری وانەبێژیدا لە لایەن مامۆستایانی زانکۆ لە کاتی وانە ووتنەوەدا زمانی هێماکرن یان جستە زۆر بە کاردەهێنرێت، هەروەها زمانی هێماکردن لە لایەن ئەو مرۆڤانەی نەخۆشن وەک ئەوانەی نابیستن کەڕن یان ناتوانن قسەبکەن لاڵن لە ڕێگەی زمانی ئاماژەوە یان وێنەی جۆراو جۆر دەتوانن لە واتای وێنەکان یان هێماکان بگەن. ناوەڕۆکی توێژینەوەکە جگە لە پێشەکی و ئەنجام و رِاسثاردةکان و سەرچاوەکان لە دوو بەش پێک دێت، بەشی یەکەم لە ژێر ناونیشانی (زمان و دروستبوونی زمان)ە,کە لە دوو تەوەرە پێک دێت,تەوەری یەکەم ئەمانە دەگرێتەخۆ: زمان چیە؟ , پێناسەکانی زمان, گریمانەکانی زمان, وەرگرتنی زمان.تەوەری دووەم ئەمانە دەگرێتە خۆ: زمان و واتا , چەمکی هێما, جۆرەکانی هێما. بەشی دووەم لە ژێر ناونیشانی (پەیوەندی نێوان زمانی هێما لەگەڵ واتای وێنە)ە, ئەمانە دەگرێتەخۆ:, واتای وێنە, جۆرەکانی واتای وێنە, پەیوەندی هاوبەش لە نێوان زمانی هێما لەگەڵ واتای وێنە.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91480_cd9eb4a856b28711f54353cc216d8b9d.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301ترایگلۆسیا لە ناوچە کوردستانییهکانی دەرەوەى ئیدارەى هەرێمى کوردستان991129148210.24271/GARMIAN.5THC8KUSalar FaeqMajidزانکۆى گەرمیان, کۆلێجى زانستMuhammed HussenAhmedزانکۆى گەرمیان, کۆلێجى زانستJournal Article20190731ئەم توێژینەوەیه بە ناونیشانى (ترایگلۆسیا لە ناوچە کوردستانییهکانى دەرەوەى ئیدارەى هەرێمى کوردستان) توێژینهوهیهکی کارهکییه و هەوڵێکە بۆ خستنەڕووى ئەو هەلومەرجە زمانییەى, کە ئاخێوەرانى ناوچە کوردستانییهکانى دهرهوهی ئیدارهی ههرێم پێیدا تێدەپەڕن، ئەویش بەکارهێنانى هەردو زمانى (عەرەبى) و (کوردى) و شێوهزارێک، ئەم دیاردەیەش لە زانستى زمانى کۆمەڵایەتیدا بە (ترایگلۆسیا) ناسراوە.لهم توێژینهوهیهدا ڕێبازی پهسنی شیکاری پهیڕهو کراوه، به پێی پێویستی ههندێک بابهتی توێژینهوهکه، سود له ڕێبازی مێژوییش وهرگیراوه. بهمهبهستی سنوردارکردنی بواری توێژینهوهکهو وردبونهوه به سهرجهم لایهنهکانی دیاردهی ترایگلۆسیا له ناوچهکه، تهنها سنوری (ناوهندی قهزای خانهقین و گوندهکانی دهوروبهری) بهنمونه وهرگیراوه، ههروهها له ڕوی کاتیشهوه، قۆناغی دوای پرۆسهی ئازادی عێراق (2003) تاکو (2016) سنوری توێژینهوهکهیه .توێژینەوەکە جگە لە پێشەکى و ئەنجام و سەرچاوەکان و ئەم پوختەیە، لە سێ تەوەر پێکهاتووە:تەوەرى یەکەم: ناساندنى زاراوهو چەمک و پێناسەى (ترایگلۆسیا) وەک زاراوەیەکى نوێى زمانەوانى کۆمەڵایەتى، لهگهڵ خستنهڕوی چهند زاراوهیهکی نزیک و پهیوهست به دیاردهی ترایگلۆسیا وهک (دایگلۆسیا، بلنگوالیزم، سیاسهتی زمان و پلانی زمان و فرهزمانی).تەوەرى دووەم: چهمک و جوگرافیاو سنوری ههرێمی کوردستان و ناوچه کوردستانییهکانی دهرهوهی ئیدارهی ههرێم ناسێنراوه، لهگهڵ خستنه ڕوی جوگرافیای قهزای خانهقین و ناحیهکانی، ههروهها ژمارهی دانیشتوان و پێکهاتهی کۆمهڵایهتی و نهتهوهیی قهزاکه.تهوهری سێیهم: لهم تهوهرهدا باسی ترایگلۆسیا له ناوهندی قهزای خانهقیندا کراوه، که سێ جۆر زمان بهکاردێت (زمانی کوردی، زمانی عهرهبی، شێوهزاری خانهقینی)، پاشان هۆکارهکانی پهیدابونی ترایگلۆسیا له قهزای خانهقیندا خراوهتهڕو، ههروهها ڕێژهی بهکارهێنانی ههریهک له (زمانی کوردی و زمانی عهرهبی و شێوهزاری خانهقینی) له (8) بواردا باسی لێوه کراوه، که بریتین له: (گفتوگۆو ئاخاوتنی ڕۆژانه، پهروهردهو فێرکردن، خوێندنی باڵا، دامودهزگاو فهرمانگهکانی میری، وتاری ئاینی، ڕاگهیاندن، ئهدهب و هونهر، تابلۆی سهر شهقام و دوکان و ...)، لایهنی بههێزی و لاوازی (زمانی کوردی و زمانی عهرهبی و شێوهزاری خانهقینی) ڕونکراوهتهوهو به وردی تیشکی خراوهتهسهر.له کۆتایشدا گرنگترین ئهنجامهکان خراوهتهڕو دواتر لیستی سهرچاوهکان.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91482_2bc3c667b5886943022511e255038ef2.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301دەلالەتەکانى ڕەنگ لە دەقە شیعرییەکانى (مستەفا بەگى کوردى)دا1131329148410.24271/GARMIAN.5THC9KUZhwan AbdulsalamAzizبەشى زمانى کوردى، کۆلێژى پەروەردەى شەقڵاوە، زانکۆى سەڵاحەددینYusuf AliMuhammedJournal Article20190731ئەم توێژینەوەیە کە لەژێر ناونیشانى ( دەلالەتەکانى ڕەنگ لە دەقە شیعرییەکانى (مستەفا بەگى کوردى )دا) دایە، مەبەستێکە بۆ خستنەڕووى سەرجەم ڕەنگەکان لەدەقى شاعیر (مستەفا بەگى کوردی)دا. ڕەنگ ئاماژە کردنێکە ڕاستەوخۆ نیگاى وەرگر بۆ لاى خۆى کێش دەکات، لە وەتەى ژیان هەیە ڕەنگەکان هەبووەو هەستیان پێکراوەو ڕەنگ تا ڕەنگیش سەرنج ڕاکێشترە. لەبەر ئەوەى ڕەنگ زانستێکە پەیوەندى نێوان ڕەنگەکان و بارى دەروونى مرۆڤەکان ڕوون دەکاتەوە، لەهەمان کاتدا هەر ڕەنگێک دەلالەتى تایبەت بەخۆى دەبەخشێت، شاعیرانیش زۆر لێهاتووانە ڕەنگیان بەهێماو دەلالەتى جیا جیا لەدەقە شیعرەکانیاندا بەکارهێناوە تا وەکوو بارى دەروونیان پێ دەرببڕن و پەیامەکانیان بەهۆى ڕەنگە جۆراو جۆرەکانەوە بگەیەنن بە وەرگر. هۆى هەڵبژاردنى ئەم بابەتە دەگەڕێتەوە بۆ گرنگى و دەلالەتى واتا بەخشە مەبەستدارەکانى هەر ڕەنگێک، (مستەفا بەگى کوردى)یش دەستێکى باڵاى لەبەکارهێنانى ڕەنگدا هەبووەو ڕەنگى بەمەبەست و بەخشینى دەلالەتى جیا لەدەقە شیعرییەکانیدا بەکارهێناوە، هەر بۆیە بەپێویستمان زانى لەسەر ئەم بابەتە بنووسین.ئامانج لەم توێژینەوەیە خستنەڕووى ئەو ڕەنگانەیە کە شاعیر ( مستەفا بەگى کوردى ) لە دەقە شیعرییەکانیدا کە بەکاریهێناوە بیخەینەڕوو و دەلالەتەکانیان ڕوون بکەینەوە، بۆ ئەم مەبەستە پەیڕەوى ڕێبازى (وەسفى شیکارى)مان کردووە تاوەکو بە دەلالەتى ڕەنگە بەکارهاتووەکانى شاعیر بگەین.ناوەڕۆکى توێژینەوەکە: ئەم توێژینەوەیە لە پێشەکى و دوو تەوەر پێکهاتووە: تەوەرى یەکەم: ئەم بەشە بەناونیشانى فەلسەفەى ڕەنگە چەند ناونیشانێک لە خۆ دەگرێت؛ لەوانە: ( ڕەنگ و ژیان، زمانى ڕەنگ، ڕەنگ و شیعر ). تەوەرى دووەم: ئەم بەشەش لەژێر ناونیشانى (دهلالهت و پهیوهندی نێوان ڕهنگ و شوێن له شیعرهکانی (مستهفا بهگی کوردی)دایە، تیایدا ئاماژە بە دەلالەتى هەر یەک لە ڕەنگە (بنچینەیی و لاوەکی و هارمۆنیا) کراوەو دەلالەتى هەر جۆرەیان لە دەقە شیعرییەکانى (مستەفا بەگى کوردى )دا باس کراوە. لەکۆتایی ئەم توێژینەوەیەدا پوختەى ئەو ئەنجامانەى کە پێی گەیشتووین لەگەڵ سەرچاوەکان و کورتەى باسەکە بەزمانى عربى و ئینگلیزى خراونەتە ڕوو.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91484_3237219b80d9d580e428ac582e06cde1.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301چەمکی رەشبینی لە شیعری (محەمەد عومەر عوسمان و ئیدریس جماع) دا1331429148510.24271/GARMIAN.5THC10KUHassan Sarbazبەشەکانی کوردی و عەرەبی زانکۆی , کۆلێجی زمان و ئەدەبیات, کوردستان-سنەMrewan HuseenFarhanبەشەکانی کوردی و عەرەبی زانکۆی , کۆلێجی زمان و ئەدەبیات, کوردستان-سنەJournal Article20190731رەشبینی یەکێکە لە دیارترین چەمکەکانی شیعری هاوچەرخ، ئەم چەمکەش زۆر ڕوون و ئاشکرا لە شیعرەکانی (محەمەد عومەر شاعیری هاوچەرخی کورد و ئیدریس جماع شاعیری هاوچەرخی سودان) دا دیارە، ئەمەش لە ژێر کاریگەری لایەنی دەروونی و بار و زروفی کۆمەڵگای کوردی و عەرەبیدا لە ڕووی نادادیە کۆمەڵایەتیەکان و خەفەکردنی ئارەزووە تایبەتیەکان، دووری و دابڕان بوونەتە هۆکار گەلێکی نەخۆشی دەروونی و رەشبینی هەردوو شاعیر و ئەمەش وای کردووە کە هەردوو شاعیر زۆر کات هانا بۆ مەرگ ببەن، یاخود ئارەزووی مردن بکەن، زۆرکاتیش گومان و دڵەڕاوکێکانیان کە هۆکاری ئەم خەم و ئازارەیانە تووشی هەرەسهێنانیان دەکات و رەشبینتر دەبن، ئەم توێژینەوەیەش بەپێی رێبازی قوتابخانەی ئەمریکی ئەدەبی بەراوردە،کە ئامانجمان خستنەڕووی ناوەڕۆکە رەشبینیە وێکچووەکانی هەردوو شاعیرە، ئەوەی جێگای پرسیار و گەڕانە بەدوای وەڵامەکانیدا لەم توێژینەوەدا ئەوەیە کە گرنگترین هۆکارەکانی رەشبینی لە شیعری هەردوو شاعیردا چین؟ ئایا کام شاعیر رەشبینتر روانیویانەتە دنیا بەگشتی و ئایندەی خۆیان بەتایبەتی؟https://jgu.garmian.edu.krd/article_91485_b55d77f9146983ee6736b10ad6fce4aa.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301ناوچەی کفری لە نێوان ساڵانی (١٩٤٥ -١٩٦٣) توێژینەوەیەکی مێژووییە لە بارودۆخی سیاسی1431489148610.24271/GARMIAN.5THC11KUHussen IsmailKhandaloJournal Article20190731ناوچەی کفری بەدرێژای مێژوو ژیانی تێدا بەردەوام بووە، ئەمەش وای کردووە ببێتە وێستگەیەکی گرنگی رووداو و پێشهاتە سیاسیەکان، بویە دەکرێت بڵێین لە سەردەمی عوسمانیەکانەوە تاکو هاتنی ئینگلیزەکان لە ساتەوەختی جەنگی یەکەمی جیهانیدا چەقی بەشێک لە ململانێیە سیاسیەکانی ئەو کاتە بووە، لە دوای دروست بوونی دەوڵەتی عێراقەوە تاکو ماوەی ئەم توێژینەوەیە ناوچەکە زیاتر گۆڕەپانی کێشمە کێشمە سیاسییەکان بووە. ئەم توێژینەوەیە لە رەوت و رەوشی مێژووی سیاسی ناوچەی کفری لە نێوان ساڵانی (١٩٤٥-١٩٦٣) وەک قۆناغێکی هەستیاری مێژوویی دیاریکراو لە کۆتایی دووەم جەنگی جیهانیەوە دەست پێدەکات و دوو قۆناغی فەرمانڕەوایی (پاشایەتی و کۆماری) تاکو ساڵی ١٩٦٣ تاوتوێ دەکات، لەم ماوە مێژووییەدا کوردستان بەگشتی و ناوچەی کفری بە تایبەتی کۆمەڵێک رووداوی گرنگ و بایەخداری بە خۆوە بینیووە. ئەم توێژینەوەیە بەو سۆنگەوە دێت کفری شارێکی دێرینی کوردستانە و پێگەیەکی گرنگ و پڕ بایەخی لە مێژووی گەرمیان و کوردستاندا هەبووە و هەیە، هەروەها تاکو ئێستا توێژینەوەیەکی زانستی هەمەلایەنەی ئەکادیمی لەم بارەیەوە لەو قۆناغە مێژووییە ئەنجام نەدراوە.ئامانجی ئەم لێکۆلینەوەیە لەیەکدانەوەیەکی زانستیانە و ئەکادیمیانە بۆ دۆخ و رووداوە سیاسیەکانی ناوچەی کفری لەسەر بنەمای مێژووی سیاسی ئەو سەردەمە راڤە و شرۆڤە دەکات، ئەمە دەروازە و سەرەتایەک بۆ توێژینەوەی فراوانتر و هەمەلایەنە و گشتگیرتر فەراهەم دەکات، سەرباری ئەوەش تیشک دەخاتە سەر مێژووی ئەو دەڤەرە بەپێی ئەو سەردەمە جیاوازانەی کە پێیدا تێپەڕبووە، ئەمەش لە قۆناغێکەوە بۆ قۆناغێکی دیکە جیاواز بووە، بەو پێوەدانگەی یەکێک بووە لە قەزا سەرەکی و بنەڕەتەکانی (لیوا- پارێزگا)ی کەرکوک هەمیشە لەگەڵ شێواندنی دیمۆگرافیا و بچووک کردنەوەی جوگرافیای لیوای کەرکوک لەلایەن فەرمانڕەوایانی دەوڵەتی عێراقەوە ناوچەی کفریش لەو چوارچێوەیەدا گورزی کاریگەری بەرکەوتووە، وێڕای ئەوەش دەسەڵاتدارانی عێراقی هەوڵیانداوە ناسنامە و مۆرکی کوردانەی بسڕنەوە. لە نوسینی ئەم توێژینەوەیەدا پشت بە میتۆدی توێژینەوەی زانستی مێژووی لەسەر بنچینەی شیکردنەوە و هەڵهێنجاندن سەرچاوەی گرتووە، ئەمەش بە تێڕامان و ورد بوونەوە لە سەرچاوە مێژووییەکان و ئەو بەڵگەنامانەی کە تایبەتمەندیان لەگەڵ بابەتەکە هەیە . پێکهاتەی توێژینەوەکە لە ڕووی ناوەڕۆکەوە لە پێشەکی و دوو بەش پێکهاتووە، هەر بەشێک چەند تەوەرێک لە خۆدەگرێت، ئەمەش پۆلێن دەبێت بۆ دوو قۆناغی جیاوازی حوکمڕانی ماوەی دوای جەنگی دووەمی جیهانی تاکو ئاوابوونی دەسەڵاتی پاشایەتی کە بزاڤ و جموجوڵی سیاسی و ڕێکخستنی نهێنی پارتە سیاسیەکان وەک زەمینەیەکی گونجاو و جۆشدراو بۆ خەبات و تێکۆشان کاریگەری هەبووە، سەرباری ئەوەش رۆڵی کەسایەتییە سیاسی و دیارەکانی ناوچەکە لەو ماوە زەمەنیە لەخۆ دەگرێ. بەشی دووەمی توێژینەوەکە قۆناغی یەکەمی فەرمانڕەوای سیستەمی کۆماری تاکو ٨ی شوباتی ١٩٦٣ بە کودەتای بەعسیەکان شێوازی حوکمی گۆڕا، دەخاتە بەرباس و چەندین باس لەخۆ دەگرێ، سەبارەت بە کاریگەری شۆڕشی ١٤ی تەموزی ١٩٥٨ و گەشەکردنی رێکخستنە ئاشکراکانی پارتە سیاسیەکان لە ناوچەکە و سەردەمی هەڵگیرسانی شۆڕشی ئەیلولی ١٩٦١ و شەڕ و پێکدادانەکانی هێزی پێشمەرگە لەگەڵ سوپای عێراقیدا . ئەنجامێک بۆ شرۆڤەکردنی باسەکە لەگەڵ پەراوێز و لیستی سەرچاوە و بەڵگەنامەکان کۆتایی بەباسەکە دەهێنێت، هیودارم کەلێنیکم لە بۆشای نووسینەوەی مێژووی ناوچەی کفری پڕکردبێتەوە.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91486_a122cb50e36e200430ca288dce1774f8.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301خویَندنةوةیةک بؤ هةرِةشةو نیازةکانى جینؤسایدکردنى کورد لة ذیَر ثةردةى لامةرکةزى و ئؤتؤنؤمی بةعسدا 1963-19881491769148710.24271/GARMIAN.5THC12KULuqman AbdullaMuhammedبةشى زانستة کؤمةلآیةتیةکان, زانکؤى طةرمیان, کؤلیجى ثةروةردةى بنةرِةتىJournal Article20190731ثیَشینةى دامةزریَنةرانى بةعس و نهیَنى لة دروستبونى ئةم حزبة، بةرنامة و ثرؤطرامیان و کردار و رةفتاریان لة حوکمرِانى ولآتدا، هةمووى بة سةر یةکةوة جیَطاى طومانن ، حزبى بةعس بة تیؤرى خوازیارى یةکطرتنةوةى عةرةب بوون بة کردةوة ثرؤذةکةیان لة باربرد ، ثرِ بة دةم بانطةوازیان بؤ رزطارى فةلةستین و لة ناوبردنى ئیسرائیل دةکرد، کةضى بة دةستیَوةردان و خراثى هةلَویَستیان لة کیَشةى فةلةستین مةسةلةکةیان سوک و ریسواکرد رزطارکردنى فةلةستینیان کرد بة خةون و سةراب ، لة سایةى ضةند دةیةى حوکمرِانى بةعس لة سوریاو عیَراق ئةم دوو ولآتة کاول و ویَران بوون خةلَکةکةشى بوون بة ئاوارةى ولآتان وخةریکى طةدایى و دةروةزةکردنن ، لة کاتیَکدا سةر و ذیَر زةمینى هةر دوو ولآت ثرِة لةسامان وطةنجینة. بةعس جطة لة شؤفینیزمى ثووض هیض ثةیامیَکى ذیان دؤستى ومرؤظایةتی ثیَنةبوو، کةضى منةتى ئةوةیان دةکرد ئؤتؤنؤمیان داوة بةکورد ، لة ذیَر ثةردةى ئؤتؤنؤمیشدا طةلى کوردیان قرِکرد و کوردستانیشى ویَرانکرد. https://jgu.garmian.edu.krd/article_91487_bd76eae5ef009494b5e6d7dbb35261d3.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301ئهزموونگهرایى دهقى واڵا له شیعرى شێرکۆ بێکهس- دا , (سرووده بهردینهکان) و (کورسى) بهنموونه1771999149010.24271/GARMIAN.5THC13KUFarhad QadirKarimبهشى زمانى کوردى , کۆلێجى پهروهردهى بنهڕهت , زانکۆى گهرمیانAri OsmanRostamبهشى زمانى کوردى , کۆلێجى پهروهردهى بنهڕهت , زانکۆى گهرمیانJournal Article20190731<strong>ناونیشانى توێژینهوهکه: </strong>ناونیشانى ئهم توێژینهوهیه بریتییه له: (ئهزموونگهرایى دهقى واڵا له شیعرى شێرکۆ بێکهسدا<strong>-</strong> سرووده بهردینهکان و کورسى، بهنموونه).<strong>هۆى ههڵبژاردن و گرنگیى ناونیشانهکه: </strong>سهرهکیترین هۆى ههڵبژادنى ئهم ناونیشانه دهگهڕێتهوه بۆئهوهى که پێشتر لهم ڕوانگهوه توێژینهوه لهبارهى شیعرى شێرکۆ بێکهس نهکراوه، ههر ئهمهش دهبێته گرنگترین خاڵى بهرچاوى ناونیشانهکه، بهدهر لهوهى لهم ڕێگهیهوه ههوڵێکى بهرایى بۆ تیۆریزهى چهمکى دهقى واڵا له ڕهخنهى ئهدهبى کوردیدا دراوه، که بۆ توێژینهوهکانى داهاتوو، وهک ههنگاوێکى باش سوودى بهرچاوى دهبێت.<strong>کێشهى توێژینهوهکه: </strong>کێشهى سهرهکیى توێژینهوهکه خۆى له گهڵاڵهکردنى ئهو پرسیاره جهوههرییهدا دهبینێتهوه، لهوهى ئاخۆ چهمکى دهقى واڵا له ڕهخنهى ئهدهبى کوردیدا له چ ئاستێکدا مامهڵهى لهگهڵ کراوهو لهم بهستێنهشدا شێرکۆ بێکهس وهک داهێنهرى ئهم چهمکه، چۆن توانیویهتى کار له بهرههمهێنانى ئهم جۆره له دهق بکات؟<strong>سنوورى توێژینهوهکه: </strong>سنوورى ئهم توێژینهوهیه ههریهک له دهقى واڵاى (سرووده بهردینهکان) و (کورسى) لهخۆدهگرێت، بهوپێیهى ههردوو دهقهکه له ههوڵه بهراییهکانى شاعیرن له ئهزموونى شیعریى شاعیردا.<strong>میتۆدى توێژینهوهکه: </strong>میتۆدى کارکردن لهم توێژینهوهیهدا بریتییه له (ڕهخنهى شیکاریى- مێژوویى)، لهپاڵ ههڵبژاردنى دهق به مهبهستى ڕوونکردنهوهى زیاترى مهبهسته ڕهخنهییهکان.<strong>پێکهاتهى توێژینهوهکه: </strong>بهدهر لهم پێشهکییه، توێژینهوهکه له دوو بهشى سهرهکیى پێکهاتووه. له بهشى یهکهمدا به سێ تهوهر باس له چهمک و ئیشکالییهتى دهقى واڵا، لهڕوانگهى ههریهک له ڕهخنهى ئهدهبیى ڕۆژئاوایى، عهرهبى و کوردییهوه، کراوه. بهشى دووهمیش تایبهته به شیکردنهوهى ئهزموونگهرایى دهقى واڵا له شیعرى شێرکۆ بێکهسدا ئهمهش دیسانهوه سێ تهوهر لهخۆدهگرێت و به سێ ئاستى جیاواز دهقه ههڵبژێردراوهکان شیکراونهتهوه، ئهوانیش: ئاستى شێوازگهرایى و سیمیۆتیکى و دواجاریش له ئاستى بیۆگرافیدا ههردوو دهقهکه شى کراونهتهوه.لهکۆتاییشدا گرنگترین ئهنجامه بهدهستهاتووهکان له چهند خاڵێکدا گهڵاڵهکراون و ژێدهرو سهرچاوه بهکارهاتووهکانیش بهشێوهیهکى زانستى له لیستێکدا ڕیزکراون و پووختهى توێژینهوهکهش به ههردوو زمانى عهرهبى و ئینگلیزى خراوهتهڕوو.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91490_97aafaa40e896f5a7c1b0597ac75f0ee.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301پرۆسه مۆرفۆفۆنۆلۆجییهکان له زمانى کوردیدا2002129149210.24271/GARMIAN.5THC14KUDilshad GalleSalihبهشى زمانى کوردى، کۆلێجى پهروهرده، زانکۆى گهرمیانPeshraw SalihAliبهشى زمانى کوردى، کۆلێجى پهروهرده، زانکۆى گهرمیانJournal Article20190731ناونیشانى توێژینهوهکه بریتییه له (<strong>پرۆسه مۆرفۆفۆنۆلۆجییهکان له زمانى کوردیدا</strong>)، ئهمهش به مهبهستى ڕوونکردنهوهى ئهو کاریگهرییانهى که پێکهاتهکانى زمان له سهر یهکترى ههیانه، ئاستى مۆرفۆفۆنۆلۆجى، وهک بهشێک (ناوبهند) له زماندا، خوێندنهوهیهکى دروستهیى (پێکهاتهیى) فۆنۆلۆجى مۆرفێمهکانه، واته پێکهوهبهستنى فۆنێمهکان له ناو مۆرفێمهکاندا، خۆى به شیکردنهوهى دهنگهکانى زمانهوه خهریکدهکات. مۆرفۆفۆنۆلۆجى ئاستێکى سهربهخۆ نییه و له نێوان ههردوو ئاستى فۆنۆلۆجى و مۆرفۆلۆجیدا دروستبووه. گرنگى سهرهکى لهم لێکۆڵینهوهیهدا، تیشکخستنهسهر ههندێک لایهنى پێڕهوبهندى زمانى کوردییه له ڕووى گۆڕان و داڕشتنى دیارده و یاساکانى زمانهکه و خستنهڕووى ئهو گۆڕانکارییه فۆنۆلۆجییانهى که بهسهر وشه و مۆرفێمهکاندا دێن. ههروهها لهم توێژینهوهیهدا ڕێبازى سینکرۆنى و بهراوردکارى، پهیڕهوکراوه، پێکهاتهکانى فۆنۆلۆجى و مۆرفۆلۆجى بهپێى ئاخاوتنى ڕۆژانهى خهڵکى و به شێوهى دیالێکتى کرمانجیى ناوهڕاست لێکدراوهتهوه.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91492_41382b1a63248a36f758c8feb0fdb22e.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301(مەبەستە پراگماتیکییەکانى ناو بچوککردنەوە لە زمانى کوردیدا (ناوى تایبەتى وەک نمونە2132269150410.24271/GARMIAN.5THC15KUTrifa MohammedFarajDepartment of Kurdish Language , Education college, University of Garmian, Kalar, Kurdistan Region, IraqOmer AhmedِAzizDepartment of Kurdish Language, Education college, University of Garmian, Kalar, Kurdistan Region, IraqJournal Article20190731مەبەستە پراگماتیکییەکانى ناوبچوککردنەوە، لە زمانى کوردیدا (ناوى تایبەتى وەک نمونە) ناونیشانى توێژینەوەکەیە، گرنگى توێژینەوەکە لەوەدایە، کە ئاشنامان دەکات بە مەبەستەکانى بچوککردنەوەى ناوى تایبەتى لە بەکارهێناندا، کێشەى توێژینەوەکە ئەوەیە، کە ئایا ناو تەنها بۆ مەبەستى بچوککردنەوەى قەبارە بچوک دەکرێتەوە؟ یان دەشێت بۆ جیا لەو مەبەستە بچوک بکرێتەوە؟ توێژینەوەکە لە چوارچێوەى زانستى پراگماتیکدایە و ڕێبازى پەسنى/ شیکاریى تێدا بەکارهێنراوە، ئەو نمونانەى هێنراونەتەوە بەهەمان شێوەى زمانى ئاخاوتنى ڕۆژانەى شێوەزارى سلێمانین. لە توێژینەوەکەدا مۆرفیمەکانى بچوککردنەوەى ناوى تایبەتى دیاریکراون، لەگەڵ گرنگترین ئەو مەبەستە پراگماتیکیانەى لە دەروبەرى جیاوازدا، ئەم مۆرفیمانە دەیگەیەنن.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91504_7d36bb72e0a11eb0ccaaa1e1fb39ffc7.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301مۆرفۆلۆژیی و سینتاکسی ژمارە لە شێوەزاری هەورامیدا2272469149910.24271/GARMIAN.5THC16KUSalm HassanAzizزانکۆى هەڵەبجە، کۆلێژی پەروەردەى بنەڕەت، بەشی کوردیی شارەزوورAryan SediqAzizزانکۆى هەڵەبجە، کۆلێژی پەروەردەى بنەڕەت، بەشی کوردیی شارەزوورJournal Article20190731هەر زمانێک لە نێو زمانەکانی جیهاندا تایبەتمەندیی خۆی هەیە زمانی کوردیش، کە یەکێکە لە زمانە ئێرانییەکان خاسیەت و تایبەتمەندیی خۆی هەیە، لە بوارەکانی زمان و ئاستەکانیدا جیایدەکرێتەوە لەگەڵ زمانەکانی تردا. لێکۆڵینەوە لە هەندێک لایەنی زمانی کوردیی بە گشتیی نەکراوە، شێوەزاری هەورامیی، کە بەشێکە لە دیالێکتی گۆران کەمتر کاری لەسەر کراوە، بۆیە پێویستە ئەو لایەنانەی، کە کاری لەسەر نەکراوە بخرێتە بەر تیشکی لێکۆڵینەوە، ئەم لێکۆڵینەوەیەیش هەوڵێکە بۆ ئەو مەبەستە، دەمانەوێت تیشکبخەینەسەر لایەنە شاراوەکانی ئەم شێوەزارە لە زمانی کوردییدا.
01 ناونیشان و بواری لێکۆڵینەوەکە:
بریتییە لە (مۆرفۆلۆژیی و سینتاکسی ژمارە لە شێوەزاری هەورامیدا) لێکۆڵینەوەیەکی مۆرفۆلۆژیی و سینتاکسی)یە، بە پێی لێکۆڵینەوەکە لە هەندێک شوێنیشدا پەنابراوەتە بەر واتاسازیی، ژمارەیش وەک چەمکێکی ئەبستراکت لە کێشەدایە، لەم شێوەزارەدا شیکردنەوەی بۆ نەکراوە، ئەم لێکۆڵینەوەیەیش هەوڵێکە بۆ خستنەڕووى لایەنەکانى ژمارە لە شێوەزارەکەدا.
کەرەسەو سنووری لێکۆڵینەوەکە:
2. کەرەسەی لێکۆڵینەوەکە داتای نوسین و ئاخاوتنی قسەپێکەرانی ئەمڕۆی زمانی کوردییە و لە چوارچێوەی شێوەزاری هەورامیدا شیکراوەتەوە. واتە ئەم لێکۆڵینەوە بۆ دیالێکتی گۆران شێوەزاری هەورامیی تەرخانکراوە، نموونەی کەرەسەکانیش زمانی نوسین و ئاخاوتنی ئەمڕۆی شێوەزارەکەیە.
3. ڕێبازی لێکۆڵینەوەکە :
ئەو ڕێبازەی، کە لە شیکردنەوەکاندا گیراوەتەبەر، ڕێبازێکی (پەسنیی –شیکاریی)یە، باس لە شیکردنەوەی ئاستی مۆرفۆلۆژیی و سینتاکسی ژمارە کراوە.
4. گرنگیی لێکۆڵینەوەکە :
گرنگیی ئەم لێکۆڵینەوەیە، کە تا ئێستا لە شێوەزاری هەورامیدا لێکۆڵینەوەیەکی سەربەخۆی لەم شێوە لەسەر ژمارە نەکراوە و بەم جۆرە نەخراوەتە ناو چوار چێوەی توێژینەوەیەکی زانستیەوە، بۆیە بە پێویستمان زانی هەوڵێک لەم بارەیەوە بدەین و هەندێک لایەنی شاراوەی ئەم بابەتە بخەینەڕە. ئەم لێکۆڵینەوەیە هەوڵێکە بۆ یەکلاکردنەوەی هەندێک لایەنی کێشەداری ژمارە لە شێوەزارەکەدا.
5. گرفتی لێکۆڵینەوەکە:
لە لێکۆڵینەوەکەدا دوچاری هەندێک کێشە بووین، لەوانە نەبوونی سەرچاوە لە شێوەزارەکەدا لەسەر ئەم بابەتە، تەنانەت لە زمانی کوردیشدا کەمتر کار لەم بوارەدا کراوە. سود لەو سەرچاوانە وەرگیراوە، کە لە کرمانجی ناوەڕاستدا کاری لەسەرکراوە لەگەڵ سەرچاوەی بیانیی.
6. پێکهاتەی لێکۆڵینەوەکە :
بێجگە لە پێشەکیی، لە ڕووی ناوەڕۆکەوە لە دوو بەش پێکهاتووە و لە کۆتاییشدا ئەنجام و کورتەی لێکۆڵینەوەکە بە هەردوو زمانی عەرەبیی و ئینگلیزیی خراوەتەڕوو.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91499_0690e6e09ba70bf77a846500b2e014d6.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301شیعرییەتی ناو لە رۆمانی"دواهەمین هەناری دونیا"ی بەختیار عەلی دا2472609150610.24271/GARMIAN.5THC17KUSrwa TaherAliبەشی کوردی شارەزور , زانکۆی هەڵەبجەAveen AsosHamaبەشی کوردی, کۆلێژی پەروەردەی بنەڕەت,زانکۆی راپەڕینJournal Article20190731 شیعرییەتی دەق هەموو ئەو رەهەندو رێسایانە دەگرێتەوە، کە دەربڕینێک لە دەربڕینێکی تر جیادەکاتەوە و داهێنانی ئەدەبی تێیدا لە دایک دەبێت.لە بواری هونەری چیرۆک و رۆماندا،توێژەران کار بۆ ئەوە دەکەن بتوانن شیعرییەتی هونەری گێڕانەوە دەستنیشان بکەن.رەگەزە پێکهینەرەکانی رۆمان و بنیاتی گێڕانەوە لە رۆماندا مەودایەکی فراوانی هەیە،شیعریەتی رەگەزەکان و شیعرییەتی بەشە سەرەکییەکانی زمان و کەرەسەکانی دەربڕین زیاتر یارمەتیدەرە بۆ شارەزابوونی زیاتر لە بوونیادی رۆمان و شێوازی شیعری بوون و لایەنی فۆڕم وبنەما دەلالی و پێکهاتەییەکانی رۆمان،لەم روانگەیەوە دەقەکانی "بەختیار عەلی" لە چوارچێوەی هەڵبژاردنی کەرەسە زمانییەکاندا توانیویەتی شیعرییەت بەدەقەکانی ببەخشێت،بەتایبەت ئەو ناوانەی لە رۆمانەکانیدا بەکاریهێناون بەجۆرێکن، سیمایەکی شیعری و داهێنەرانەی خولقاندووە، کە جیای دەکاتەوە لە رۆماننووسەکانی تر، هەر ئەمەش وایکرد ئەم توێژینەوەیە بەناونیشانی( شیعرییەتی ناو لە "رۆمانی دواهەمین هەناری دونیا"ی بەختیار عەلی دا) ئامادە بکەین.توێژینەوەکە پێک دێت لە دوو بەش، بەشی یەکەم باس لە چەمکی شیعریەت و ناو لەرووی زمانەوانی و پەیوەندی شیعرییەت وزمانەوانی و رۆڵی ناو لەناو دەقی ئەدەبیدا دەکات، بەشی دووەم باس لە شیعرییەتی زمان دەکات لە رۆمانی "دواهەمین هەناری دونیا" و شیعرییەتی ناو و رۆڵی ناو لەپێکهاتنی وێنەی هونەری دەکات. لە کۆتایشدا چەند ئەنجامێک و لیستی سەرچاوەکان خراونەتە روو. ئەم توێژینەوەیە بە پێی رێبازی شیوازگەری کاری لەسەر چۆنیەتی شیکردنەوەی چەمکەکان و کارکردن لەسەر دەقی رۆمانی "دواهەمین هەناری دونیا"، کردووە.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91506_83dfd8e8c4388a4b0947f0b4a5efa9ea.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301وێنهی جوڵاو له شیعری ئێوارهی پاییزی هێمن دا2612769150710.24271/GARMIAN.5THC18KUSoran Bahaa AldeenEzaldeenبەشی کوردی کۆلێژی زمانی زانکۆی سەلەحەددین- هەولێرJournal Article20190731هێمن، شاعیری جوانی و ئیستاتیکا، ئهو شاعیرهی لهگهڵ خۆی دهتبا بۆ نێو جیهانه خهیاڵییهکهی، وهک ئهوهی خۆت دیمهنهکان ببینی، وهک ئهوهی لهو پاییزهدا دهستی تۆی گرتبێ و کووچه و کۆڵانی شارت پێبکا.
شیعری هێمن وهک شهپۆلی دهریا به ئارامی له پێش چاوان دێن و دهڕۆن، ئهو له خهمیشدا شهپۆل دروستدهکا، پیسییهکان رادهماڵێ و ناخی روونت پیشاندهدا.
شاعیر له ئاسۆیهکی دوورهدهستهوه، وێنهی ئاوابووی زهردهی پاییز رهنگین دهکات، باس لهو پهڵه ههورانه دهکات، که جوانی ئاسمانیان گرتووه، ئهو مهله لهنێو دهریای مهندی خهیاڵدا دهکا، به دڵێکی پڕ له تاسهوه داهێنان له شیعر و وێنهکانیدا دهکا، رووپهڕهکانی رۆژمێری ژیانی دهگێڕێتهوه، که پڕن له وێنهی شاعیرێکی دڵشکاو.
شاعیر کۆمهڵێ وێنه له دونیای جیاواز پێکهوه دهبهستێتهوه، ئهوه هێمنه دهتوانێ له ئێوارهیهکی لاچهپی دوورهدهستدا، له پاییزێکدا وهک ئهوهی ههموو شتێ خۆڵی مردووی بهسهردا کرابێت، ئهو رووح بهبهریاندا بکات، وێنهی جوڵاویان لێ دروست بکات.
وێنهی شیعری پیشاندهری ناوهرۆکی شیعره، ئهو دیمهنهیه، که خوێنهر بۆ خۆی کهمهندکێش دهکات، وێنهی شیعری وهکو ئاوێنهیهک وایه، که خوێنهر بیر و خهیاڵ و سۆز و ئهندێشهی شاعیری تێدا دهبینێت.
وێنهی شیعری بنیاتێکی سهرهکییه له دهقی شیعریدا، جهوههری هونهری شیعره، واتای شیعر لهوهوه دروست دهبێت، شاعیران له شیعرهکانیاندا، وێنهیهک دهکێشن، وهک چۆن وێنهکێشێک وێنهی تابلۆیهک دهکێشێت، بهڵام ئهو وێنهیهی شاعیر دوو لایهنی ههیه، ئهوهی له زیهنی خۆیدا ههیه و ئهوهی له شیعرهکهدا دروستدهبێت، ئهو وێنهیهش بۆ ههر خوێنهرێک مانایهکی جیاواز دهدات، کهرهستهکانی ئهو وێنهیهش بیر و سۆز و خهیاڵی شاعیره.
ئامانجی لێکۆڵینهوهکه، توێژینهوهیه له وێنهی جوڵاوی شیعری لای هێمن، که تێیدا رهههندی واتایی و جوانی و دهروونی تێدا رووندهکرێتهوه، له رێگهی وهسف و شیکارهوه دهقهکانی هێمن شیکراونهتهوه، لهو رێگهیهوه شێوازی شاعیر دهرکهوتووه، وێنهکان بوون به ناسنامهیهکی هێمنی موکریانى.
لهم لێکۆڵینهوهیهدا (وێنهی جوڵاو له شیعری ئێوارهی پاییزی هێمندا) که له دوو بهش پێکهاتووه، له رووی تیۆرییهوه باسی چهمک و پێناسهی وێنهی شیعری و رۆڵ و جۆرهکانی وێنهی شیعری دهکرێت، پاشان به وردی باسی وێنهی جوڵاو یان وێنهی ڤیدیۆیی دهکرێت. له رووی پراکتیکیشهوه که تێکهڵ به لایهنی تیۆری کراون، باسی ئهو وێنانه دهکرێن، که هێمن له قهسیدهی ئێوارهی پاییزدا دروستیکردووه، ههموو جۆری وێنهکانی دهستنیشان دهکرێن، لێکۆڵینهوهکه به ئهنجام و پوختهی باسهکه به زمانی عهرهبی و ئینگلیزی و لیستی سهرچاوهکان کۆتایی دێت.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91507_72136996174f2144e1caad172a4596a1.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301مێژووی سیاسی شاری حەران لە سەردەمی دەوڵەتی راشدی و دەوڵەتی ئومەوی لە ساڵی 18ک تا 132ک/633ز تا 747ز2772899150810.24271/GARMIAN.5THC19KUAram OmerAliAwat HassanWaliShahla BurhanAbdullaبەشی مێژوو، کۆلێژی ئاداب، زانکۆی سەلاحەددین، شاری هەولێرArarat AhmedAliبەشی مێژوو، کۆلێژی ئاداب، زانکۆی سۆران، شاری هەولێرJournal Article20190731 ئەم توێژینەوەیە کە بەناونیشانی (مێژووی سیاسی شاری حەران لە سەردەمەی دەوڵەتی راشدی و دەوڵەتی ئومەوی لە ساڵی 18ک تا 132ک/633ز-747ز)یە باس لە گرینگترین ئەو گۆرانکارییە سیاسیانەی دەکات کە لەم شارە روویداوە لەم مێژووەدا، وە چۆن ئەم شارە توانویەتی پێگەیەکی سەرەکی هەبێت لە رووداوەکان و گۆرانکارییە سییاسییەکان ئەم سەردەمەدا، لەسەرەتادا باس لە ناوی شارەکە کراوە لەگەڵ بیرورا جیاوازەکان دەربارەی، ئینجا ئاماژە بە ئاووهەواو پێگەی شارستانی شارەکە کراوە کە چۆن توانویەتی وەکو شارێکی سەرەکی هەرێمی جەزیرەی فوراتی بە دیار کەوێت. هەروەها مێژووی فەتحکردنی حەران باس دەکرێت لە لایەن هێزی ئیسلامی وە گشت ئەو روایەتانەی کە هەنە لەسەر شارەکە وە بیرورای خەڵکی شارەکە دوای فەتحکردنی، و بەشداریکردنیان لە رووداوە سیاسی و سەربازییەکانی ئەو کاتە، جگە لەمانە تیشک دەخرێتە سەر مێژووی شارەکە لە سەردەمی ئومەویدا کە دیارترو کاریگەرتر دەبێت چونکە شارەکە لە لایەنی ئیداری پێگەیەکی بەهێز پەیدا دەکات و بەڵکو بەشدار دەبێت لە گۆرانکارییە دیارو سەرەکییەکانی رووداوە مێژوویەکان و بەشدار دەبێت لە دروستکردنی شارستانیەتی ئیسلام. https://jgu.garmian.edu.krd/article_91508_642206ac2b7cb44ce6bf0ec7b62d2831.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301کهلتورو دابونهریتى کوردى و ڕهنگدانهوهى لهسهرئافرهت له دیوانه شیعرى (ملوانکهى ) شێرکۆبێکهسدا2903019150910.24271/GARMIAN.5THC20KUShaida RashidMuhammedبهشى زمانى کوردى، کۆلێجى پهروهرده، زانکۆى گهرمیانAwat RahimKarimبهشى زمانى کوردى، کۆلێجى پهروهرده، زانکۆى گهرمیانJournal Article20190731ئهم لێکۆڵینهوهه له ژێرناونیشانى ( کهلتورو دابونهریتى کوردى و ڕهنگدانهوهى لهسهرئافرهت له دیوانهشیعرى (ملوانکه )ى شێرکۆبێکهسدا) دا ،ههوڵێکه بۆ خستنهڕوى مافى ژن و ههوڵدان بۆ خستنهڕووى کێشهکانى ژن و به مهبهستى چارهسهرکردنى کێشکان و بهدهستخستى ماف و ئازادیهکانى ژن و شکاندنى ئهو دابونهریت و کهلتوره ناپهسهندانهى که ڕێگه له ئازادی و بیرو ڕاومافى کارکردن و دهسهڵاتى ژن دهگرێت .چونکه ژنان شانبهشانى پیاوان ڕۆڵى سهرهکییان ههیه له گهشهکردن و بهروپێشبردنى کومهڵگهدا، و بنبڕکردنى جیاوازى ڕهگهزى ,سودوهرگرتن له ئهزموون و کارامایى ژنان . (شێرکۆبێکهس ) ،له بهشێکى زۆرى بهرههمه شیعرییهکانیدا ، ژن کهرهستهیهکى گرنگى بهرههمهکانیهتى و ههروهک خوى دهڵێت (( شیعر بهبێ ژن شیعر نییه )) ههربۆیه ڕهنگدانهوهى جۆراو جۆرى زمانى ژن و مێیینهیى لهناو شیعرهکانیدا بهکارهێناوه .بهتایبهتى ،دیوانى (ملوانکه ) یهکێکه له و بهرههمه شیعرییهى بۆ ژن و مافى ژن تهرخانکردووه .ئهم توێژینهوه لهم گۆشهنیگاییهوه له شیعرهکانى شێرکۆیى ڕوانیوه, ئهم لایهنهى کردوهته ئامانجى سهرهکهى خۆیى و .دابهش دهبێت بهسهر دووبهشدا، بهشی یهکهم : به شێوهیهکى گشتى گرنگى بهلایهنى تیورى دراوه ، پارى یهکهم : باس لەکەلتورو ئافرەت دەکات پاری دووەمیش باس لە ئافرهت و داب ونه ریت دەکات له کۆمهڵگای کوردیدا.،بهشی دووهمیش لهدوو پار پێکدێت ،له پارى یهکهمدا :باسمان له رۆڵى شێرکۆ بێکهس و گرنگى دان بهژن کردوه ، لهپارى دووهمیشدا وهک به شێکى پراکتیکى باسمان له : کهلتورو دابونهریتى کوردى ڕهنگدانهوهى لهسهرئافرهت له دیوانهشیعرى (ملوانکه )ى( شێرکۆبێکهس ) دا کردوه ،له ئهنجامدانى لێکۆڵینهوهکهمانیش ڕێبازى وهسفى شیکاریمان به کارهێناوه ،لهکۆتایدا ئهنجامهکان وپوختهى توێژینهوهکه بهزمانى ئینگلیزى و ئهو سهرچاوانهى کهبهکارهێنراوه خراونهته ڕوو.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91509_8452b6e05637d36a47b06ec03a7f4d88.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301ڕێککهوتن له دایالێکتى گۆرانى (گۆڤهرى ههورامی) دا3023209151010.24271/GARMIAN.5THC21KUKawan IsmailKhalilبهشى زمانى کوردى، فهکوڵتى زانسته مرۆڤایهتییهکان، زانکۆى زاخۆ، دهۆک – زاخۆJournal Article20190731ئهم باسه له ژێر ناوى ( ڕێککهوتن له دایالێکتى گۆرانى ((گۆڤهرى ههورامی)) دا ) یه،که بهشێوهیهکى گشتى بۆ بارى بکهر ئاشکرایى ئهم ڕێککهوتنه بۆ تافى ڕابردو و ڕانهبردوى کارى تێنهپهڕه،که بکهر و کار له ڕوى کهس و ژمارهوه ڕێکدهکهون، بهڵام ئهگهر کارهکه تێپهڕ بێت بۆ ههردو تافى ڕابردو و ڕانهبردو، ئهوا ڕێککهوتن له نێوان بهرکار و کار دایه ئهمه له لایهکهوه، له لایهکى ترهوه بۆ بارى بکهر شاراوهى ئاسایى ڕێککهوتن له نێوان بکهر و کاره و بۆ بارى بکهر شاراوهى ئاماژهبۆکراو ڕێککهوتن له نێوان بهرکار و کاره بۆ ههمو تاف و ڕێژهکان.
دهربارهى ڕێککهوتن له کاره ناتهواوهکانیش جگه له کارى ناتهواوى خاوهندارێتى که ڕێککهوتن له نێوان بهرکار و کاره، ئهوا ههردهم ڕێککهوتن له نێوان بکهر و کار دایه ، جا کارهکه له ڕوى تاف و هێز و ڕێژهوه سهر به چ جۆرێک بێت، ههروهها ڕێژهى کارهکه خۆیشى بۆ ههردو تافى ڕابردو و ڕانهبردو دهورێکى چالاک دهبینێ له چۆنیهتى ڕێککهوتن و قاڵبى سینتاکسى کاره ناتهواوهکه.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91510_88e4599942be20e7358867cc0d5d4adc.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301کورداندنى ثیَوانةى ثیَنج فاکتةرة طةورةکةى کةسایةتى3213279151110.24271/GARMIAN.5THC22KUKarim MidhadHatamبةشی ثةروةردة و دةرونناسی، کؤلیَجی ثةروةردة، زانکؤی طةرمیانYosra Yusufبةشی ثةروةردة و دةرونناسی، کؤلیَجی ثةروةردة، زانکؤی طةرمیانJournal Article20190731ئامانجى ئةم تویَزینةوة بریتیة لة کورداندنى ثیَوةرى ثیَنج فاکتةرة طةورةکةى کةسایةتى کة لةلایةن (John & Srivistava) لةسالَى (1999) طةشةى ثیَدراوة . لة رِیَطاى دةرهیَنانى رِاستطؤى وةرطیَرِان و رِاستطؤى و جیَطیرى ثیَوةرةکة بؤ دلَنیابوون لة رِاستطؤى وةرطیَرِانى ثیَوةرةکة ثشت بةسترا بة وةرطیَرِانى کؤمةلَیَک مامؤستاى ثسثؤر لة زمانى ئینطلیزى و دةروونناسى و زمانى کوردى کة شارةزایةکى باشیان هةبوو لة هةردوو زمانى (ئینطلیزى و کوردى).بؤ دلَنیابوون لة راستطؤیى و جیَطیرى ویَنةى یةکةمى رِاثرسیةکة ربة بةکارهیَنانى رِیَطاى ئامارى کورنباخ ئةلفا کة دةرئةنجامةکةى (70) بوو. بؤ دلَنیابوون لة جیَطیرى ثیَوةرةکة لة کؤمةلَطاى تویَذینةوة تویذةران رِیَطاى ئامارى دووبارةکردنةوةى ثیَوانةکردن (Test-retest) یان بةکارهینا، کة دةرئةنجامةکةى (P=0,62) بوو. ئةویش ثاش دةرهیَنانى 6 ثرسیار لة رِاثرسیةکة ئةویش لةرِیَطاى دابةشکردنى فؤرمى ثیَوةرةکة کة ثیکهاتبوو لة (44) ثرسیار بةسةر نمونةى تویَزینةوةکة کة ثیکهاتبوون لة (183) خویَندکارى بةشى ثةروةردة و دةرونناسى بؤ سالَى (2018-2019)، وة ثاش سىَ هةفتة (21) رِؤذ جاریَکى تر هةمان فؤرمى ثیَوةرةکة دابةشکرا بةسةر هةمان نموونةى ثیشوو. لة دةرئةنجامى کؤى کارةکان رِاثرسیةک بة دةست هیَنرا کة لة (38) ثرسیار ثیَک دیَت وة رِاستطؤیى و جیَطیرى بؤ دةرهیَنراوة لة کؤمةلَطاى کوردیدا وة بة زمانى کوردى.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91511_e005d017938c47c00d9c7565f63fa290.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301یهکێتى بابهت له ڕهخنهى کوردى کرمانجى ناوهڕاستدا 1950-19703283449151210.24271/GARMIAN.5THC23KUDilman QadirAhmedZanyar SalihAliJournal Article20190731له چوارچێوهى ئهم توێژینهوهیهداو، به ئامانجى دیاریکردن و تێگهیشتن له دیارترین چهمکى ڕهخنهیی قۆناغهکه (یهکێتى بابهت) له ڕهخنهى کوردى کرمانجى ناوهڕاستدا، کۆمهڵێک تێڕوانینى ڕهخنهیی لهلاى ڕهخنهگران و شاعیرانى ئهو قۆناغه خراونهته ڕوو، ههتا لهو ڕێگهیهوه سهرلهنوێ ئاوڕیان لێبدرێتهوهو، چهمکى (یهکێتى بابهت)یش لهوچوارچێوهیهدا دیاری بکهین.توێژینهوهکهش له دهستپێکێک و سێ بهش پێک هاتووه. له دهستپێکدا وهک دهروازهیهک بهڕووى توێژینهوهکهدا، باسمان له چهمکى یهکێتى بابهت و پهیوهندى به دهقى شیعرییهوه کردووه. ههروهها سهرهتایهکمان لهبارهى یهکێتى بابهتهوه لهسهرهتاکانى ڕهخنهى کوردیدا خستۆته ڕوو. لهبهشى یهکههمدا ڕوومان له ڕهخنهى جیهانى کردووهو، چهمکى (یهکێتى بابهت)مان لهڕوانگهى رهخنهى (ئهوروپى و عهرهبی)هوه خستۆته ڕوو. لهبهشى دووههمى توێژینهوهکهشدا ههوڵمان داوه تێڕوانینه ڕهخنهییهکانى ڕهخنهى کوردى لهو قۆناغهدا لهبارهى یهکێتى بابهتهوه وهربگرین و ڕوونیان بکهینهوه. دواترو له بهشى سێههم دا به پێى توانا بهشێوهى کارهکى (پراکتیک) کار لهسهر چهند دهقێکى کلاسیکى و شیعرى نوێى قۆناغهکه کراوه. لهکۆتایشدا ئهو ئهنجامه نوێیانه خراونهته بهردهست که له ئهنجامى توێژینهوهکهوه پێان گهیشتووین.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91512_8ec66dd88ab362ac0df5aaf782e46da7.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301هەڵسەنگاندنی خزمەتگوزاریی فێرکاری ئامادەیی لەشاری کەلار3453669151510.24271/GARMIAN.5THC24KUMuhammed MahdiKarimبەشی جوگرافیا,کۆلێجی پەروەردە, زانکۆی گەرمیانAmanj FuadAhmedبەشی جوگرافیا,کۆلێجی پەروەردە, زانکۆی گەرمیانJournal Article20190801ناوچەی توێژینەوە لە دوای ساڵی (2003ز)ەوە، پێشکەوتنێکی بەرچاوی بەخۆیەوە بینیوە، لە ڕووی فراوانبوونی ڕووبەر و زیادبوون لە ژمارەی دانیشتواندا، شان بە شانی ئەم پێشکەوتنانە هەموو بوارەکانی ژیان بەرەو پێش چوون، لەوانە خزمەتگوزاری فێرکاریی ئامادەیی. لەگەڵ ئەوەشدا ئەم خزمەتگوزارییە لە ڕووی دابەشبوونی شوێنیو بەراوردکردنی بارودۆخیان بە پێوەرو ستانداردە جیهانی و ناوخۆییەکان لە ئاستی پێویستدا نییە. بۆیە ئامانجی توێژینەوەکە بریتییە لە دۆزینەوەی تایبەتمەندییە شوێنیەکانی خوێندنگە ئامادەییەکان و شێوازەکانی دابەشبوونیان، هاوکات هەڵسەنگاندنیان بە بەراورد بە پێوەرە جیهانیو ناوخۆییەکان، دواتر پلاندانان بۆ خوێندنگەکان لەڕێگەی دیاریکردنی شوێنی گونجاو بۆیان لە ناوچەی توێژینەوەدا، بەپشتبەستن بە بەرنامەی (Arc Gis 10.3)و وێنەی ئاسمانیی (Landsat 8).https://jgu.garmian.edu.krd/article_91515_3e0ce00f7e9a990fbb05606600cea1d6.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301ڕێکارهکانی فێرکردنی زمانی بیانی (کهلتوور) به نموونه3673819151610.24271/GARMIAN.5THC25KURostam MuhammedAhmedزانکۆی گهرمیان, کۆلێژی پهروهردهHearsh KarimHamedوهزارهتی پهرهوپهرده, پهروهردهی کهلارJournal Article20190801ئاشنابوون و فێربوونی کهلتوور، وهک ناسنامهی کۆمهڵگا له پرۆسهی فێرکردنی زمانی دووهم یان زمانی بیانییدا، نهک تهنها کاریگهره، بهڵکو پێویستییهکی ههنووکهیی و حاشاههڵنهگره. بۆ فێربوونی زمانی بیانیی دهتوانرێت چهندین ڕێگا و ڕێکاریی جۆراوجۆر ڕهچاوبکرێت، یهکێک لهو ڕێگایانهی که ڕۆڵی بهرچاوی ههیه، له باشتر فێرکردنی زمانی بیانییدا ئاشناکردنی فێرخوازه به کهلتووری ئهو زمانهی که مهبهسته، لهم ڕوانگهیهوه ههوڵدراوه به ئاوڕدانهوه له ههردوو چهمکی زمان و کهلتوور و پهیوهندی نێوانیان و ڕۆڵی ههردووکیان لهسهر یهکدی، بهتایبهت ڕۆڵی کهلتوور له پرۆسهی فێرکردنی زمانی بیانیی وخستنهڕووی چهندین ڕێکاری زمانیی بۆ فێربوونی کهلتووری زمانی مهبهست، کارئاسانی بکرێت بۆ باشتر فێربوونی فێرخوازانی زمانی بیانی.
ناساندن و خستنهڕوی کهلتوور و پیشاندانی ڕهگهزهکانی، باسکردنی زمان وهکو ڕهگهزێکی کهلتوور و دهرخستنی پهیوهندی و پهیوهستی نێوان زمان و کهلتوور له چوارچێوهی نهتهوه و کۆمهڵگادا، بهجۆرێک نه زمان بێ کهلتوور دهبێت و نه کهلتووریش بێ زمان، دهتوانێت پهیامی خۆی بهباشی بگهیهنێت. پرۆسهی فیرکردن وهک پرۆسهیهکی ههمهلایهنهی زانستی و مهعریفی و ڕۆشنگهریی و ئهکادیمی له رێگهی ئاوێتهبوون و ئاوێزانی لایهنهکانی کهلتووری نهتهوه و زمانی کۆمهڵگاوه دێتهبهرههم.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91516_9e389f69d405f126b83cd5fe943a0b5e.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301کێشهکانى خوێندکاران له زانکۆى گهرمیان "کۆلێجى پهروهرده وهک نمونه "3823989151710.24271/GARMIAN.5THC26KUSaman BahmanHamidبهشى زمانى کوردى، کۆلێجى پهروهرده، زانکۆى گهرمیانJournal Article20190801ههر دام ودهزگایهکى فێرکارى بێ کێشه نییه , چونکه ڕۆژانه مامهڵه و سهودایان لهگهڵ مرۆڤدا ههیه ، زانکۆ وهک دامهزراوهیهکى پێگهیاندن و ناوهندێکی زانستی و سهرهکی کۆمهڵَگه که ئهرکى پێگهیاندنى کادیره بۆ سێکتهره جۆراوجۆرهکانى کۆمهڵگه دیاره بێ گرفت وکێشه نابێت ، بۆیه ئهم توێژینهوه بهناونیشانی(کێشهی خوێندکارانی زانکۆی گهرمیان"کۆلێژی پهروهرده وهک نمونه".ئامانجی ئهوهبوه که لهرێگهی ئهم توێژینهوهوه گرنگترین ئهو کێشانه بخاته ڕوو کهلای خوێندکارانی کۆلێژی پهروهرده بون بهکێشه و دواجار ههولًی چارهسهکردنیان بدرێت لهلایهنى پهیوهندیدارهوه که سهرۆکایهتی زانکۆی گهرمیانه.نمونهی توێژینهوهکه پێکهاتوه له(118) له ههردو رهگهزی (نێرو مێ)له ههرچوار قۆناغی خوێندارانی ههر(10) بهشهکهی کۆلێژی پهروهرده.که بهشێوهی نمونهی(ههرهمهکی ساده)وهرگیراون.وه ئهو میتۆدهی کهلهم توێژینهوه کاری پێکراوه بریتیه له(پهسنی رووپێوی). گرنگترین ئهنجامهکانى بریتین له ههردوو ڕهگهز ( نێر ، مێ ) وهرگرتنیان له زانکۆ و بوارى پیسپۆڕیان به ئارهزووى خۆیان نهبووه ، ههروهها بوارى زانستى ههموو بڕگهکانى به گرفت دهستنیشان کراوه ، بۆنمونه نهبوونى سهرچاوهى زانیارى ئهلکترۆنى ، نهزانی زمانى بیانى . ههروهها بوارى شیاوییهکانى مامۆستاى زانکۆ ههموو بڕگهکانى سهرکهوتووبووه ، هیچ بڕگهیهکى نهبووه به کێشهى فێرخوازان . ههروهها ئهوپێشنیارانهى خراونهڕوو بریتین له ئهنجامدانی توێژینهوهیهکی هاوشێوه، بهڵام لهسهر ئاستی سهرجهم زانکۆکانی ههرێمی کوردستان، بهمهبهستی زانینی گرفتهکان له زانکۆکانى دیکه . کارکردن بۆ پێداچوونهوه به سیستمى وهرگرتنى خوێندکاران که لهگهڵ سهردهمى ئێستامان گونجاوبێت . https://jgu.garmian.edu.krd/article_91517_e1dcb5b29a910314679ada9a22c646ad.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301پێرەوی دیاریکردن له ستانداردی کوردییدا3994299151810.24271/GARMIAN.5THC27KUMummed Mahweبةشی کوردیی, کؤلیَذی زمان, زانکؤی سلیَمانییJournal Article20190801پاش ئەوەی لە قؤناغەکانی سەرەتادا لە چیوەی ژیربێژییدا لە ’دیاریکردن’ کۆڵرایەوە، زانستى زمانیش شیکردنەوەو تویژینەوەکانی خۆی لەسەر کرد. ئەم هەوڵەی بەردەستتان سەر بە بەرنامەکەی دواییانە. دیاریکردن پەیوەندیی بە واتاوە هەیەو وەک بابەتێکی بواری سیمانتیک بینراوەو مامەڵەی لەگەڵدا کراوە. دیاریکراویی سیمانتیکیی ، لەم لیکۆڵینەوەیەدا، لە فەرهەنگدایەو پێواژۆکانی دیاریکردنیش لە ڕێزماندا. پەیکاڵا لەگەڵ مۆدیلە تێکەڵاوەکەی ئەم زارەدا (چونةەناویەکی مۆرفۆلۆژیی و سینتاکس)، پێواژۆکانی دیاریکردن لە پێکهاتەکانی مۆرفۆلۆژیی و سینتاکسدا جیبەجیدەکرێن. واتا، دیاریکردن بە پێڕەوێک لەو دوو پێکهاتەیەدا دادەنرێت و بەو شێوەیە مامەڵەی لەگەڵدا دەکرێت، کە ژمارەیەک لە مۆرفێمی خۆی لەگەڵ ڕێسا، مەرج و دابەشبونیاندا هەبێت، کە دەربڕدراوو پێکهاتوەکانیان پێبەرهەمدەهێنرێن. گفتوگۆکان بەتایبەتیی لەسەر مۆرفێمەکانی /ە/ ى وشەدروستکردن و ئەوەى /ە/ ى بەرهەمهێنانن. دیارە، کە هەندێک توخمی تریش هێنراونەتەوەو ڕونکراونەتەوە. بەشی یەکهەم بۆ چەمکی دیاریکراویی لە فەرهەنگداو بەشی دوهەم بۆ دیاریکردن لە مۆرفۆلۆژییداو سێهەمیش بۆ ئەوەی سینتاکسی تەرخانکراوە. لە سەرەتادا هێماکان هێنراونەتەوەو زاراوەکان ڕونکراونەتەوە.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91518_874659e77decd335fa323209f42811dd.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301شیکردنهوهیهکی جوگرافی بۆ پهرهپێدانی کهرتی گهشتوگوزار له قهزای کفری4304519151910.24271/GARMIAN.5THC28KUHawsar Ibrahim Kaka Abdullahبهشی جوگرافیا, کۆلێجی پهروهرده, زانکۆی گهرمیانAhmed AzizAbdullaبهشی جوگرافیا, کۆلێجی پهروهرده, زانکۆی گهرمیانKhalid WaliAliبهشی جوگرافیا, کۆلێجی پهروهرده, زانکۆی گهرمیانJournal Article20190801شاری کفری بهیهکێک لهشاره دێرین و مێژووییهکانی ههرێمی کوردستان دێته ئهژمارکردن. لهناو مێژووی سیاسی و ئابووری و کۆمهڵایهتی و رۆشنبیری ههرێمدا پێگهیهکی گهورهی ههیه. بهڵام وێڕای ئهمه لهئێستا ئهو شاره ئهو پێگه گرنگهی جارانی نهماوه. ههڵبهته فاکتهرگهلی جیاواز ههن بۆ ئهم دهرئهنجامه. لهم روانگهیهوه ئهم توێژینهوه بهچهند تهورێک ههوڵدهدات تیشک بخاته سهر لایهنهکانی گهشت وگوزار لهو شاره. ئهوهش بهئامانجی خستنهرووی یهکێک لهگرنگترین لایهنهکانی بهدهستهێنانی داهاتی نهتهوهیی و ناوچهیی ئهویش گهشهپێدانی گهشت و گوزاره. وهک ئاشکرایه ئهم کهرته رۆڵی مهزنی ههیه لهبهرزکردنهوهی داهاتی گشتی و رهخساندنی ههلی کار و بوژاندنهوهی ژێرخانی ئابووری. زۆریک وڵات لهجیهاندا ههیه، بۆ نمونه وڵاتێکی وهکو تورکیا که بهرادهیهکی زۆر پشت بهو داهاته دهبهستێت که لهگهشت وگوزارهوه بهدهستی دههێنێت. بۆیه ئهگهر ئاوڕی تهواو لهو کهرته بدرێتهوه لهشاری کفری ئهگهری ئهوهی ههیه ئهو شاره دووباره پێگه مێژووی وگرنگییه ستراتیژیهکهی جارانی خۆی بهدهستبهێنێتهوهو ببێته شوێنی حهوانهو گهشت وگوزارو بهدهستهێنانی داهات بۆ دانیشتوانی شارهکهو ناوچهکهو ههرێمی کوردستانیش.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91519_b5fcea01cfca9cd6df0d678dd744b3ad.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301شیکردنهوهیهکى ئاووههوایی و جیۆمۆرفی بۆ ڕوودانى دیاردهى لافاو له شارى کهلار و ناحیهى ڕزگارى4524729152010.24271/GARMIAN.5THC29KUHero NasraldeenMuhammedبهشى جوگرافیا, زانکۆى گهرمیان, کۆلێجی پهروهردهHemn NasraldeenMuhammedبهشى جوگرافیا, زانکۆى گهرمیان, کۆلێجی پهروهردهJournal Article20190801ئهم توێژینهوهیه که ناونیشانى (<strong>شیکردنهوهیهکى ئاووههوایی و جیۆمۆرفی بۆ ڕوودانى دیاردهى لافاو له شارى کهلار و ناحیهى ڕزگارى</strong>) ههڵگرتووه، لێکۆڵینهوهیهکه له پهیوهندى نێوان زانستى ئاووههوا و جیۆمۆرفۆلۆجی، و تیایدا هۆکارهکانى ڕوودان و دووبارهبونهوهى دیاردهى لافاو لهناوچهى لێکۆڵینهوهدا خراوهتهڕوو.ناوچهى لێکۆڵینهوه دهکهوێته بهشى باشورى ڕۆژههڵاتى ههرێمى کوردستانهوه، که شارى کهلار وهک ناوهندى ئیدارهى گهرمیان، و ناوهندى ناحیهى ڕزگارى بهدوورى (3,5 کم) له باکورى ڕۆژئاواى شارى کهلار دهگرێتهوه، که ئاراستهى ئاوى ئاوزێڵهکانى بهردهسور و سهید خهلیل و قهرهچێل و سێ لقی ترى لاوهکى له چهمى پونگهڵه بهناوچهکهدا تێپهڕدهبن. لهڕووى ئهسترۆنۆمییهوه ناوچهى لێکۆڵینهوه دهکهوێته نێوان دوو بازنهی پانى (18<sup>=</sup> 36<sup>-</sup> 34° - 16<sup>=</sup> 40<sup>-</sup> 34°)ى باکور، و نێوان دوو هێڵى درێژى (44<sup>=</sup> 12<sup>-</sup> 45° - 10<sup>=</sup> 21<sup>-</sup> 45°)ى ڕۆژههڵات. ئامانج لهم توێژینهوهیه خستنهڕووى هۆکارهکانى ڕوودانى دیاردهى لافاوه له شارى کهلار و ناحیهى ڕزگارى، ههروهها دهستنیشان کردنى ئهو شوێن و گهڕهکانهى زۆرترین مهترسی زیانی لافاویان لهسهره، بهمهبهستى دۆزینهوهى ڕێگهچاره بۆ کهمکردنهوهى زیانهکانى، بۆیه لهبهر ڕۆشنایی ئامانجى توێژینهوهکه بۆ سێ تهوهرى سهرهکى دابهشکراوه، ئهوانیش (تایبهتمهندی گشتى ئاووههواى ناوچهى لێکۆڵینهوه، و تایبهتمهندى مۆرفۆمیترى ئاوزێڵهکانى، و ڕوودانى دیاردهى لافاو لهشارى کهلار و ناحیهى ڕزگارى)، لێکۆڵینهوهکه گهیشته ئهو ئهنجامهى که گۆڕانکارى له جۆر و ژماره و قوڵى ئهو نزمه پاڵهپهستۆیانهى ههڵدهکهنە سهر ناوچهکه، دهبنه هۆى داکردنى بڕێکى زۆر لهباران لهماوهیهکى کورتدا، بهمهش دیاردهى لافاو لهدۆڵى ئاوزێڵهکان و گهڕهکهکانى ناوچهکهدا دروست دهبێت، بهڵام بههۆى درێژکۆڵهیی شێوهى ئاوزێڵهکان، مهترسى ڕوودانى لافاوى لهناکاوى نییه، و دووبارهبونهوهى دیاردهى لافاو لهناوچهکه پلهبهپلهییه و پێشبینى کراوه.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91520_fee7ef0730ff6a47e0be16dec01f6600.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301قووڵبوونەوەی شوناسه لۆکاڵیهکان و کاریگەریان لەسەر بونیادنانهوەی عێراقی نوێ لەدوای ساڵی 20034735009152110.24271/GARMIAN.5THC30KUYaseen AshurJawharکۆلێژی پهروهرده, زانکۆی گهرمیانJournal Article20190801چهمکی شوناس یهکێکه لهچهمکه زۆر ئاڵۆزو دژوارهکان ولهههمان کاتیشدا بههۆی پهیوهندی و بهناویهکداچوونی لهگهڵ زۆر چهمک وپرسی دیکهدا وایکردووه لێکۆڵینهوه تیادا قورس بێت. لهپاش کهوتنی سیستهمی سیاسی پێشووی عێراقهوه له (نیسانی 2003) شوناسی نیشتیمانی زیاتر بهسهر شوناسه لۆکاڵیهکاندا وهک شوناسی ئیتنیکی، ئاینی، تایفهگهری، ناوچهگهری، هۆزگهری و پارتیگهری دابهشبوو. بێگومان فاکتهرگهلی زۆر لهپشت قوڵبونهوهی شوناسه لۆکاڵیهکانهوه ههیه. لهڕاستیدا قوڵبونهوهی ئهم شوناسانه بوونهته ههڕهشه بۆ سهر شوناسی عێراقی. ههڵبهته ئهم ههڕهشهیهش دهرئهنجامێکی واقعی ئهو بارودۆخه کۆن وئیستایهی عێراقه بهگشتی.
بهشێوهیهکی گشتی توێژینهوهکه بۆ دوو تهوهر دابهشکراوه. تهوهری یهکهمی بۆ چهمکی شوناس بهگشتی لای توێژهرانی بواری سۆسیۆلۆگی وسایکۆلۆژی وزانستی سیاسی تهرخانکراوه. تهوهری دووهمیش لهچهند باسێکدا چهختی کردوهته سهر سروشتی پێکهاتهی کۆمهڵگهی عێراقی وپاشان باسکردنی هۆکارهکانی پشت قوڵبونهوهی شوناسه لۆکاڵیهکان و؛ کاریگهری ئهمهی دواییان لهسهر ئاستی سیاسی وگهشهی ئابووری و بواری کۆمهڵایهتی وکلتوری. توێژینهوهکه بهچهند ئهنجامێک کۆتایی هاتووه. لهگرنگترین ئهو ئهنجامانه ئهوهیه که ئهگهر ئهم شوناسانه بهم شێوازهی ئێستا بمێننهوه؛ لهداهاتوودا دهرئهنجامی نێگهتیڤی بۆ سهر شوناسی نیشتیمانی دهبێت وبهرهو ههڵوهشاندنهوه دهچێت.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91521_aea7a5d16241722e2335ca699c15bfe2.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301ڕۆڵی زانایانی مسوڵمانلە بەرەوپێشبردنی ڕێبازی توێژینەوەی زانستیدا5015139152210.24271/GARMIAN.5THC31KUAwat MuhammedAghaبەشی کوردیی شارەزوور، کۆلێجی پەروەردەی بنەڕەت، زانکۆی هەڵەبجە، سلێمانیJournal Article20190801ئەم توێژینەوەیە باس لە ڕۆڵی زانایانی مسوڵمان دەکات لە بەرەوپێشبردنی ڕێبازی توێژینەوەی زانستیدا. توێژەر وەڵامی ئەو پرسیارانە دەداتەوە؛ ئایا زانایانی مسوڵمان خاوەنی ڕێبازی توێژینەوەی زانستیی بوون؟ ئایا ڕۆڵیان هەبووە لە بەرەوپێشبردنیدا؟ یاخود خاوەنی هیچ ڕێبازێک نەبوون و لە گەلانی دیکەی وەک: فارسی کۆن و هیند و یۆنانیی و...هتد یان وەرگرتووە؟ ئەم پرسیارە لە مێژەوە لە ناوەندە ئەکادیمیەکاندا دەوروژێنرێت، بۆیە پێویستی بە توێژینەوە دەکرد. بۆ ئەم مەبەستە توێژەر ڕێبازی کۆخوازیی یاخود بەدواداچون (الاستقراء) و ڕێبازی بەڵگەهێنانەوە (الاستدلال) بەکاردەهێنێت. ئەویش بە گەڕانەوە بۆ هەموو ئەو سەرچاوانەی لەبەردەستدان و گفتوگۆ لەسەر بواری ڕێبازی توێژینەوەی زانستیی لای زانایانی مسوڵمان دەکەن، یاخود ئەو سەرچاوانەی باس لە شارستانیی و ژیار دەکەن لە جیهانی ئیسلامیدا، جا ئەو سەرچاوانە چ لەلایەن مسوڵمانەکانەوە نوسرابن، یاخود لە لایەن ڕۆژهەڵاتناسەکانەوە. توێژەر لە کۆتایی توێژینەوەکەدا بە چەند ئەنجامێک گەیشتووە، بۆ نمونە زانایانی مسوڵمان لە هەندێک لە زانستەکاندا خۆیان داهێنەر و دانەری ڕێبازی توێژینەوەی زانستیی بوون و لە هیچ گەلێکی دیکەیان وەرنەگرتووە، وەک ڕێبازی توێژینەوە لە زانستە شەرعییەکاندا بە گشتی و بەتایبەتیی زانستی فەرمودە و مێژوو و ئوصولی فیقه و هتد. هەروەها هەندێک ڕێبازی توێژینەوەیشیان لە گەلانی دیکە وەرگرتووە، وەک زانستە سروشتییەکان، کە بریتین لە زانستی پزیشکیی و فیزیا و کیمیا و ئەندازیاریی و بیرکاریی و گەردونناسیی. لەگەڵ ئەوەی، کە لە گەلانی دیکەیان وەرگرتووە، بەرەوپێشیانبردووە و گەشەیانپێکردووە و چەندیین بیردۆزی دیکەیان خستووەتەپاڵ، تەنانەت لە هەندێکیشیدا بە داهێنەری ئەو ڕێبازە دادەنرێن، وەک ڕێبازی (استقراء). هەندێک ڕێبازی توێژینەوەیشیان وەرگرتووە بە مەبەستی تاوتوێکردنی و ڕونکردنەوەی هەڵوێستی شەرع بەرانبەریان، یاخود وەڵامدانەوە و پوچەڵکردنەوەیان، وەک ڕێبازی توێژینەوەی زانستیی لۆژیک و فەلسەفە.<br /> ئەم توێژینەوەیە جگە لە پێشەکیی و ئەنجام و لیستی سەرچاوەکان لە سێ بەش پێکدێت:<br /> بەشی یەکەم: چەمکی ڕێبازی توێژینەوەی زانستیی<br /> بەشی دوهەم: ڕێبازی توێژینەوەی زانستیی لە ئیسلامدا<br /> بەشی سێهەم: ڕۆڵی زانایانی مسوڵمان لە بەرەوپێشبردنى توێژینەوەی زانستیدا.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91522_ead0bccb1d6841955149cc4379b7d59d.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301[دور التکنولوجیا فی تطور المدینة[ مدینة السلیمانیة أنموذجاً5145199153010.24271/GARMIAN.5THC32KUHussain IsmailAliقسم علم النفس, کلیة التربیة , جامعة کرمیانJournal Article20190801 شهدت الثورة التکنولوجیة تحولات متعددة عبر العقود الماضیة منذ مطلع هذا القرن ، اذا ارتبطت اساساً على تزواج وسائل الاتصال عن بعد مع شبکات المعلومات والتی اعطت الى المجتمع انجازات ونجاحات اقرب الى الخیال منها الى الواقع .<br /> فالتکنولوجیا بکل آلیاتها ووسائلها تعمل على تطور وتغییر المدینة وذلک کرد فعل طبیعی للانسان کی یعیش فی المدینة باعلى المراتب سواء فی الجانب الحضاری او الأجتماعی وشهدت فی العقدین الماضیین توجهات جدیدة تعنی بالاستفادة من التطور فی التقنیات الجدیدة وتطویر الاستراتیجیات الحضریة (المدن) ذات الابعاد الحضاریة والاجتماعیة والاقتصادیة وذلک من ذلک لقیادة عملیة تطور المدینة .<br /> هذه الدراسة تتکون من فصلین وکل فصل من مبحثین ، فالمبحث الاول فی الفصل الاول یتناول الاطار العام للدراسة ، اما المبحث الثانی تناول تحدید المفاهیم و المصطلحات العلمیة ، اما المبحث الاول فی الفصل الثانی تناول دور التکنولوجیا فی تطور المدینة اما المبحث الثانی تناول دور التکنولوجیا فی تطور المدینة ثقافیاً , من ثم الآسنتنتاجات وقائمة المصادر و الهوامش .https://jgu.garmian.edu.krd/article_91530_6182ca76ab59c2d7063a4dfe39c6f750.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301تداولیة الخطاب التوجیهی فی خطبتی السیدة زینب علیها السلام فی الکوفة والشام5205269153510.24271/GARMIAN.5THC33KUAlaa Lazimجامعة بغداد ,کلیة التربیة /ابن رشد, قسم اللغة العربیةJournal Article20190801فکانت لبلاغة السیدة زینب علیها السلام الدور الأکبر فی استثمار قوامیس اللغة التی تولدت منها لغة خطبتیها والتی تراوحت بین السهولة ،والبساطة أحیاناً وبین القوة ،والایحاء أحیاناً آخر، وذلک بحسب الظروف، والسیاق الذی أنتجت فیه ومنه، فاللغة کانت وسیلة فعالة فی التأثیر، والاقناع، والهدف فی نجاح عملیة التواصل.<br /> هذه المفاهیم والمعطیات مجتمعة زادت من اصرارنا على قراءة خطب السیدة زینب علیها السلام ،محاولین البحث عن مدى قدرتها على تحقیق عملیة التواصل بین الأوساط المتلقیة کما آرتأینا إلى تناول خطبتیها، وتحلیلها بطریقة مغایرة عبر التعمق فی دلالاتها، ومقاصدها، وحقیقة الوظائف التی تؤدیها اللغة فیها، وأهدافها التواصلیة من خلال الترکیز على بنیة اللغة ،والوظائف الأساسیة التی تؤدیها باعتباره خطاباً لا یتجسد إلا عبر اللغة کونها العصب فی أحداث التواصل بین المبدع والمتلقی.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91535_3ebcf20abbbffebce79d3ab177dca04c.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301قراءة احمد شوقی لقصیدة (یا لیل الصبُّ) للحصری القیروانی – مقاربة نصیة5275339153710.24271/GARMIAN.5THC34KUMlko Karimقسم اللغة العربیة ,کلیة التربیة, جامعة کرمیانJournal Article20190801قام البحث بدراسة قصیدة (یا لیل الصبُّ) للحصری القیروانی وقصیدة (مضناک) لأحمد شوقی، من خلال إنفتاح الأخیرة على الأولى، أو معارضتها، وهی مقاربة نصیة بمنهجیة جدیدة ترمی الى إیجاد العلاقة بین النصین بوصفه نص غائب ونص حاضر ضمن التعلق النصی(التجاوز النصی)، وهی علاقة تقلید أو محاکاة أو تحویل. وقد سلط الضوء على التعلق النصی بین النصین فی القوافی وفی غیرها فضلاً عن الأفکار الواردة، ثم بیّن الحقول الدلالیة فی کل نص، مع ما توصل الیه البحث من نتائج واستنتاجات مهمة تبیّن الطاقة الشعریة للشاعرین وقدرة المتأخر لمنافسة المتقدّم، ومدى نجاحه فی توظیف النص الغائب لصالح مشروعه الإبداعی. https://jgu.garmian.edu.krd/article_91537_e7c1bec4f8cef65816be1b1d3f3d1413.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301واقع التعلیم فی مدارس النازحین للمرحلة الإبتدائیة ومشکلاتها من وجهة نظرالمعلمین والمشرفین5345429153910.24271/GARMIAN.5THC35KUFoad DawodSalmanوزارة التربیةالعراقیة, تربیة دیالىJournal Article20190801<strong> </strong>یرمی هذا البحث إلى معرفة (واقع التعلیم فی مدارس النازحین للمرحلة الأبتدائیة ومشکلاتها من وجهة نظرالمعلمین والمشرفین) تکونت عینة الدراسة من(80) معلماً ومعلمة من المدارس الواقعة ضمن الرقعة الجغرافیة التابعة لممثلیة وزارة التربیة للنازحین فی السلیمانیة و(20) مشرفاً من مشرفی التعلیم الأبتدائی فی ممثلیة وزارة التربیة للطلبة النازحین فی السلیمانیة، للعام الدراسی (2018 -2019م) جرى اختیار العینة بطریقة عشوائیة ، کعینة لمجتمع الدارسة، وبذلک یکون المعلمین والمعلمات والمشرفین الذین سیتعرضون للاستبانة (80) معلماً ومعلمةو (20) مشرفاً، واعتمد الباحث المنهج الوصفی لأنه یتلاءم مع إجراءات بحثه عن طریق استبانة تضمنت على (38) فقرة موزعـة علـى ست مجـالات (1. الأبنــیــة المدرسیة.٢. المعلمین. 3. التلامیذ. 4. المناهج الدراسیـة. 5. أولیـاء الأمـور. 6 . الإدارة المدرسیة) وزعت على أفراد عینة البحث بعد ایجاد الصدق والثبات لها، لمعالجة البیانات احصائیاً استعمل الباحث الوسائل الآتیة: الوسط المرجح ، والوسط الحسابی، والاختبار الزائی ، و النسبة المئویةhttps://jgu.garmian.edu.krd/article_91539_2de56b3b8f1d0def4ff5fda39bb6044d.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301أثر استخدام استراتیجیة سکامبر فی التحصیل والتفکیر البصری لدى طالبات الصف الثامن الاساسی فی مادة الریاضیات5445589154010.24271/GARMIAN.5THC36KULana SaeedHamidقسم التربیة وعلم النفس , کلیة التربیة الاساسیة , جامعة دهوکJournal Article20190801استهدف البحث الحالی الى معرفة ( أثر استخدام استراتیجیة سکامبر(SCAMPER) فی التحصیل والتفکیر البصری لدى طالبات الصف الثامن الاساسی فی مادة الریاضیات ) ولتحقیق هدفی البحث وضعت الباحثة فرضیتین صفریتین وقد اقتصر البحث على طالبات الصف الثامن الاساسی فی مدرسة ( کوردستان ) للعام الدراسی ( 2017 – 2018) التی أختیرت بصورة قصدیة وأعتمدت الباحثة التصمیم التجریبی ذی المجموعتین التجریبیة والضابطة وبالاختبار البعدی للمتغیرین التحصیل والتفکیر البصری المکانی وتکونت عینة البحث من (58) طالبة وزعت عشوائیاَ على مجموعتین الأولى تجریبیة بلغت أفرادها (28) طالبة درسن مادة الریاضیات على وفق استراتیجیة سکامبر والثانیة مجموعة ضابطة بلغت عدد أفرادها (30) طالبة درسن المادة ذاتها بالطریقة الاعتیادیة وقد أجرت التکافؤ بین طالبات المجموعتین فی متغیرات ( المعرفة المسبقة ، والتحصیل الدراسی للوالدین ، العمر الزمنی ) و قد أعدت الباحثة (22) خطة تدریسیة بواقع (11) خطة حسب استراتیجیة سکامبر و مثلها بالطریقة الاعتیادیة ، کما وأعدت الباحثة أختبارا لقیاس التحصیل تکون بصیغته النهائیة من (20) فقرة من نوع الاختیار من متعدد مستخرجة الصدق و معامل الصعوبة والقوة التمیزیة للفقرات وفعالیة<br /> البدائل الخاطئة والثبات کما أعدت الباحثة اختبار التفکیر البصری المکانی تکون من (20) فقرة مستخرجة الصدق والثبات . وقد بدأت التجربة بتاریخ (25 / 2 / 2018) وأنتهت (15 / 4 / 2018) بعد الانتهاء من التجربة وتطبیق الأداتین وإجراء التعامل الاحصائی مع البیانات أستخدم الاختبار التائی (t.test) وأظهرت النتائج ما یأتی :<br /> <br /> وجود فرق ذو دلالة احصائیة عند مستوى (0.05) بین متوسط درجات المجموعة التجریبیة والضابطة لصالح المجموعة التجریبیة .<br /> وجود فرق ذو دلالة احصائیة عند مستوى (0.05) بین متوسط درجات التفکیر البصری لدى المجموعتین التجریبیة والضابطة لصالح المجموعة التجریبیة .<br /> <br /> وفی ضوء ذلک قدمت الباحثة مجموعة من التوصیات والمقترحات .https://jgu.garmian.edu.krd/article_91540_6da8d05a3f7d228cb7ccd81f42a97ab7.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301الاحتراق النفسی لدى اساتذة جامعة کرمیان5595659154210.24271/GARMIAN.5THC37KUAbobakir YusufAhmedقسم العلوم التربویة والنفسیة، کلیة التربیة، جامعة کرمیان، کلار، اقلیم کوردستان- العراقJournal Article20190801هدفت هذه الدراسة الى محاولة الکشف عن مستوى مستویات الاحتراق النفسی لدى اساتذة جامعة کرمیان للسنة الدراسیة (2018-2019) واعتمد الباحث مقیاس ماسلاش وزملائها ( 1996) والذی تم ترجمتة الى العربیة من قبل العتیبی (2003) واخرون و یتکون من (22) فقرة مکونة ثلاث ابعاد اعتمد الباحث المنهج الوصفی والاسلوب المسحی فی البحث الحالی لما یتطابق مع مشکلة البحث ، تمثل مجتمع البحث جمیع اساتذة جامعة کرمیان ، والبالغ عددهم (294) للسنة الدراسیة (2018- 2019) وبلغ عینة البحث (218) من الاساتذة ذکور (76) من الاساتذة الاناث ، موزعین على کلیات الجامعة المکونة من ( کلیة التربیة ، کلیة العلوم ، کلیة التربیة الاساسیة ، کلیة اللغات والعلوم الانسانیة ، کلیة الزراعة ) وتم اخیارهم بالطریقة العشوائیة من کلیات الجامعة . وتوصل الباحث الى عدة نتائج اهمها ان الاحتراق النفسی لدى اساتذة الجامعة مرتفع ومتوسط ولیس له علاقة بالعمر او الجنس . وفی ضوء نتائج هذه الدراسة یوصی الباحث ان یهتم باساتذه الجامعه للتقلیل من شدة الاحتراق النفسی.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91542_eca9d69b6716b78a3993cf5ded67c6b4.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301الازدواجیة التشریعیة والقضائیة والادعاءات الباطلة حول تطبیق احکام الشریعة الاسلامیة5665809154410.24271/GARMIAN.5THC38KUAwan AbdullaMahmoodکلیة الحقوق, جامعة الموصل, نینوى, العراقJournal Article20190801<strong><span style="text-decoration: underline;">الأهمیة:- </span></strong>لقد حاول خصوم الإسلام تشویه صورته بکل الوسائل والأسالیب, مدعین ظلما وعدوانا بعدم قدرته على التطور ,وان تطبیقه لا یلبی مصالح الإنسان المتطورة, فالتطور أصبح الان سریعا خصوصا فی عصر السرعة والتکنولوجیا والانترنت, بحیث لا یمکن للشریعة الاسلامیة أن تسایره ,وقد کانت الشریعة تحکم العالم من أقصاه إلى أقصاه, عندما حلت القوانین الأجنبیة محلها فی زمن الخلافة العثمانیة, فحدثت ازدواجیة التشریع فی المنطقة ,کما حصل نتیجة ذلک ایضا الازدواجیة القضائیة وجاء الاستعمار فوجد الأرض ممهده له بما تتضمنه من اقتباس لتشریعاته وأفکاره الوضعیة, فعمل على زیادة الهوة بین التشریعات الوضعیة والشریعة الإسلامیة, وأصبح الکثیر من دول العالم الإسلامی التی مر علیها قرون من الضعف السیاسی والاقتصادی والعلمی یعتقدون أن العودة إلى أحکامها یعد ضربا من المستحیل, بسبب ما یثار من شبهات حول تطبیقها .
<strong><span style="text-decoration: underline;">الأهداف:-</span></strong> فکان هدف الدراسة الرد على هذه الادعاءات الباطلة وتفنیدها, ومحاولة رسم خارطة الطریق فی سبیل العودة إلى الحکم بها, لأن الإسلام دین ودنیا , فکما اهتم بتنظیم علاقة الفرد بربه اهتم بعلاقته بالأخرین وبعلاقته بمجتمعه وامته, فکانت أحکامها شاملة للجوانب کلها صالحة لکل زمان ومکان ومنهاج للبشریة عامة ورحمة للعالمین, تفی بحاجات الزمن المتطورة وتواکب الحضارات فهی أحکام أصلیة باقیة خالدة لأنها ربانیة لیست من صنع البشر الذی یحکمه القصور والغرائز والعواطف والتأثر بمؤثرات الزمان والمکان والثقافة.
<strong><span style="text-decoration: underline;">المشکلة والمنهجیه :-</span></strong> لذا تهدف الدراسة إلى إزالة الإشکالیات والإجابة عن تساؤلات,مصدرها مجموعة فرضیات : فما هی ازدواجیة التشریع, والازدواجیة القضائیة, وماهی آثارها الموروثة عن الدولة العثمانیة, وماهی الشبهات المثارة حول تطبیق أحکام الشریعة الإسلامیة؟ .. معتمدین على المنهج التاریخی والتحلیلی .
<strong><span style="text-decoration: underline;">الهیکلیة:-</span></strong> لذا فقد قسم البحث على مطلبین :-
<strong><span style="text-decoration: underline;">الأول</span></strong><strong>:-</strong> آثار الازدواجیة التشریعیة والقضائیة الموروثة عن الدولة العثمانیة.
<strong><span style="text-decoration: underline;">والثانی</span></strong><strong>:-</strong> الشبهات المثارة حول تطبیق احکام الشریعة الاسلامیة. والخاتمة: تضمنت النتائج والتوصیات.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91544_c2be3443f9205895cdfb2e2421769f57.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301(توظیف المرجعیات فی شعر نضال العیاش/ دیوان مزامیر الشطآن (أنموذجا5815939154510.24271/GARMIAN.5THC39KUGelas MuhammedAzizکلیة القانون/ جامعة السلیمانیةJournal Article20190801 إن الدراسات الاکادیمیة الحدیثة هی مقاربة شعریة فی الشعر العربی الحدیث، وإن هذا البحث سیکون مقاربة شعریة لدراسة توظیف المرجعیات الشعریة فی شعر نضال العیاش، ویمکننا عن طریق هذه الدراسة الکشف عن المرجعیات التی تمکن الشاعر من توظیفها فی منتدئه الشعری فضلا عن القیمة الدلالیة التی أضافتها تلک المرجعیات، کذلک إن هذا البحث سوف یمیط اللثام عن تجربة الشاعر وکیف خصب المرجعیات الثقافیة على إختلاف نمطها وألوانها وقضایاها.<br /> ومن هنا یمکننا القول إننا سنعالج موضوع البحث وفق أربعة محاور، سیتناول المحور الأول دراسة تعریف المرجعیات وکذلک بطاقة سیر ذاتیة عن الشاعر، اما المحور الثانی فسیتناول دراسة مرجعیات الشخصیات وبیان الطریقة التی إنتهجها الشاعر فی توظیف تلک الشخصیات فی جسد النص الشعری بطریقة ذاکراتیة، اما المحور الثالث فسیتناول دراسة مرجعیة المکان باشکاله کافة مع الکشف عن هویة تلک الامکنة والقیمة التی اضافتها للنص الشعری کمرجعا ثقافیا، اما المحور الرابع فسیتناول دراسة المرجعیات التراثیة والتی نقصد بها الأغانی القدیمة والمواویل الریفیة کمرجعا ثقافیا تمکن الشاعر من توظیفها فی متن النص الشعری کموجه قرائی ذاکراتی بغیة الاحتفاظ بهذا النسق الغنائی القدیم وضمان دیمومته کمنتج ذی أصالة عالیة .<br /> وسیعتمد الباحث على المنهج التحلیلی فی دراسة واستقراء النصوص الشعریة.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91545_7a6a0d3dd484910c5fd31837936cd22a.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301الموصل فضاءاً مکانیاًـ قـــراءة فـی قصــص بیــات مـــرعی5946059154610.24271/GARMIAN.5THC40KUJournal Article20190801 ینطوی المکان على أهمیة بالغة فی الأجناس الأدبیة عموماً، ولاسیما السردیة منها لأنها تشتغل على مجموعة من العناصر التی لها علاقة وثیقة بالمکان، فالزمن والرؤیة والشخصیات والحادثة السردیة کلها لها علاقة وثیقة بالمکان، ویشکل المکان المحلی قوة أساسیة فی تشکیل العناصر القصصیة وهو یمثل مرجعیة الواقع، التی تدخل فی سیاق العمل القصصی لتتحول من فضاء الواقع إلى فضاء التخییل.<br /> مدینة ((الموصل)) حظیت بمدونة سردیة واسعة وعمیقة فی القصة العراقیة عموماً، والموصلیة على نحو خاص، إذ لا یوجد قاص موصلی تقریباً لم یملأ قصصه بالمکان الموصلی وعلى مستویات عدیدة.<br /> القاص والمسرحی بیات مرعی أحد القصاصین الموصلیین الذین اشتغلوا على تمثیل المکان المحلی المصلی لیتجلى سردیا فی أکثر من قصة من مجموعته القصصیة الموسومة بـ ((ما أتلفته الرفوف))، حیث تتجسد بلاغة المکان الموصلی المحلی عنده من خلال الشخصیات والأحداث وبقیة عناصر التشکیل السردی الأخرى، حیث تتجلى مدینة الموصل بأحیائها وتفاصیلها القدیمة بوصفها کونا قصصیا یقوم على المکان وتتأثث عناصره الأخرى بدلالة المکان ومن وحیه وضمن حلقاته.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91546_480684a2d5f6b937acfa685ef6c85100.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301أثراستعمال استراتیجیة التدریس التبادلی فی تحصیل مادة القیاس والتقویم وتنمیة مهارات التفکیر الإبداعی عند طلبة کلیة التربیة /ابن رشد للعلوم الانسانیة6066209160910.24271/GARMIAN.5THC41KUAhmed DawodSalmanقـسم العلوم الـتربویة والنفـسیة. کلیة التربیة/ ابن رشد للعلوم الإنسانیة. جـامـعة بغـدادZhean YahyaBilalقـسم العلوم الـتربویة والنفـسیة. کلیة التربیة/ ابن رشد للعلوم الإنسانیة. جـامـعة بغـدادManal NuhammedIbrahimقـسم العلوم الـتربویة والنفـسیة. کلیة التربیة/ ابن رشد للعلوم الإنسانیة. جـامـعة بغـدادJournal Article20190803هدفت الدراسة الحالیة إلى اثراستعمال أستراتیجیة التدریس التبادلی فی تحصیل مادة القیاس والتقویم وتنمیة مهارات التفکیر الأبداعی) ولتحقیق هدف البحث تم صیاغة الفرضیات الصفریة الآتیة:
1- لاتوجد فروق ذو دلالة إحصائیة عند مستوى دلالة (05,0) بین متوسط درجات طلبة المجموعة التجریبیة الذین یدرسون وفقاً لأستراتیجیة التدریس التبادلی ، ومتوسط درجات طلبة المجموعة الضابطة الذین یدرسون وفقاً للطریقة الأعتیادیة فی تحصیل مادة القیاس والتقویم.
2- لا توجد فروق ذو دلالة إحصائیة عند مستوى دلالة (0,05) بین متوسط درجات طلبة المجموعة التجریبیة الذین یدرسون وفقاً لاستراتیجیة التدریس التبادلی، ومتوسط درجات طلبة المجموعة الضابطة الذین یدرسون وفقاً للطریقة الاعتیادیة فی تنمیة مهارات التفکیر الإبداعی.
إذ بلغت عینة البحث الحالی (100) طالباً وطالبة، بواقع (50) طالبا وطالبة للمجموعة التجریبیة و(50) طالباً وطالبة للمجموعة الضابطة .للعام الدراسی 2017-2018 ،کلیة التربیة ابن رشد للعلوم الانسانیة/جامعة بغداد
ولتحقیق هدف البحث أجرت الباحثة الآتی:
- بناء اختبار تحصیلی تحریری بعدی یتکون من (20) فقرة اختباریة وبعد التأکد من صدق الاختبار وثباته وإجراء التحلیل الإحصائی اللازم.
- اعتماد اختبار تورانس للتفکیر الإبداعی، وبعد التأکد من صدق الاختبار وثباته.
وقد استعملت الباحثة مجموعة من الوسائل الإحصائیة اللازمة منها معامل ارتباط بیرسون، ومربع کای، ومعادلة فعّالیة البدائل الخاطئة، والاختبار التائی لعینتین مستقلتین.
وبعد معالجة البیانات إحصائیاً أظهرت النتیجة على النحو الآتی :
1- یوجد فرق ذی دلالة إحصائیة فی الاختبار التحصیلی البعدی لصالح المجموعة التجریبیة وعند مستوى دلالة (0,05).
2- یوجد فرق ذی دلالة إحصائیة فی اختبار التفکیر الابداعی لصالح المجموعة التجریبیة وعند مستوى دلالة (0,05). وفی ضوء النتائج أوصت واقترحت الباحثة جملة من التوصیات والمقترحات.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91609_ec7f4a96148da577f7fcd7bb399ece23.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301أثر ( تُبّع ) وفتوحاتهم6216349161010.24271/GARMIAN.5THC42KUMuthana MuhammedHamidکلیة والجامعة : معهد التاریخ العربی للدراسات العلیاJournal Article20190803ان الهدف من بحثی بیان نهوض الأمم وسقوطها والتحدیات التی تواجهها . فالأمم تنهض قویة نتیجة قساوة الأحداث وتجرعهم مرارة التجارب والأخطاء .فقوم تبع من بین هذه الأمم التی استطاعت أن تسیطر على أرجاء المعمورة شرقاً وصولاً إلى الصین وغرباً وصولاً إلى القسطنطنیة ، إضافةٌ إلى مکة والمدینة ویثرب .ویعتبر تُبّع أول من کسا الکعبة وأول من أدخل الیهودیة إلى الیمن وذلک بحسن سیرته ودهائهِ . وأخیراً وضحت فی بحثی کیفیة سقوط هذهِ المملکة ونتیجة الصراع الداخلی بین أبناء الأسرة الحاکمة .https://jgu.garmian.edu.krd/article_91610_a8b072ab1ac09354d0dd9885b404e897.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301ترجمة مصطلح Linguistics فی اللغتین العربیة والکوردیة – دراسة مقارنة6356399161210.24271/GARMIAN.5THC43KUTahssin QdirMuhammedقسم اللغة العربیة , کلیة التربیة الاساسیة , جامعة کرمیانJournal Article20190803<strong>ملخص البحث</strong>
یهدف هذا البحث إلى بیان الترجمات المتعددة للمصطلح الانکلیزی ( Linguistics) فی اللغتین العربیة والکوردیة , مُتَبَنیًا أدق ترجمة لهذا المصطلح فی اللغتین , ونافیًا الاخریات , ثم یقارن الباحث بین هذه الترجمات فی اللغتین العربیَّة والکوردیَّة, وبیان مواضع الإشکال والخلل فی هذه التَّرجمات الکثیرة, , وقسمتُ البحث على محورین هما :
المحور الأوَّل : مصطلح (Linguistics ) فی الدراسات اللُّغویَّة العربیَّة الحدیثة.
المحور الثانی : مصطلح Linguistics) ) فی الدراسات اللُّغویَّة الکوردیَّة الحدیثة .
ثم ختمتُ البحث بأبرز نتائجه .https://jgu.garmian.edu.krd/article_91612_d90a28bf4acf8b73d2808645094d5bf0.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301أسالیب التفکیر وعلاقتها بمستوى الطموح لدى طلبة الجامعة6406649161310.24271/GARMIAN.5THC44KUJinan MahmoodTofiqکلیة التربیة الاساسیة , جامعة کرمیانJournal Article20190803یعیش.الانسان.فی.علم.تتصارع.فیه.المعلومات.فی.ظل.ما..وصلنا.الیه.من.تقدم.وحدوث.تطورات.ولاسیولاسیما.فی.اسالیب.التفکیر المستخدمة من قبل الفرد فی التعامل مع مشکلات مواقف حیاته, ان هذا التعامل یعتمد على صیغ عدیدة منها التصنیف للمعلومات وترکیبها وتخزینها واستدعائها عند الحاجة وعلى هذا الاساس سنتعرف على اسلوب التفکیرالذی یعتمده الفرد فی تعامله مع المواقف المختلفة, وان الاختلاف فی اسالیب التفکیر لدى طلبة الجامعة والذی یتبعه الفرد یعتبر تعبیرا عن شخصیته ومن ثم یمکن ان یقود الى تحقیق اهدافه وقد یبعده عن تحقیقها ,کما ان مستوى الطموح لدى الفرد ممکن ان یکون عالی اومنخفظاً وفق اسلوب التفکیر المستخدم من قبل الطلبة وانطلاقاً مما تقدم تبرز مشکلة البحث الحالی واهمیته على الصعید الاکادیمی ومحاولة علمیة للتعرف على اسالیب التفکیر وعلاقتها بمستوى الطموح لدى طلبة الجامعة. - یستهدف البحث الحالی ما یأتی - التعرف على :-
1-اسالیب التفکیر السائدة لدى طلبة الجامعة .
2-مستوى الطموح لدى طلبة الجامعة .
3-الفروق فی أسالیب التفکیروفق متغیری(النوع، والمرحلة)لدى طلبة الجامعة.
4-الفروق فی مستوى الطموح وفق متغیری(النوع،والمرحلة)لدى طلبةالجامعة.
5-معرفة العلاقة بین اسالیب التفکیر ومستوى الطموح لدى طلبة الجامعة . ولتحقیق اهداف البحث الحالی تم اعداد اداتا البحث لقیاس اسالیب التفکیر ومستوى الطموح وتم التحقق من الصدق والثبات والتمییزوطبق فی مدة زمنیة تقارب الاسبوعین ,تم التطبیق على عینة من طلبة قسم اللغة العربیة فی کلیة التربیة الاساسیة للمرحلتین الاولى والرابعة وشملت العینة (91) طالب موزعین على (38) ذکور و(53) اناث وبعد جمع البیانات ومعالجتها احصائیاً کانت النتائج کالاتی:- إن کلاً من أسلوبی التفکیرالترکیبی والمثالی حققا أعلى المتوسطات على التوالی ، ثم (العملی ،التحلیلی, الواقعی ) التی جاءت بالترتیب الثالث والرابع والخامس على التوالی , واتضح أن عینة البحث تتمتع بمستوى طموح عال, تبین من نتائج التحلیل عدم وجود فروق دالة إحصائیا بین الذکور والإناث والمرحلتین الاولى والرابعة فی أسالیب التفکیر لدى طلبة الجامعة وکذلک عدم وجود فروق دالة إحصائیا بین.الذکوروالإناث.والمرحلة فی.مستوى.الطموح لدى طلبة الجامعة, اما بالنسبة للعلاقة بین اسالیب التفکیر ومستوى الطموح لدى طلبة الجامعة اتضح إن هناک علاقة ذات دلالة إحصائیة بین اسالیب التفکیر ومستوى الطموح<strong><em> . التوصیات والمقترحات :- 1- التوصیات :- 1</em></strong>- ضرورة قیام أعضاء هیئة التدریس بالجامعة بتکییف أسالیب تدریسهم لتلاءم قدر الإمکان أسالیب تعلم طلابهم <strong>ب</strong>-توجیه المؤسسات التعلیمیةبالاهتمام بأسالیب التفکیرللمتعلمین للنهوض بالعملیةالتربویة وتحقیق الهدف.2-<strong><em>المقترحات:-</em></strong>إجراءدراسة للتعرف على أسالیب التفکیرلدى الطلبة فی المراحل التعلیمیة الأخرى.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91613_4c7b597992487d6908bbfe7b601ef05e.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301قراءةٌ أسلوبیّة فی قصیّدةِ " آدم " لعمر السّرایّ6656719161510.24271/GARMIAN.5THC45KUHussin ImranMuhammedقسم اللغة العربیة , کلیّة التربیة , جامعة کَرمیان , محافظة السلیمانیةJournal Article20190803تسعى هذه الدراسة إلى معاینة النص الأدبی الموسوم بـ "قراءة اسلوبیة فی قصیدة آدم " لعمر السّرای – من موالید بغداد 1980 وهو شاعر , وصحفی ,ومحرر , وتدریسی فی معهد الفنون الجمیلة للبنات له ثلاث مجموعات شعریة هی : ساعة فی زمن واقف , وضفائر سلم الأحزان , وسماؤک قمحی , وحاصل على أربع جوائز أخرها جائزة سعاد الصباح فی الکویت عام 2007 - وفق المنهج الأسلوبی .إن اصطفاء هذا المنهج فی القراءة والتحلیل جاء لما یتسم به من رؤیة عمیقة للنص الأدبی , وکذلک اتکائه على النسیج اللغوی المتشکل منه النص , واضاءته لوظائف اللغة وکینونة الدلالات التی قصد إلیه المنتج . واعتمدت هذه الدراسة على المسار الآتی , مقدمة ومستویات و نتائج .
أما فی المقدمة فقد تناولتُ الأسلوبیة تناولاً مختصراً من حیث التعریف والنشأة والاتجاهات وعلاقاتها بالبلاغة والنقد . وفی المستویات انقسمت الدراسة على المستوى الصوتی والمستوى الترکیبی والمستوى الدلالی . وانتهت هذه الدراسة بنتائج رصدت فیها أبرز السّمات التی تمخضت عنها أسلوبیة القصیدة الموضوعة تحت التحلیل والمعالجة . https://jgu.garmian.edu.krd/article_91615_4de44f973d0058a86b449060a4ff2650.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301( اثار الدیانة الزرادشتیة فی العصر العباسی الاول (132-232ه/750-847م6726889161610.24271/GARMIAN.5THC46KUKiwan AzadAnwarJournal Article20190803 الدیانة الزرادشتیة أحدى الدیانات الایرانیة التى بقى دورها فی العصر العباسی الاول بجانب دیانتی المانویة والمزدکیة. وقد أعتبر الدولة، الدیانة الزرادشتیة أهل الذمة مثل دیانتى الیهودیة والمسیحیة. وأشار العدید من المصادر والمراجع التاریخیة الى دور الزرادشتین فی هذا العصر من عدة جوانب. ولغرض هذا حددنا الموضوع تحت العنوان (أثار الدیانة الزرادشتیة فی العصر العباسی الاول)، لنسلط الضوء على بعض الجوانب التاریخیة للدیانة الزرادشتیة ومکوناتهم ودورهم فی الاحداث السیاسیة فی تلک العصر. وقسمنا البحث الى ثلاثة محاور. ففی المحور الاول تطرقنا الى نبذة مختصرة عن الدیانة الزرادشتیة حتى القرن السابع المیلادی. أما فی المحور الثانی أشرنا الى أثار الدیانة فی هذا العصر، ونظرة الخلفاء العباسیین للدیانة الزرادشتیة والزرادشتین. وفی المحور الثالث أشرنا الى بیوت النار والادب الزرادشتی فی هذا العصر. ثم أختتمنا بحثنا هذا بعدة نتائج وصل الیه الباحث. وأتمنى أن ینال بحثنا هذا رضى الجمیع ومن الله التوفیق.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91616_a6326db06a84b37cd0e7f7d8743c5c80.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301سحر الإشراقات الدلالیّة فی الفروق اللغویّة والصوتیّة سورة (عبس) أنموذجا6897039161710.24271/GARMIAN.5THC47KUIza AdnanAhmedقسم اللغة العربیة، فاکولتی العلوم الإنسانیة، جامعة زاخوJournal Article20190803تکونت السورة من ثلاث فقرات: الأولى تحدَّثت عن وجود کافر یستغنی، ومؤمن یفتقر ویرغب، والثانیة تناولت قرآنًا یذّکر، فأناس تتذکّر، وأناس لا تتذکَّر، والثالثة صوَّرت حال الطائفتین یوم القیامة، ولوحظ اقتران الخروج من فکرة إلى أخرى بالانتقال من فاصلة إلى أخرى.
لوحظ تناسب انخفاض نسبة صفات الأصوات أو ارتفاعها مع معنى کلِّ مجموعة من مجموعات السورة، فقد تساوت الأصوات الشدیدة والمهموسة فی المجموعة الأولى؛ لتحاکی تساوی شدَّة أثر معاتبة الرسول (صلى الله علیه وسلم) مع الهمس فی إیصاله، وفی المجموعة الثانیة انخفضت الأصوات الشدیدة، والمجهورة، والرخوة، فی مقابل ارتفاع المستعلیة؛ لأنَّ الحدیث عن القرآن الکریم، والملائکة الأبرار، وفی المجموعة الثالثة بدا ارتفاع نسبة الأصوات المستعلیة بشکل کبیر متناسبًا مع معنى الآیات، فهی تتمحور حول قوَّته سبحانه، وفعله، أمّا انخفاضها فی المجموعة الأخیرة فلنکتة لطیفة تکمن فی محاکاة تصرّف المرء الخالی من السموّ، والرفعة، والمروءة لهول ما یلاقیه.
کشف جدول المقاطع الصوتیّة للمجموعات الثلاثة الأولى فی السورة أنَّ جمیع المقاطع الصوتیَّة المقفلة بصامت فی المجموعة الثانیة قد انتهت بأصوات رخوة، فتناغمت ومعنى آیات المجموعة فطبیعة الأصوات الرخوة تناسب مقام المُلاینة، أمّا المجموعة الأولى فمثَّلت ما نسبته (80%)، وفی المجموعة الثالثة (82%) والفرق فی المعنى بیّنٌ، واضحٌ بین المجموعات الثلاثة، فضلا عن الإیقاع المتمثِّل بالمدود، وأنواعها الذی صوَّر المعنى بشکل رائع. https://jgu.garmian.edu.krd/article_91617_8bf43794aeea86077df4c939334d1e54.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301مؤامرات الیهود لأسقاط دولة المدینة7047179164810.24271/GARMIAN.5THC48KUDilshad MuhammedKarimقسم التاریخ, کلیة التربیة, جامعة کرمیانJournal Article20190804یعد الیهود من الجماعات التی سکنت اجزاء من جزیرة العربیة،ورغم وجود الکثیر من الکتب والبحوث الذی تطرق الى الوجود الیهودی فی المدینة الا انها لم تتطرق بشکل کافی الى مشاکل الیهود واسباب اثارتهم للمشاکل فی المدینة،لذلک حاولنا ان ان نوضح اسباب تلک المشاکل وابرز تداعیاتها على دولة المدینة ،والیهود من أقدم الجماعات التی استقرت فی المدینة وعمرتها،واتخذوا لأنفسهم المناطق الأستراتیجیة والأراضی الخصبة فی المدینة ،ومن اجل زیادة نفوذهم قاموا بأثارة المشاکل بین الأطراف الأخرى حتى قبل ظهور الاسلام وهجرة الرسول(صلى الله علیه وسلم)،وخیر مثال على ذلک (حرب بعاث ) التی کان للیهود دور کبیر فی اشعال فتیلها بین قبیلتی الاوس والخزرج ،وعندما هاجر الرسول (صلى الله علیه وسلم) الى المدینة اقام دولة المدینة على اسس واحکام وساوا بین اطراف المدینة من حیث الحقوق والواجبات سواءا اکانوا مسلمین او مشرکین او یهود ،ولکن الیهود على رغم من کل ذلک لم یتوقفوا عن اثارة المشاکل وحبک المؤامرات ضد دولة المدینة ،وقد اتخذت مؤامراتهم اشکال عدیدة منها المجادلة العقائدیة والکلامیة ،ومنها مواجهة المسلمین بالقوة ومنها محاولة اغتیال الرسول(صلى الله علیه وسلم) ومنها محاولة ألغدر بالمسلمین والتحالف مع اعداء الاسلام،وحاول الرسول بشتى الطرق منع تلک المشاکل،حتى وصل الامر بالرسول (صلى الله علیه وسلم) الى استخدام القوة احیانا کما هو الحال مع القبائل الیهودیة الثلاث الکبرى ،ونتج عن اجلاء تلک القبائل توحید الصف فی داخل المدینة واکتساب قوة کبیرة وخوف اعداء الاسلام فی داخل المدینة من کفار ومنافقین ویهود وخارجها من الطامعین فی المدینة. https://jgu.garmian.edu.krd/article_91648_14b14503a51d464ef896aab79419024d.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301متعة الحلم وصدمة الواقع فی روایة (رائحةُ التفاصیل) لـ سلیمان الصدّی7187319164910.24271/GARMIAN.5THC49KUMuzhda HassanMuhammedأربیل / کلیة التربیة , جامعة صلاح الدینSajda ZirarAzizأربیل / کلیة التربیة , جامعة صلاح الدینJournal Article20190804 یحتفی البحث الموسوم ( متعة الحلم وصدمة الواقع فی روایة رائحة التفاصیل ) لـ ( سلیمان الصدّی ) بالسیرة الذاتیة لعزام العبد الله التی تمثل الصورة التاریخیة الاولى من حیاة الراوی الذاتی عزام العبد الله الذی هو محور الحدث ومرکز الفاعلیة السردیة، ومن التغنی بهذه السیرة تتناسل ثنائیة الحلم والواقع ، متعة حلم الوصول الى الشمس وصدمة الانسان العربی من السواطیر التی تهاجم الأساطیر وتذبح حلم الانسانیة ، فکانت هذه الروایة رائحة لتفاصیل الواقع الانسانی المقموع ونافذة حلمٍ لمعراج ذات الانسان المتحررة من براثن سلاطین الأُسرة والدین والدولة ومکائد النساء.
وسربل (عزام العبد الله) الشخصیة الرئیسة فی روایة (رائحة التفاصیل) رغبته الحلمیة للوصول الى مملکة الشمس برداء مطرّز بألوان من أحلام لبناء صروح مملکة الشمس ، مملکة سماؤها الفکر ، وأرضها مودّة الوالدین ، وجدرانُها أمانٌ من الخوف والتوتر ونهارُها نور الحبیبة ، وفصولها الأربعة عطرُها ، وهواؤها نسماتُ التحرر والعدالة الإجتماعیة ، لا فرق فیها بین أبیضٍ وأسودٍ إلاّ بحب الإنسانیة .https://jgu.garmian.edu.krd/article_91649_fafd23710cfeeed9dd60961f9ef27359.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301(الشخصیة الدینیة فی روایات نجیب الکیلانی روایة(عمالقة الشمال أنموذجاً7327439165010.24271/GARMIAN.5THC50KUSalm OmerTahir-معهد التدریب والتطویر التربوی، محافظة دهوکJournal Article20190804تعرّف الشخصیة الدینیة بأنها: تلک التی تنطلق فی سلوکها ومعاملاتها ومواقفها المختلفة من مجموعة مبادئ دینیة تفهمها فهما واعیا وتدعو إلیها وتدافع عنها وتکتسب لذلک قدرا من الاحترام والتوقیر من معظم أفراد المجتمع. وقد قدّم الکیلانی هذه الشخصیة على أنها شخصیة ذات ثقافة واطلاع واسع بحیث یکون لها دور بارز فی المجتمع، وکذلک شخصیة إیجابیة، تعایش الناس وتشارکهم همومهم، وتساعدهم فی مطالبتهم بحقوقهم المشروعة. وهذه الشخصیة دخلت السجون، حیث کانت لهم مواقف مشرفة یستحق ذکرها. بل حرص على تقدیم صورة إسلامیة لنفس المؤمن الصابر القانع، ویعطیهم تجربة فی الثبات والصبر والشجاعة والجرأة فی السجن. أما عن علاقة الشخصیة الدینیة <strong>بالمرأة</strong> فهی علاقة حب، کما هو واضح العلاقة بین عثمان وجاماکا. وعرض شخصیات واقعیة، لا مجال لتغییر الأسماء فیها. والکیلانی یرسم شخصیته الدینیة بدقة بالغة، ملامحها متمیزة على المستوى النفسی، وقدمها بالطریقة المباشرة وغیر المباشرة. بل أولى اهتمامه بالشخصیة الدینیة الرئیسة والثانویة التی تخدم توجه الشخصیة الرئیسة. ونستنتج فی <strong>خاتمة البحث</strong> أن نجیب الکیلانی جعل من الشخصیة الدینیة رمزا للنجاة، إذ تظهر معالم طرق النجاة على لسانه، ویلجأ إلیه الناس لیجدوا حلا لینقذهم من الحیرة والتخبط. <strong>ویوصی البحث</strong> بضرورة التکاتف والتعاون بین جمیع المؤسسات داخل المجتمعات الإسلامیة وخارجها، ومع غیر المسلمین لتقدیم برامج تعزز دور الشخصیة الدینیة الایجابیة فی جمیع الأدیان.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91650_765e34d6d0e7469692e81b806c855584.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301الأثر الحضاری لابن خلدون ( ت 808 هـ / 1405 م ) فی دولة الممالیک البرجیة7447609165110.24271/GARMIAN.5THC51KUAmar MurdiAlawyقسم التاریخ , کلیة الآداب , الجامعة العراقیةJournal Article20190804مثلت مصر فی العصر المملوکی بشقیه البحری والبرجی حلقة من المؤثرات فی شتى المجالات مع البلاد المجاورة أو البعیدة عنها ، ذلک أن مصر أصبحت قاعدة الاسلام وعاصمة الخلافة بعد زوالها فی بغداد العلم والحضارة . ولعل من أهم تلک المؤثرات توافد شخصیات اسلامیة کان لها الثقل والمکانة البارزة لأن تؤدی دوراً فاعلاً فی حیاة مصر المملوکیة ، ومن تلک الشخصیات المغاربیة التی أثرت فی البیئة المملوکیة هی شخصیة العالم والمؤرخ ابن خلدون .
لم یکن ابن خلدون مجرد مؤرخ دوّن أفکاره وتصوراته فی کتابه الشهیر العبر ، بل أنه کان رحالة جاب العدید من البلدان متأثراً ومؤثراً بعدما ترک موطنه الاصلی المغرب .ولعل أقرب بلد کان محط اعجابه هو مصر التی أصبحت مناراً للحرکة العلمیة والفکریة ، فکان یرغب بمد جسور العلم والثقافة لیصبح مزیجاً من البلدین مصر والمغرب .
تعنى الدراسة ببیان أثر بیئة المغرب فی تکوین شخصیة ابن خلدون ، ومشارکته فی دوله المتعاقبة ، فضلاً عن رحلته الى مصر حیث العمران والنشاط العلمی الذی شکل فی نظر ابن خلدون بیئة مناسبة لطرح علومه ومعارفه هناک ، کذلک تسلیط الضوء على أهم الوظائف والمناصب التی تولاها ابن خلدون من تدریس ومجالس علمیة ، وتولیة منصب القضاء ، وتمثیل دور الدبلوماسی بین مصر والمغرب ، کل هذه الامور هی محور الدراسة مستندین الى أهم مصادر تلک الحقبة التی عاصرها ابن خلدون ، فضلاً عن کتابه الرحلة الذی کان شاهدن عیان على ما قام به من جهود حضاریة .https://jgu.garmian.edu.krd/article_91651_6681df22cec4cac219414daaf1774d86.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301العوامل المؤدیة الى تدنی مستوى التحصیل الدراسی لدى طلبة کلیة التربیة فی جامعة کرمیان من وجهة نظر التدریسیین7617749165210.24271/GARMIAN.5THC52KUOmar Abbasقسم العلوم التربویـة والنفسیـة , کلیة التربیـة , جامعـة کرمیانJournal Article20190804 یهدف البحث الحالی الى التعرف على العوامل التی تؤدی الى تدنی مستوى التحصیل الدراسی لدى طلبة کلیة التربیة فی جامعة کرمیان من وجهة نظر التدریسیین . ولتحقیق هذا الهدف ، حدد الباحث مجتمع البحث الذی بلغ عددهُ النهائی (144) تدریسیاً وتدریسیة موزعون على (10) أقسام علمیة فی کلیة التربیة وللسنة الدراسیة 2018-2019 . ثم أختیر (72) منهم لیمثلون عینة البحث . وبعد إعداد (الإستبانة) کأداة للبحث ، تم تقسیمها الى عوامل (نفسیة ، إجتماعیة ، دراسیة ، إقتصادیة ، تکنولوجیة) . ثم عرضها الباحث على مجموعة من الخبراء والمختصین فی مجال العلوم التربویة للتأکد من صدقها ، وقد حصلت على نسبة إتفاق (86%) بین المحکمین. وتم أیضاً التحقق من ثباتها ، وذلک من خلال تطبیق الإستبانة بطریقة إعادة الإختبار على(10) تدریسیاً وتدریسیة من عینة البحث. وبأستخدام معامل إرتباط بیرسون ، تم الحصول على معامل ثبات بنسبة (0.83%) وبذلک تم تطبیقها على العینة. وبعد تحلیل النتائج إحصائیاً ، ظهر أن هناک عوامل عدة تؤدی الى تدنی مستوى التحصیل الدراسی لدى طلبة کلیة التربیة فی جامعة کرمیان منها ، ضعف ثقـة الطالب بنفسـه ، کـثرة عدد الطلبة فی القاعات الدراسیـة وعدم توفر خط للأنترنیت فی القاعات الدراسیة کوسیلة مساعدة لتعلیم الطلبة .https://jgu.garmian.edu.krd/article_91652_1d2e083098eb34a7ad612e99d1c42c89.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301ایران والاتفاق النووی بین أستراتیجیة التصعید وخیارات المواجهة7757859165310.24271/GARMIAN.5THC53KUFarah Sabirکلیة التربیة, جامعة بغدادJournal Article20190804 کان قرار الرئیس الامریکی دونالد ترامب بسحب الولایات المتحدة الامریکیة من الاتفاق النووی مع ایران امرا متوقعا ،على عکس المرحلة التی تلیه.
وقد کانت التلمیحات واضحة حول نیة الرئیس الامریکی بالانسحاب من الاتفاق النووی ،ذلک العزم الذی انبثق عن السیاسة او السیاسات المعلنة.فمن ناحیة السیاسة،کان ترامب قد التزم خلال حملته الانتخابیة عام 2016 بالغاء الاتفاق الذی اطلق علیه مختلف النعوت ،من "جنونی"،او"مضحک"،الى "أسوا اتفاق على الاطلاق".
ولکن قرار الانسحاب یتخطى عالم السیاسة .فقد اثار الاتفاق النووی جدلا واسعا حین طرحته ادارة اوباما عام 2015 ولیس لمجرد ارتباطه بالرئیس السابق باراک اوباما. فقد رأى النقاد ان الاتفاق لم ینجز الا القلیل لتقیید الانشطة النوویة الایرانیة،ناهیک عن ان مدته کانت قصیرة جدا. وقد نُظر الى الاتفاق على انه کان احادی الجانب ،حیث منح ایران تخفیفا واسع النقاط من العقوبات مقابل ضبط نشاطها فی مجال واحد فقط،وان کان ذلک حیویا.مع ان الکثیرین اعتقدوا ان هناک بدیلا :لیس الحرب . بل الانتظار، الى ان تشتد وطأة العقوبات.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91653_3046cacd36c1b9b7f2b221c5b8b9758a.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301(واقع التعلیم فی مدارس النازحین للمرحلة الإبتدائیة ومشکلاتها من وجهة نظرالمعلمین والمشرفین)7857979165410.24271/GARMIAN.5THC54KUFoad DawodSalmanوزارة التربیةالعراقیةJournal Article20190804<strong> </strong>یرمی هذا البحث إلى معرفة (واقع التعلیم فی مدارس النازحین للمرحلة الأبتدائیة ومشکلاتها من وجهة نظرالمعلمین والمشرفین) تکونت عینة الدراسة من(80) معلماً ومعلمة من المدارس الواقعة ضمن الرقعة الجغرافیة التابعة لممثلیة وزارة التربیة للنازحین فی السلیمانیة و(20) مشرفاً من مشرفی التعلیم الأبتدائی فی ممثلیة وزارة التربیة للطلبة النازحین فی السلیمانیة، للعام الدراسی (2018 -2019م) جرى اختیار العینة بطریقة عشوائیة ، کعینة لمجتمع الدارسة، وبذلک یکون المعلمین والمعلمات والمشرفین الذین سیتعرضون للاستبانة (80) معلماً ومعلمةو (20) مشرفاً، واعتمد الباحث المنهج الوصفی لأنه یتلاءم مع إجراءات بحثه عن طریق استبانة تضمنت على (38) فقرة موزعـة علـى ست مجـالات (1. الأبنــیــة المدرسیة.٢. المعلمین. 3. التلامیذ. 4. المناهج الدراسیـة. 5. أولیـاء الأمـور. 6 . الإدارة المدرسیة) وزعت على أفراد عینة البحث بعد ایجاد الصدق والثبات لها، لمعالجة البیانات احصائیاً استعمل الباحث الوسائل الآتیة: الوسط المرجح ، والوسط الحسابی، والاختبار الزائی ، و النسبة المئویة.. وکان من أبرز نتائج البحث:
ماهوواقع التعلیم فی مدارس النازحین للمرحلة الأبتدائیة ومشکلاتها من وجهة نظرالمعلمین والمشرفین.
یوجـد فـرق ذو دلالـة إحصـائیة بـین إجابـات المعلمین مـن جهـة والمشرفین من جهة أخرى.
ولذلک تتجلى أهمیة البحث فی الجوانب بالآتی:
تقدیم معلومات حقیقیة عن أوضاع التعلیم فی مدارس النازحین والمشکلات التی تواجهها.
رصد الواقع المدرسی بمختلف جوانبه لتحدید نقاط القوة ونقاط الضعف حتى یمکن تعزیز نقاط القوة وتعمیمها، ومحاولة معالجة نقاط الضعف والتغلب علیها.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91654_d9e49f0574952e0c411e953248b11376.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301الکورد الفیلیون دراسة(جغرافیة- تأریخیة)7988209167010.24271/GARMIAN.5THC55KUSalahaddin AnwarQaitolyکلیة التربیة الاساسیة ,جامعة السلیمانیةDara JamalGaphorکلیة التربیة الاساسیة ,جامعة السلیمانیةJournal Article20190804الفیلیون شریحة هامة وأصیلة من عموم الامة الکوردیة تمکن أبناءها على مدار التاریخ من الحفاظ علی وجودهم القومی رغم تعرض کل أجزاء کوردستان الى الغزوات والحروب المتکررة والاحتلال الاجنبی المزمن، تقع مواطن إنتشارهم فی جنوب وجنوب شرق کوردستان ویمثل أرضها إمتدادا فیزیولوجیا وأثنولوجیا لها، الملفت أن کوردیة هذه الشریحة لم یحظ من لدن الکثیرون بالقدر الکافی من الدراسات والتقصی إلابالنذر القلیل، فغالبیة الدراسات وأبحاث المستشرقین الذین کتبوا عن الکورد ودونوا عنهم المعلومات تجاهلت حالة الفیلیین کشریحة کوردیة أو تذکرهم بأختصار شدید والدراسات التی تتناول کورد العراق لاتتطرق إلی حالة الفیلیین وکأنهم لایعترفون بوجود فرعین للکرد أولهم الکوردستانیین الذین یسکنون فی الشمال والشمال الشرقی من العراق، وثانیهم الفیلیین الساکنین فی بغداد وفی مناطق عدة فی وسط وجنوب العراق، لقد تعرض ابناء هذه الشریحة منذ تأسیس دولة العراق لحین سقوط النظام البعثی البائد إلی مظالم التسفیر وعملیات الطرد والإبادة الجماعیة وإنکار لهویته القومیة والوطنیة وسلب للأموال والممتلکات القانونیة والثبوتیة،فضلا عن تغییر الوضع الدیموغرافی لاراضیة التأریخیة وتعریبها، فقد کان کل من الدولة العراقیة والمجتمع معا یعتبرونهم طارئین على العراق وکثیرا ماوجهت لهم تهمة الفارسیة وهم برئیؤن منها،لقد شارک ابناء هذه الشریحة ودون إنقطاع منذ إنطلاقة الحرکات التحرریة الکوردیة الثوریة بحماسة الى جانب إخوانهم الاخرون فی باقی أرجاء کوردستان دون إنقطاع فقدموا الکثیر من التضحیات ودفعو أثمانا باهضة من دمائهم للحفاظ على الوجود القومی ووحدة الصف الکوردی أملا للوصول لحیاة وکرامة تلیق به وتتفاعل ضمن الحیاة البشریة المنشودة وتتأمل التطلع نحو رکب المدنیة والتطور وفی حیاة حرة کریمة کباقی شعوب المنطقة .
تبحث هذه الدراسة فی جغرافیة المنطقة الفیلیة وتأریخها بالاستناد الی جملة من المصادر التأریخیة الرصینة ومن خلال محورین، الاول منها یتناول جغرافیة منطقة الکورد الفیلیون والمجزأة حالیا والواقعة مابین دولتی العراق وإیران من حیث الموقع الجغرافی والفلکی والمساحة والبعد الاستراتیجی والتطرق الی الطبوغرافیا والمناخ وموارد الثروه المائیة والغابیة وکذلک أعداد السکان والنشاطات الإقتصادیة التی یمارسونها، أما المحور الثانی من الدراسة فیتناول بشکل أدق تأریخ الکورد الفیلیة فی المنطقة منذ العهود القدیمة والى حین سقوط النظام البعثی فی العراق عبر التطرق أولا الی تأریخهم القدیم ومن ثم التطرق الى الفترات التاریخیة الوسطیة والحدیثة، فی الختام وللتوضیح زودت هذة الدراسة بالخرائط والجداول أملا من الله التوفیق ..https://jgu.garmian.edu.krd/article_91670_cfbabdee34fb50ead42cbff47fa0d4aa.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301واقع التدریب العملی الصیفی لطلبة جامعة السلیمانیة التقنیة من وجهة نظرهم -المعهد التقنی کلار انموذجاً-8218369167110.24271/GARMIAN.5THC56KUKurdistan HamidMuhamedSulaimani Polytechnic UniversityJournal Article20190804تهدف الدراسة إلى التعرف على واقع عملیة التدریب العملی الصیفی فی المعهد التقنی کلار التابع لجامعة السلیمانیة التقنیة من وجهة نظر الطلبة فی ضوء بعض المتغیرات.استخدم الباحث المنهج الوصفی التحلیلی، واستبانه کأداة الدراسة والتی تکونت من (14) سؤالاً، وطبقت على عینة قوامها(414) طالباً وطالبة من طلبة المرحلة الثانیة بجمیع الاقسام العلمیة فی المعهد التقنی کلار، ولمعالجتها إحصائیاً استخدم الباحث رزمة التحلیل الإحصائی للعلوم الاجتماعیة(SPSS)، وتوصلت الدراسة إلى ان التخصصات الطبیة حصلت على اعلى متوسط حسابی والتخصصات التکنولوجیة على ادنى متوسط حسابی على الاداة ککل، و وجد فرق ذات دلالة احصائیة عند مستوى الدلالة (0.05= α) بین التخصصات العلمیة على الاداة ککل ولصالح التخصصات الطبیة والاداریة مقابل التخصصات الزراعیة والتکنولوجیة.وکذلک حصلت الفقرة (ما مدى رضاک عن المشرف العملی) على اعلى متوسط حسابی، والفقرة (ما مدى رضاک عن وقت التدریب ) على ادنى متوسط حسابی، ویرى الطلبة بان (التعامل مع موظفین الجدد وتقدیرهم لنا) من اهم الاشیاء الممتعة، بینما (وقت التدریب غیر مناسب) من اهم الاشیاء غیر الممتعة من وجهة نظر طلبة المتدربین، واقترح اغلب الطلبة على تغییر فترة التدریب الى وقت اخر ( کاثناء الدوام الرسمی(.<br /> وفی ضوء النتائج توصلت الدراسة الى عدد من التوصیات والمقترحات ذات الصلة .https://jgu.garmian.edu.krd/article_91671_58e1e6ad9249ce07824d1e2489000427.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301لغة الشعر عند ابن هانیء الأندلسی (ت362هـ)8378679167210.24271/GARMIAN.5THC57KUFadil MuahmmedQadirقسم اللغة العربیة, کلیة التربیة الاساسیة , جامعة کرمیانJournal Article20190804یُعد الشاعر ابن هانیء الأندلسی من الشعراء المرموقین بین شعراء عصره إلى یومنا هذا، والذی خلده التاریخ کونه صاحب قدرةً فائقة على بناء القصیدة، إضافة إلى طرح مضامین تنفی خضوعه للنمط التقلیدی فی بناء الشعر. ولأن اللغة تعتبر عنص أساسی من عناصر القصیدة، لذلک ینبغی أن تحتوی على شتى العناصر کی تکون مفهومةً لدى القارىء أو المتلقی،فهناک أرتباط وطید بین الشعر والکلمة أی اللغة. ونظراً لبراعة الشاعر ابن هانیء الأندلسی من الناحیة اللغویة وقدرته الفائقة فیها،جاء البحث تحت عنوان (لغة الشعر عند ابن هانیء الأندلسی) دون التطرق إلى حیاته کونها معروفة.هکذا جاءت طبیعة البحث على مبحثین وعدة من المطالب،فالمبحث الأول خصص لدراسة المفردة فی شعره وأما المبحث الثانی جاء لدراسة الترکیب اللغوی عنده،وقد أعتمدنا على مجموعة من المصادر والمراجع الأساسیة ولاسیما دیوان الشاعر الذی حققه وشرحه الأستاذ (کرم البستانی)، ثم توصلنا إلى مجموعة من النتائج المهمة والمتعلقة بقدرة الشاعر من الناحیة اللغویة.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91672_63d6bebe3a04bf42a69caf7cb9a5a200.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301دور الصناعات الصغیرة فی الحد من مشکلة البطالة فی العراق8688819167310.24271/GARMIAN.5THC58KUMuharb KhalafKinjقسم الجغرافیة, کلیة التربیة للعلوم الانسانیة, جامعة الموصلMuhammed TariqHamidقسم الجغرافیة, کلیة التربیة للعلوم الانسانیة, جامعة الموصلJournal Article20190804للنشاط الصناعی الاثر الکبیر فی توفیر الکثیر من الفرص للعاطلین عن العمل لما یوفره من اعمال فی مختلف النشاطات ومنها الصناعیة ، اذ تهدف الدراسة تسلیط الضوء الى دور الصناعات الصغیرة فی الحد من مشکلة البطالة فی العراق للفترة 1997 _ 2013 ، واعتمدت الدراسة على المنهج التحلیلی الاحصائی لتحلیل البیانات وتصنیفها وقیاس اتجاه العلاقة مکانیا بین عدد المنشات الصناعیة الصغیرة والعاطلین عن العمل ، اذ تناولت الدراسة محورین رئیسین اهتم المحور الاول : واقع المنشات الصناعیة الصغیرة فی العراق للفترة 1997 _ 2013 ، بینما کرس المحور الثانی : التباین المکانی لعدد المنشات الصناعیة الصغیرة والعاطلین عن العمل ( ذکور ، اناث ) ، کما ان الدراسة توصلت الى عدة استنتاجات وتم وضع التوصیات المناسبة للحد من تفاقم نسبة البطالة .https://jgu.garmian.edu.krd/article_91673_15944e94c8e80a015ebb11b25c55f6b6.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301شعریة الحقیقة فی کتاب دلائل الإعجاز لعبد القاهر الجرجانی8828989167410.24271/GARMIAN.5THC59KUMuhanad HamadShabibقسم اللغة العربیة، کلیة التربیة للعلوم الإنسانیة، جامعة الأنبار،Journal Article20190804یقدم البحث رؤیةً وقراءةً جدیدتین فی موقف الجرجانی من الحقیقة مقابل المجاز، فقد قرّر الجرجانی بادئ ذی بدء أن المجاز أبداً أبلغُ من الحقیقة، من هنا کان منطلقُ البحث لیجد تفسیراً ملائماً ومبرراً لقوله هذا، وما یترتب عن هذا الحکم البلاغی الخطیر، لما له علاقةٌ وطیدة ببلاغة القرآن ذلک النص الذی یحمل بین دفتیه شتى أنواع الکلام من الحقیقة والمجاز، فإن کان الحکمُ على ما یرى الجرجانی فإن ذلک یعنی أن النص القرآنی یفضُلُ بعضُه بعضاً، وهذا أمرٌ خطیر، لکن ما تبیّن أنّ الجرجانی کان قد أثبت أن لا أفضلیة لمجازٍ على حقیقةٍ من طبیعة جنس الکلام ولکن الأفضلیة تنبع من النظم الذی یمثّل جوهر الفکر البلاغی الجرجانی، فلا حقیقةَ ولا وجودَ لشیءٍ بلیغٍ خارج النظم الذی یعطی الشرعیةَ للألفاظ المفردة بأن تکون کلاماً منتظماً وعلیه المعوَّل ومنه یُکتَسَبُ الفضل وتُحدَّدُ أبلغیةُ النص. ولقد تناول البحثُ فی طیّاته معنى الأبلغیةِ عند الجرجانی لنکتشف أن الأبلغیةَ تعنی فیما تعنیه الإبلاغُ والإیصال والإفهام، أی أن المجاز حینما فَضُلَ الحقیقةَ قد تفوّق علیها لیس من وجهةٍ بلاغیةٍ بل إبلاغیة فی قدرته على إیصال المعنى بطریقٍ أجمل. لکن الأفضلیةَ والبلاغة لا تنبع من کون المجاز مجازاً بل من کونه نُظِمَ على قوانین النظم، أی من جهة الإثبات ( الطریقة ) کما یسمیها الجرجانی لا من جهة المثبت، أی لیس من جهة کونه مجازاً، وکذا الحال بالنسبة للحقیقة، التی یمکن أن تتفوق على المجاز إذا ما روعی فیها النظم. لقد عمل الجرجانی جاهداً على جعل النظم المرکز الذی تدور فی أفلاکه هوامش اللغة من الألفاظ لتصبح متوناً فاعلةً ذات سلطة ولتخرج من غیاهب العدم إلى حقیقة الوجود. وقد أسلم الجرجانی النظمَ سلطةً مطلقةً وجعل حُسْنَ المِزِیَّةِ بیده ولا شیءَ تراه یروقک ویعجبُکَ إلا وقد کان بسبب النظم، فالجرجانی یجعل مزیة الکلام أو فساده راجعةً إلى النظم ولیس شیئاً غیره.
إن الشعریة التی یبحث فیها هذا البحث لا تقابل مصطلح الشعریة الحدیث الذی یعنی علم الشعر، وإنما تعنی التفوق والجمال والاختلاف الذی یحدث فی النص لیجعله مختلفاً وبلیغاً. لذلک نجد أن الجرجانی یعبر دائماً عن هذه المعانی بمصطلحاتٍ ترادف وتشیر إلى هذه المعانی، ومن تلک المصطلحات: الإیناس، الرَّوْح، الرَّواق، البهجة، الخفّة والحُسْن وغیرها کثیرٌ حفلت به کتبُ الجرجانی، فتلمُّسُ مصطلح الشعریة عند الجرجانی لا یأتی من مکانٍ واحدٍ أو مصطلحٍ واحد بل من مصطلحاتٍ عدة، الشعریةُ عند الجرجانی منظومة من المصطلحات والمفاهیم یدخلُ النظمُ مؤسساً لها ولما یحویه من مفاهیمَ یمکنُ أن توصلَ إلیها.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91674_e0828e7c94f8fb83d7c9b45816cac7af.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301تحقیق کتاب النعمان بن ثابت (ت80هـ -150هـ) من کتاب أسماء الرجال فی رواة أصحاب الحدیث تألیف / شرف الدین الحسین بن محمد بن عبد الله الطیـبـی8999119167510.24271/GARMIAN.5THC60KUMuhanad HamadAhmed.قسم التاریخ , جامعة الانبارJournal Article20190804النعمان بن ثابت ( الامام النعمان بن ثابت (أبو حنیفة ( ( ت 80هـ - 150 هـ ) من کتاب أسماء الرجال فی رواة أصحاب الحدیث للطیـبـی المتوفى سنة 743 هجریة / 1342 میلادیة هو مخطوط ، فقمت بتحقیق هذه الترجمة للعالم الجلیل ، مع معرفتنا بأن المعروف لا یعرف لکن لا یمکن تجاهل هذا العالم ، لأنه ونتیجة للمنهج المتبع فی المذهب الذی یسمى بمذهب الرأی ، جعل من ذلک کثرة الدارسین لهذا المذهب ولشعب المؤلفات والشروح علیه مما جعل المذهب کشبکة عالمیة تتولى علیها الشبکات الأخرى للاتصال بها .
وبالإضافة الى ما تم ذکره فأن أهمیة الموضوع فی معرفة اسماء الرجال الوارد ذکرهم فی المخطوط ، وهذه المخطوطة فیها صفات ومناقب ابی حنیفة رحمه الله ، وهذا من جملة الاسباب التی دفعنی لتحقیقه ، واظهاره للمکتبة العربیة ،فکان له ذکر لشیوخه الذین استقى منهم علمة ، الذی علمه ایاه رب العالمین ، وایضا تلامیذه الذین هم استقوا منه علمهم واخذوا عنه کل حسن وجمیل ،تخص الامام ابی حنیفة رحمه الله ، وهنا ایضا ذکر لأقوال العلماء فیه ، وثناءهم علیه ، وما یزید حدیثی هذا هو انه اصبح فیما بعد صاحب مذهب الحنفیة ، فتسموا اتباعه باسمه من بعده رحمه الله تعالى .https://jgu.garmian.edu.krd/article_91675_b8cc9dddc8167fdeb9d86b093e148192.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301الذوات فی مجموعة ( دورق الالوان ) لـشیَرکو بىَ کةس9129249167610.24271/GARMIAN.5THC61KUNizar ShokirShakirقسم ریاض الأطفال , کلیة التربیة الأساسیة , جامعة السلیمانیةJournal Article20190804یهدف البحث إلى تسلیط الضوء على بروز عنصر الذوات المتعددة فی مجموعة ( دورق الألوان ) لـشیَرکو بىَ کةس بحسب القراءات النصیَّة ، وعلى وفق المنهاج الوصفی وذلک عبر مبحثین یفیدان فی الخروج بنتائج تبین ما للذوات من أثر فی سیاق التجربة فی ضوء تأشیر العلاقات التی تربطها بالمقابل على المستویات الداخلیة والخارجیة ، بمعنى انها کانت وجها لوجه معه بشتى أصنافه التی تبرز فی المجموعة ضمن سیاق (الخفاء والظهور) الذی أتاح المجال لذلک البروز النوعی من الذوات فی إطار التجربة الشعریة على حسب متطلبات السیاق وهذا ما أضفى بطبیعة الحال عنصر الحیویة- التواصلیة على المستوى التعبیری .https://jgu.garmian.edu.krd/article_91676_12c6930fe8b544ea4ab964c8df1f7301.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301أثر أستخدام أنموذج التعلم التولیدی فی تحصیل طالبات المرحلة الاولى فی مادة الاحیاء فی کلیة الطب – جامعة دهوک وتنمیة التفکیرالاستدلالی لدیهن9259549167710.24271/GARMIAN.5THC62KUHuda GıyaseddinAbdulgaphoorقسم بایولوجی, کلیة الطب , جامعة دهوکAbdulghafoorJournal Article20190804یهدف البحث الحالی التعرف على أثرأستخدام أنموذج التعلم التولیدی فی تحصیل طالبات المرحلة الاولى فی مادة الاحیاء فی کلیة الطب - جامعة دهوک وتنمیة التفکیرالاستدلالی لدیهن .ولتحقیقه وضعت الباحثة فرضیتین صفریتی وتکونت عینة البحث من ((49 طالبة من طالبات المرحلة الاولى تم اختیارهن قصدیا من کلیة الطب فی جامعة دهوک للعام الدراسی ( 2015 – 2016) , وبالاسلوب العشوائی البسیط قسمتها الباحثة الى مجموعتین متکافئتین فی عدد من المتغیرات (المعدل العام للصف السادس العلمی , العمر الزمنی بالشهور , درجة الذکاء , الاختبار القبلی للتفکیرالاستدلالی , درجة الا حیاء للصف السادس العلمی , والتحصیل الدراسی للوالدین) ,الاولى تجریبیة تکونت من (25) طالبة دُرست مادة الاحیاء وفقاً للأنموذج التعلم التولیدی فی حین کانت المجموعة الثانیة الضابطة تکونت من (24) طالبة دُرست المادة نفسها وفقاً للطریقة الاعتیادیة , ولتحقیق هدف البحث واختبار فرضیتیه تطلب ذلک اداتان، الاولى: أختبارا لقیاس التحصیل فی مادة الاحیاء متمثل فی مستویاته المعرقیة (التذکر,الفهم , , التطبیق ) تکون بصیغته النهائیة من (25) فقرة من نوع الاختیار من متعدد مستخرجة الصدق و معامل الصعوبة والقوة التمیزیة للفقرات وفعالیة البدائل الخاطئة والثبات , ا ما الاداة الثانیة : فهیمقیاس مهارات التفکیرالاستدلالی المتمثلة فی ) الاستقراء, الاستنباط , الاستنتاج) , وتم صیاغة (15) فقرة , وقد تحققت الباحثة من صدق الاختبار واستخراج القوة التمییزیة لفقراته , فضلا عن حساب ثباته بالطریقة البیانیة من خلال تطبیق ریتشاردسون -20 والتجزئة النصفیة . ومن اجل تنفیذ تجربة البحث حللت الباحثة محتوى المادة وصاغت مجموعة من الاغراض السلوکیة وأعدت فی ضوئها عددا من الخطط التدریسیة للمجموعتین التجریبیة والضابطة. ثم بدأت تجربتها بنفسها بتاریخ (15 \11\2015) , وانتهت بتار(17\1\2016) ثم طبقت اداتی البحث بعدیا یومی الاثنین والثلاثاء الموافقین (18-19\1\2016) بعدها صححت استجابات افراد عینة البحث بموجب مفتاح التصحیح للأختبارین ثم حللت البیانات احصائیا , بأستخدام الاختبار التائی (t.test) لعینتین مستقلتین غیر متساویتین فی العدد وتوصلت الى النتیجتین الاتیتین : <br /> 1-وجود فرق ذو دلالة احصائیة عند مستوى (0.05) بین متوسطی(التحصیل الدراسی فی مادة الاحیاء ) لدى افراد المجموعتین التجریبیة والضابطة ولصالح االمجموعة التجریبیة .<br /> 2-وجود فرق ذو دلالة احصائیة عند مستوى (0.05) بین متوسطی (درجات التفکیر الاستدلالی) القبلی والبعدی لدى افراد المجموعتین التجریبیة والضابطة لصالح المجموعة التجریبیة .<br /> وفی ضوء ذلک قدمت الباحثة مجموعة من التوصیات منها :أوصت الباحثة الجهات ذات العلاقة فی وزارتی التربیة والتعلیم العالی الى ضرورة تدریب مدرسی ومدرسات مادة الاحیاء وطلبة اقسام علوم الحیاة فی کلیات جامعة دهوک على النماذج التعلیمیة البنائیة الحدیثة .وأستکمالاَ لهذه الدراسة أقترحت الباحثة إجراء بحوث مستقبلیة فی هذا المجال مع موضوعات ومتغیرات علمیة اخرى .https://jgu.garmian.edu.krd/article_91677_9b91794b70a2824979ea8bb34564d2d7.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301Reliability and Validity of the Kurdish version of General Health Questionnaire (K-GHQ)9559619169210.24271/GARMIAN.5THC63KUPegah A.M. SeidiDepartment of Psychology, College of Education, University of GarmianJournal Article20190804General Health Questionnaire has been used for screening of mental health in many countries but, the valid and reliable Kurdish version of this questionnaire is not available. Therefore, this study aimed to determine the validity and reliability of the Kurdish GHQ-28. The sample consists of 156 students selected by multistage cluster sampling among the students of Garmian University in 2018-19 academic years. First, the GHQ successfully translated into Kurdish and back translated into English by independent professional bilingual translators. After investigating and approving the validity and reliability of this version in a small group of 50 students from the research population, the final version was prepared for data collection. The result of investigating reliability using the test-retest (0.88), split-half (0.89) and Cronbach’s alpha (0.82), showed that the K-GHQ has adequate reliability.The validity was evaluated using the concurrent reliability of K-GHQ and Pittsburgh Sleep Quality Index. Results showed that the correlation coefficient was significant (r=0.77, p<0.01). Also, the correlations between the global score with subscales of K-GHQ were all statistically significant (r=0.51-0.88, p < 0.01). It was concluded that the Kurdish version of General Health Questionnaire is a valid and reliable tool for screening mental Health in Kurdish communities.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91692_c4d7694c0824ae7b910679b100befc7a.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301A Policy Paper Research: A Research Aimed at Offering Solutions to the Practical Problems of the KRG9629729169310.24271/GARMIAN.5THC64KUHashem KaramiDepartment of Kurdish Language, College of Basic Education, University of Garmia.Gholamreza KarimiDepartment of International Relations, College of Law and Political Sciences, Kharazmi UniversityJournal Article20190804A policy paper research is a type of research conducted to solve a practical organizational problem. It guides authorities and decision-makers in making smarter decisions. There are various methods of preparing a policy paper, with the authors of the present paper having used a SWOT analysis, which stands for Strengths, Weaknesses, Opportunities, and Threats. Upon reading policy papers based on a SWOT analysis, authorities will have a detailed overview of a practical problem. This will improve the effectiveness of using organizational resources, thereby reducing the rate of possible errors. The Kurdistan Regional Government (KRG), as a government structure, needs to use this scientific approach to solve its problems practically. Most of the studies conducted by KRG universities have not addressed possible practical proposals, yet they have focused mainly on the theoretical aspects of problems. Against this background, this research tries to focus on introducing a policy paper based on a SWOT analysis for KRG researchers. The principal idea in preparing a policy paper is to focus on a practical problem and propose the best solution to it. Developing a policy paper is an academic task, so it needs to be prepared using a scientific methodology. It is expected that upon an increase in the number of policy paper research at KRG universities and associated research centers, the decision-making process will be easier, more intelligent, and more efficient. In that event, the KRG will be developed more rapidly as a government structure.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91693_43977fb021a7f4ba81bc9649b53afe1c.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301The Heroic Identity and the Concept of Heroism in Henry Wadsworth Longfellow’s Hiawatha (1855)9739799169410.24271/GARMIAN.5THC65KUIsmael M.FahmiEnglish Department, College of Languages, Salahaddin UniversityLanja A.DabbaghEnglish Department, College of Languages, Salahaddin UniversityJournal Article20190804This research selects portions from H. W. Longfellow’s epic poem<em> Hiawatha </em>to make out the real identity of the hero, and the actual features of heroism in this work, which is about the Native Americans. Usually, the hero is an individual, but very different and very exceptional. This research explores that point in particular. The hero has some weak points which may call into question his identity as a hero and may even encourage a re- definition of Heroism as a concept. Some of the themes to address in the paper are the following:
The birth of the hero. Is he a divine being sent from the sky, or is he a foundling, a parentless creature?
The hero’s interest in war- waging as his own reason d’etre.
The hero’s interest in beautiful women.
The paper point out the constituents of the sublime elements in this epic, focusing on the distinctive expressions; the effective expressions; the effective epithets; the powerful or persuasive impact to entrance the recipients of the epic entitled <em>Hiawatha.</em>
Key Words: Epic, Longfellow, Heroism, Hiawatha.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91694_06275fe5bb187fe93129ddc1d693bd15.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301The Use of Poetic Language in Sarah Kane's Play, Crave9809869169510.24271/GARMIAN.5THC66KUAnsam R.AbdullahEnglish Department , College of education for Women- TikritRudaina AbdulrazakAl-KumaitEnglish Department , College of education for Women- TikritJournal Article20190804Poetic language was very anciently used in writing drama for it was the most suitable language to convey the playwright's ideas. However, its usage had been decreased in the previous time but it is reappeared in the modern age and continues till postmodern age. This paper concerns with the language that is used in Sarah Kane's plays. The paper hypothesizes that Kane has utilized poetic language in writing her play <em>Crave</em>. To endorse this hypothesis, the researcher uses the formalistic approach to analyze the play text. The paper starts with an introduction to the poetic language as well as Sarah Kane's life and work. It presents the method of analyzing the text, then the discussion of the text occurs. The paper ends with the conclusion that winds up the findings that comes in accordance with the being put hypothesis.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91695_4c9540168d72f2506950ff597684c0e6.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301T. S. Eliot's Madame Sosostris and Aldous Huxley's Mr. Scogan9879959169610.24271/GARMIAN.5THC67KUHamdi HameedAl-DouriDepartment of English, College of Education for Women, University of GarmianJournal Article20190804<strong> </strong>There are many affinities between Mr. Scogan, the fake fortune-teller of Aldous Huxley's novel, <em>Crome Yellow</em> (1921) and Madame Sosostris, the clairvoyant of T. S. Eliot's outstanding poem <em>The Waste Land</em> (1922). Though Eliot had read the novel in 1921and borrowed one of the main characters of <em>The Waste Land</em>, Madame Sosostris from it, this has not been given its due of study. This paper tries to explore the influence of Huxley's novel on Eliot's <em>The Waste Land</em>. The paper begins with a prefatory section which sheds light on Eliot's acquaintance with Huxley and his novel. The second section gives a brief idea of <em>Crome Yellow</em> and the part played by Mr. Scogan as a fake fortune teller in the novel. The third section explores how Madame Sosostris's disability to foretell the future through the Tarot pack "of cards" is identical with Mr. Scogan's fake fortune-telling though the ends are different. The paper ends with a conclusion which sums up the findings of the study.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91696_402e7830abc06dc792c583eb34d60d36.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301Literary Indebtedness: Selected English and Kurdish Texts99610089169710.24271/GARMIAN.5THC68KUIbrahim A.MuradDepartment of English, College of Education, University of GarmianJournal Article20190804English literature has been and still is one of the major influences upon world literature due to the overwhelming power of the English language all over the world. Most of the world literature, therefore, is said to be indebted to that huge body of literature. The Kurdish literature and particularly its poetry is not an exception in this respect. Due to a number of facts and states of de facto, a number of Kurdish poets are indebted in one way or another to English poetry in general and specific poets in particular.
The paper is an attempt to show the above interrelationship through a study of selected texts by English and Kurdish poets and writers from different ages. The study chose Richard Lovelace (1818- 1658), William Wordsworth (1770 -1850), and Percy Bysshe Shelley (1797-1851), and Oscar Wilde (1854- 1900) to represent the English poetry on the one hand and Abdulla Goran (1904- 1962) to represent the Kurdish poetry on the other hand. It came up with a number of conclusions the most obvious one of which is the fact that the Kurdish poet adopted and adapted cleverly and artistically the English texts to serve his specifics purposes.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91697_66355c7c51be6fa87b326e9996e8362e.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301Portrayal of Death in Selected Poems of Rossetti and Mahwee (A Comparative-Literary Study)100910139169810.24271/GARMIAN.5THC69KUSalar MahmudMuhamadDepartment of English, College of Education, University of GarmianJournal Article20190804 Comparative literature came into being early in the Nineteenth century when the discourse of national literatures arose to vital prominence. It shows the value and importance of encountering literature from outside one's own culture. The paper tries to trace the portrayal and significance of the theme of death in selected poems of both Christina Rossetti (1830-1894) who was one of the leading female poets of the Victorian era in English literature and Mahwee (1830-1906) who is regarded one of the most outstanding Kurdish poets from Kurdistan of Iraq.
Accepting death as a part of life is explicitly depicted in the selected poems, especially since the two poets are Muslims and Christians and believed in the afterlife besides their dwelling on intellectual and religious pursuits, and contemplating the soul and the eternal hereafter. Thus, the study hypothesizes the existence of resembling and close thematic scenes of death showed by both poets, who nearly lived in the same century, in spite of their different religions, nations, and cultures. Also, it adopts the form of the literary theorist Ihab Hassan (1925-2015) concerning the American school for comparative literature to tackle the topic following MLA system of documentation, and it ends up with a conclusion and list of works cited.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91698_8dd492d83d64511461fe9a465cda2c56.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301Self-conflict in Seid Kamily Emamy’s The City of My Heart and T. S. Eliot’s The Love Song of J Alfred Prufrock101410219169910.24271/GARMIAN.5THC70KUJegr SalamHusseinMinistry of EducationJournal Article20190804 Man’s internal self-conflict is something of great interest among philosophers, playwrights, and poets. It is an everlasting and universal issue of human psychological discordances which continuously draws the poets’ attention. For this reason, the present research tends to compare self-conflict in two selected poems; “The City of My Heart” by the Kurdish poet Seid Kamily Emamy (1903-1989) and “The Love Song of J Alfred Prufrock” by T. S. Eliot (1888-1965). In the above-mentioned poems, the poets shed light on man’s indecision from two different perspectives, but still, there are some mutual similarities between them. The central conflicts of these poems are encapsulated in the figures of their apparent heroes.
The study consists of three sections. The first section is an introduction. Then the second section attempts to give an account of self-conflict in “The City of My Heart” by Seid Kamily Emamy. Following that, the third section explores self-conflict in “The Love Song of J Alfred Prufrock” by T. S. Eliot. Finally, there is a conclusion to the study.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91699_7e02c3ee2596e704bb59d41b0c637f23.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301Tittle: The Study of Frank Money's Chronic Trauma and Complex Post-traumatic Stress Disorder in Toni Morrison's Home102210399170010.24271/GARMIAN.5THC71KUSuhair FuaadAL- DuhokiDepartment of English Language, College of Languages and Human Sciences, University of GarmianJournal Article20190804African American went through centuries of repeated cruelties, disgrace, and segregation, along with psychological domination leaving its influences and imprints on their personalities. Distorted personality, seemingly, has become an identical feature of the African American males; it stuck to their characters even after gaining literal freedom from slavery. The purpose of this study is to explore the traumatic experience of the African American male protagonist in an African American novel; Toni Morrison’s, <em>Home </em>(2012). The study examines the impact of repeated form of trauma on male personality. Morrison typifies African American male's role and behavior in society and family –in the mid- 20th century. The main aim here is to expose the traumatic experience impacts on the protagonist, Frank, showing how it consequently affects the social constructed aspect of his personality. The analysis employs the concept of the complex post-traumatic stress disorder which is introduced fully in Judith Herman’s book, <em>Trauma and Recovery.</em> Herman gives insights into the theory from psychological thinking relying on the studies of her own and of other previous researches in the field of psychological trauma. This study traces the origin of the existing misunderstanding caused by some African Americans’ behaviours. Studying the novel and probing the impacts of chronic trauma on the character's personality clarifies and even justifies many social performances like violence and passivity. Moreover, African Americans trauma is not a single traumatic experience, but a chronic one. In effect, it is the male characters complex traumatic syndrome which defines their masculinity.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91700_9f33150b88c84ae9e84029404e6c4b00.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301Impairment of School performance, Psychological and Social Wellbeing and the Role of Counselors at Kalar Schools: A Qualitative Study104010469170110.24271/GARMIAN.5THC72KUNazdar QudratAbasDepartment of Psychology, College of Education, University of GarmianJournal Article20190804School performance, psychological and social well-beings are the most challengeable tasks in<br />taking care of adolescents. Well-being means positive relationships with others, personal<br />mastery, autonomy, a feeling of purpose and meaning in life, and personal growth and<br />development. School Counselors are usually working on improving the students' well-being<br />psychologically and socially. The most common problems of teenagers are intimate<br />relationships with opposite sex, disobeyed behaviors, neglecting home works. Despite these<br />evidences, the role of school counselors still not well defined by the Government, the<br />counselors are not well prepared during college studying years and after graduation, the<br />number of counselors does not meet the students' needs, and sometimes they face obstacles<br />doing their work by school administration. According to 20 counselors from different schools<br />in Kalar, counselors are in need of continuous training courses, defining their roles by the<br />Government and Ministry of Education, and providing them with their needs and rights such<br />as having a room to meet students, giving them the chance to practice counselinghttps://jgu.garmian.edu.krd/article_91701_1b0405ad19320e580ff75b5d6b9a0483.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301A Pragama-Linguistic Study of Hyperbole in English Political Discourse104710599170210.24271/GARMIAN.5THC73KUYounis IbrahimAl-DalawiDepartment of English, College of Languages and Human Sciences, Garmian UniversityAbeer O.Al-MahdawiDepartment of English, College of Languages and Human Sciences, Garmian UniversityJournal Article20190804Within figurative language research, tropes such as metaphor and irony have received the<br />greatest amount of attention, while other non-literal forms, like hyperbole, have been<br />relatively ignored as a result of such intensive research effort.<br />Although hyperbole has been, since antiquity, one of the many figures of speech discussed<br />within the general framework of rhetoric, the emphasis has been primarily laid on defining<br />and classifying this trope. In contemporary language research, the paucity of studies<br />addressing hyperbole is most notable, probably because in other disciplines it has been<br />considered a classic trope whose study belongs to that of rhetoric. Thus, no serious attention<br />has been paid to the study of hyperbole in the domains of linguistics, psychology, philosophy<br />or literary criticism. Most of the empirical work on exaggeration has involved comparisons of<br />frequency and use in different cultures.<br />This study focuses on the notion of hyperbole in political speeches, and attempts to offer itself<br />as a tentative contribution to the field of figurative language and political discourse analysis.<br />Throughout the study hyperbole will be used synonymously with exaggeration and<br />overstatement.<br />The present study aims at finding out how hyperbolic expressions are identified and presented<br />in English political discourse at linguistic and pragmatic levels.https://jgu.garmian.edu.krd/article_91702_db2a7ed924e4d2f8c6021b105c689516.pdfزانکۆی گەرمیانJournal of Garmian University2310008765th Conferance of Human sciences20190301It is a movement of right between friends and opponentsبزوتنەوەی هەقە لەنێوان دۆستان و نەیارانیدا1060108816886310.24271/jgu.2019.168863KUكامران جمالمحمدزاكۆی كۆیە/ فاكەڵتی پەروەردە/ بەشی پەروەردەی ئاینیJournal Article20230320--بێگومان لەدەسپێكی ژیان لەنێو ئەم هەسارەیەی گەردوندا مرۆڤەكان هەستیان كردووە لەگەڵا پێویستیان بۆ ئاوو نان و ئارەزووە جەستەییەكان پێویستیان بەتێركردنی ئارەزووە نادیارەكانیش هەیە كەخۆی دەبینێتەوە لەلایەنی ڕۆحی و بیرو باوەڕ، بۆیە دەبینین بابەتی پەرستش مێژویەكی هێندە كۆنی هەیە كەهەندێ لەسەرچاوەكان دەڵێن: مێژوی ئاین هاوكاتە لەگەڵا بونی مرۆڤ لەسەر ئەم گۆی زەمینە.<br />مرۆڤەكانیش لەپەیڕەو كردنی ئایندا پۆلێن دەكرێن بۆ دوو بەشی سەرەكی<br />بەشی یەكەم: ئەوانەن كەهەستاون بەپەرستشی خودایەكی دەرك نەكراو لەچوار چێوەی ئاینێكی ئاسمانیدا.<br />بەشی دووەم: ئەوانەن كەپەرستش دەكەن بۆ پەروەرینێكی بەرجەستەكراو لەبازنەی ئاینێكی زەمینیدا.<br />وەهەریەك لەم دوو جۆرە بڕوادارەش لەجێ بەجێ كردنی دروشمە ئاینێكاندا دەكرێن بەدوو بەشی دیكەوە<br />بەشی یەكەمیان لە بەجێگەیاندنی دروشمە ئاینێكاندا تەنها لایەنی دیارو دواكراویان لا گرنگە زۆر ئاوڕ نادەنەوە بەلای پاكردنەوەی ڕۆح و دڵدا.<br />بەشی دووەمیشیان ئەوانەن كە گرنگییەكی ئێجگار زۆر ئەدەن بەلایەنی ناوەوەو، زۆر هەوڵی پاڵفتەكردنی دڵ و دەرون ئەدەن لەهەر ژەنگاوی بونێك كەڕوی تێبكات كەئەم بەشەش پێیان دەڵێن (ئەهلی دڵ) یاخود سۆفیەكان.
جا هەروەك پێشتریش ئاماژەمان پێدا ئەم بەشی دووەمە واتە سۆفیەكان هەم لەنێو دینە ئاسمانێكاندا هەیە، هەم لەناو دینە زەمینێكاندا.<br />وەیەكێك لەو گروپانەی لەكوردستانی باشور بەگشتی و پارێزگای سلێمانی و كەركوك بەتایبەتی بونیان هەبووەو هەیە تا ئەم ساتەش بریتییە لەبزوتنەوەی هەقە، كەئەم بزوتنەوەیە سەر بەیەكێك لەباڵەكانی كۆمەڵەی ئەهلی دڵە كەئەویش باڵَی نەقشەبەندییە.https://jgu.garmian.edu.krd/article_168863_91a37f99d25ca04f72415bdb58483ab9.pdf